50 YANGIN ve GÜVENLİK • Ekim / 2024 lendirilirken civar işletmelere olan mesafeler, yapı türleri, yürütülen faaliyetler değerlendirmeye alınmaktadır. Belirli alan içerisinde aynı sigorta şirketine bağlı olan birden fazla işletme için ayrıca kümül risk ortaya çıkabilmektedir, belirtilen süreçlerin daha kolay tespit edilip yönetilmesi amacıyla yangın sirayetini etkileyen unsurlar incelenmiştir. Yapılar arası mesafe: İlgili işletmenin civarında bulunan yapılar ile olan uzaklığını ifade etmektedir, buradaki kritik değerlendirme hususu binaların birbirine en yakın noktalarından referans alınmasıdır. İşletmelerin sahip oldukları risk ve özelliklere göre bu mesafelerin etkisi değişebilecektir, özellikle de bitişik nizam yapılarda veya bir binada birden fazla işletmenin faaliyet yürütmesinde risk seviyesinin artabileceği ön görülmektedir. Yapı malzeme türü: Yurt dışı uygulamalarında da oldukça üzerinde durulan çatı-cephe kaplama malzemesi, binanın ana taşıyıcı sistemi ile yanmazlık sınıflarının mevcudiyeti olası bir yangının sirayetini zorlaştırabilmektedir. Kolay tutuşan ve düşük yanmazlık sınıfı bulunan poliüretan ile taş yünü-cam yünü gibi kolay tutuşmayan statüde yer alan yapı malzemeleri risk seviyesine doğrudan etki edebilmektedir. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Ek-2 bölümünde malzemelerin yanıcılık sınıfları tespit edilebilmektedir. Yapıda yürütülen faaliyet: Sirayet riski hesaplanmak istenen yapının civarında yer alan fabrikaların yürüttükleri faaliyetler düşük, orta ve yüksek sınıflarda yer alabilmektedir. Plastik, mobilya, kimya, atık ve geri dönüşüm, tekstil, depolama, kâğıt, gıda, metal gibi çeşitli sektörler farklı risk içeriklerine sahip olmaktadır. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik Ek-1 kısmında faaliyetlere göre risk seviyeleri hem hasar geçmişlerine göre hem de yaptıkları risk analizlerine göre riskli faaliyet kollarını belirleyebilmektedir. Yapı açıklık oranı: İşletmelere komşu olan diğer yapıların cephe açıklık oranları olası bir yangının sirayet edebileceği nokta olarak görülmektedir. Cephe veya çatıda bulunan güneşlik, pencere, kapı ve balkon gibi alanlar bu bölümde göz önüne alınmaktadır, yapı açıklık oranı ile yangın sirayet riski arasında doğru orantı bulunmaktadır. Yapılar arası yanıcı madde: Birden fazla yapının arasında bulunan yanıcı depolama ürünleri, ağaçlık alanlar, yanabilir sundurmalar bir yangının diğer tarafa sirayetini kolaylaştırmaktadır dolayısıyla yanıcı madde olarak nitelendirilebilecek herhangi bir malzemenin yapı etrafında bulunması risk seviyesinde değişikliğe yol açabilecektir. Yapı en-boy oranı: NFPA 80A hesaplamalarında kullanılan yapı en-boy oranı ilgili binadaki yangının yürüme ve yayılma potansiyelini göz önüne almaktadır, yüksek veya geniş araziye yayılan yapıdan sirayet edebilecek yangının olasılık açısından daha yüksek seviyede olduğu değerlendirilmektedir. Yukarıda belirlenen kriterler haricinde yapılar arası ayırıcı kısım-kompartıman bulundurulması ile yapıların arazi olarak aynı veya farklı kotlarda yer alması da risk üzerinde değişimler yaratabilmektedir. Sigorta şirketleri belirli bir yapının civarından gelebilecek yangınlar da rücu hakkını kullanabilmektedir, rücu durumu yine bir başka sigorta şirketini etkilediğinden sirayet risklerine hassasiyet gösterilmelidir. Bir yapının etrafında oluşabilecek yangın sirayetleri hesaplanabileceği gibi bir yapının kendisinde ortaya çıkan yangınının civara ne derece etki edebileceğini de kısmi olarak değerlendirebilmek mümkün hale gelebilecektir. 5. YANGIN SIRAYET RISKININ HESAPLANMASI Çok kriterli karar verme yöntemleri birden fazla alternatifin belirli kriterlere göre değerlendirilip sıralandırılmasına katkı sağlayan hesap, yöntem ve değerlendirmeleri içermektedir. Kriter ağırlıkları çalışmayı hesaplayacak olan kişi tarafından belirlenebileceği gibi AHP, Entropi gibi yöntemlerle de elde edilebilmektedir. Analitik Hiyerarşi Sürecinde (AHP), daha önce belirlenen kriterler kendi içlerinde güçlü-zayıf yönlerine göre tablolara aktarılmaktadır burada 1 ile 10 arasında değerler her bir kriterin diğer kritere olan oranına göre belirleyici tarafından seçilmektedir. İnsan faktörünün sayısal verilerle bir arada olduğu bu uygulama yöntemi yoğunluklu olarak kriterlere odaklanmaktadır. AHP hesaplamasında öncelikli olarak tanımlanan 6 kriter satır-sütunlara aktarılmaktadır. Tablo 6. AHP Kriter Ağırlık Matrisi Tablo 5. Yangın Sirayet Kriterleri Kriterler Yapılar Arası Mesafe Yapı Malzeme Türü Yapı Faaliyeti Bina Açıklık Oranı Yapılar Arası Yanıcı Madde Mevcudiyeti Yapı En-Boy Oranı Kriterler Mesafe Yapı Malzeme Türü Yapıda Yürütülen Faaliyet Bina Açıklık Oranı Yanıcı Madde En-Boy Oranı Mesafe 1.000 2.000 3.000 4.000 4.000 5.000 Yapı Malzeme Türü 0.500 1.000 2.000 3.000 4.000 4.000 Yapıda Yürütülen Faaliyet 0.333 0.500 1.000 3.000 2.000 3.000 Bina Açıklık Oranı 0.250 0.333 0.333 1.000 2.000 2.000 Yanıcı Madde 0.250 0.250 0.500 0.500 1.000 2.000 En-Boy Oranı 0.200 0.250 0.333 0.500 0.500 1.000 MAKALE
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=