42 YANGIN ve GÜVENLİK • Ekim / 2024 yakıt olan ahşaptan ya da evlerin çatısından kayıp gider. Böylece ana söndürücü madde olan su israf olur. Ancak, A sınıfı köpük ile karıştırıldığında, yüzey gerilimini kırılan su yakıta, yani bu örnekte ahşaba nüfuz eder ve yangını çok daha verimli bir şekilde söndürür. Bu nedenle, itfaiyelerin A sınıfı köpüğünün nasıl çalıştığını anlaması önemli. Ayrıca, su bazen sınırlı bir kaynak olduğu için yangını engellemek için iş gücü gerekebilir. Bu nedenle yangın emniyet şeritleri oluşturmak için el aletleri kullanmanız gerekir. Tepeler ve vadilerin tehlikelerini anlamak ve rüzgar yönünün ne kadar hızlı değişebileceğini bilmek de önemlidir. En iyi yöntem, vaka çalışmalarını incelemektir. Ayrıca, tepelere yerleşmiş savunmasız yapıları belirlemek de önemlidir. Orman yangınları aşağıdan başladığında genellikle yukarı doğru yanar; en çok tehdit altındaki yapılar, tepenin üst kısmında bulunur ve bu evlerde yaşayanlar kuru bitkileri evlerinden uzak tutma konusunda özellikle dikkatli olmalıdır. Yine bu, dediğim gibi kamu eğitimi ve büyük ölçüde mülk sahiplerinin sorumluluğudur, itfaiyenin değil. Yapılarda meydana gelen yangınların en önemli nedenleri nelerdir? Bu yangınların meydana gelmemesi için ne tür önlemler alınmalı? Yapı yangınlarının ana nedeni insan hatasıdır. En sık görülen yangınlar, yemek pişirme yangınlarıdır. İnsanların sigara içmesi ya da sigara içerken dikkatsiz davranmaları da önemli bir faktördür. İstanbul’da dolaşırken buradaki insanların ABD’den çok daha fazla sigara içtiğini gördüm. ABD’de kültür değişti; artık çok fazla sigara içen göremiyorsunuz ve neredeyse her yerde sigara içmek yasaklandı. Kamuya açık alanlara, restoranlara giremezsiniz; parklarda bile sigara içemezsiniz. Bu nedenle büyük bir kültürel değişim yaşandı. Sigara içmek, mumlar gibi orta alanda yakılan ateşler ve esasen yemek pişirmeden dolayı ortaya çıkan yangınlar, yangınların başlıca nedenleridir. Elektrik kaynaklı yangınlar düşündüğünüz kadar yaygın değil. Bununla beraber elektrik sorunları, hatalı kablolama hala binalardaki yangınların önemli bir kısmını oluşturuyor. Bunlar da yine insan hatası. Eğitim açısından yangın hizmetlerinin hala geride kaldığını düşündüğüm alanlardan biri lityum iyon pillerin tehlikelerini anlamak. Bu piller, scooter’lar, elektronik eşyalar ve elektrikli bisikletlerde kullanılıyor. Bazı piller çok kaliteli, bazıları ise çok ucuz. Sorun ise, insanlar bu pillerin çalınmasından korktuğu için bu elektrikli bisikletleri veya scooterları evlerine sokup pilleri şarj etmeye çalışıyorlar ve şarj tamamlandığında fişten çekmiyorlar. Bu da pillerin aşırı şarj olmasına ve ısınarak yangın çıkarmasına neden olabiliyor. ABD’de bu durum giderek artmakta. Bununla beraber, bu yangınlar hızla sönmüyor çünkü bu pillerin etrafında koruyucu kaplama yer alıyor ve su bu durumda ateşi söndürmekte yetersiz kalıyor. Lityum iyon pillerden kaynaklanan yangınlarda büyük bir artış görüyoruz ve bununla başa çıkmakta zorlanıyoruz. ABD’de insan hatasıyla ilgili bir diğer sorun ise mangal üniteleridir. Ocaklar ve mangal üniteleri genellikle propanla çalışır, temizlenmediğinde biriken yağ nedeniyle yangın çıkarabilir. Bu mangallar balkonlarda ise, yangın binaya girebilir. Restoranlar için farklı regülasyonlar var; temizlenmeleri gerekiyor ve havalandırma sistemleri mevcut. Ancak konutlardaki mangal üniteleri için böyle bir zorunluluk yok, oysa aynı tür yağ yangını riski devam ediyor. En iyi koruma yöntemi ise yine kamu eğitimi ve farkındalık: duman dedektörlerinin ve karbon monoksit dedektörlerinin önemini öğretmek, ve bu dedektörlerin pillerinin olduğundan emin olmaktır. İnsanlar genellikle bu pilleri, aşırı hassas olduğu veya pişirme sırasında sık sık devreye girdiği için çıkarıyor ve bu da dedektörleri işe yaramaz hale getiriyor. Halbuki, bu dedektörler, yangınların erken tespit edilebilmesi ve itfaiyecilerin müdahale edebilmesi için en iyi yöntem. Yangına müdahale edecek olan itfaiye erlerinin ne tür eğitimler almaları gereklidir? Bence en iyi eğitim, yangın dinamiklerini anlamak ve yangınların binalardaki davranışlarını incelemek olmalıdır. Bu eğitim bina yapısını da kapsamalıdır. Yangın dinamikleri, yangın davranışı, yangın kimyası ve dumanların anlaşılması gibi konuları içeren büyük bir şemsiyedir. Yangın dinamikleri, ısının ve dumanın bir bina içindeki hareketini de içerir. Yangın dinamiklerinden bahsettiğinizde, yangın davranışını konuşmuş oluyorsunuz; özellikle de yangının bir bina içinde nasıl yayıldığı. Bu, itfaiyecilerin sahip olması gereken çok önemli bir eğitimdir. En heyecan verici eğitim değil ve bazı itfaiyeciler bunu sıkıcı ya da göz korkutucu bulabiliyor; çünkü bilimsel bir konu olduğu için anlaması zor. Ancak yangında olan her şey fizik kurallarıyla ilgilidir. Yangın bir canlı değildir. Filmler bunu öyle tasvir edebilse de, yangın gazları fizik yasalarına uyar ve bu, bina yapısıyla, bölümlendirme ile birleştirildiğinde—küçük odalar, büyük açık alanlar, büyük pencereler, küçük pencereler, binadaki havalandırma miktarı, havalandırma sistemleri ve dumanın geçiş yolları—yangının nasıl davranacağını belirler. Duman nereye giderse, yangın da onu takip eder. Bence en SÖYLEŞI
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=