46 YANGIN ve GÜVENLİK • Ekim / 2024 Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Sanayi Tesislerinde Yangın Sirayet Riski FAHRİ YİYİN Allianz Türkiye 1.GİRİŞ Bilgisizlik, tedbirsizlik-ihmal, dikkatsizlik, kaza, sıçrama, doğa olayları ve sabotaj gibi sebeplerle ortaya çıkan yangın Türk Dil Kurumu tarafından zarara yol açan büyük ateş olarak tanımlanmaktadır. Ekzotermik yanma sürecindeki bir malzemenin hızlı bir şekilde oksitlenmesi olarak da bilinen yangın için ana unsurlar yakıt, oksijen ve ısı etrafında oluşmaktadır, kimyasal reaksiyonun etkin olduğu bu süreçlerde yanmanın kontrol dışına çıkması yangını ortaya çıkarmaktadır. Yanma dört şekilde meydana gelmektedir bunlar sırasıyla; metal paslanması, yiyecek çürümesi olarak bilinen iç ve yavaş yanmadır, ikincisi parlama şeklinde gerçekleşir ve parlama noktası kritik husus olarak bilinir, üçüncüsü ısı-yakıt-oksijen üçlüsünün bir araya gelerek oluşturduğu yanma şeklidir, dördüncü ise infilak olarak bilinen ve oldukça şiddetli etkilere sahip olan yanmadır [1]. Yanmakta olan maddenin türüne göre yangın türleri bulunmaktadır, Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte A, B, C ve D olmak üzere dört türe rastlanmaktadır, bu değerlendirmeye göre; • A sınıfı yangınlar: Odun, kömür, kâğıt, ot ve plastik gibi yanıcı katı maddeler yangınını kapsamaktadır. • B sınıfı yangınlar: Benzin, benzol, makine yağları, laklar, yağlı boyalar, katran ve asfalt gibi yanıcı sıvı maddeler yangınını kapsamaktadır. • C sınıfı yangınlar: Metan, propan, bütan, LPG, asetilen, havagazı ve hidrojen gibi yanıcı gaz maddeler yangınını kapsamaktadır. • D sınıfı yangınlar: Lityum, sodyum, potasyum, alüminyum ve magnezyum gibi yanabilen hafif ve aktif metaller ile radyoaktif maddeler gibi metaller yangınını kapsamaktadır. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik içerisinde yer almayan fakat iş sağlığı ve güvenliği alanında kullanılan E sınıfı yangınlar da bulunmaktadır. Uluslararası harf kodu E olan tipin kaynağı ise elektriktir ve trafo, pano, UPS odası gibi alanlarda meydana gelen yangınları kapsamaktadır ayrıca Ulusal Yangından Korunma Derneği (NFPA) standartlarına göre mutfak yangınları ayrı bir bölüm altında değerlendirilerek K sınıfı (kitchen) olarak sınıflandırılmıştır. Yangın tiplerinin sınıflandırılmasının en büyük faydası, belirtilen türlerde ortaya çıkan yangınlara uygun söndürme sistemleriyle müdahale edilmesidir. Sulu, gazlı, köpüklü, kuru tozlu söndürme sistemleri yangına göre uygun olacak şekilde ele alınmaktadır, örneğin elektrik yangınlarına sadece su ile müdahale edilmesi ilgili yangının söndürülme süresine etki edebildiği gibi ekipmanın kendisinde de geri dönüştürülemez hasarlar yaratabilmekte bununla beraber su-elektrik etkileşiminden dolayı yangın yayılımı da artabilmektedir, dolayısıyla yanmanın, yanma türünün, yangının ve yangın tipinin bilinmesi gerekmektedir, bu denklemler etrafında da yangın müdahalesi ile yönetimi gerçekleştirilmelidir. Yangının ortaya çıkışının önlenmesi, ortaya çıkan yangının minimum hasar ile atlatılması ve uygun koşullar altında yeterli önlemlerin alınması can ve mal güvenliği ile sigortacılık açısından da kritik olmaktadır. Endüstriyel tesislerde yangınların çıkış sebepleri çeşitli unsurlara bağlanabilmektedir. Üretim aşamaları, elektrik tesisatı, mekanik tesisatı, personel ihmalkarlığı, sıcak işlem uygulaması, bakımsızlık, yetersiz önlemler ve sigara kullanımı gibi birden fazla sebep ön plana çıkmaktadır, bunlar arasında ise elektrik, üretim ve sigara kaynaklı yangınlar hasar sebeplerinde üst sıralarda yer almaktadır. MAKALE
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=