51 YANGIN ve GÜVENLİK • Ekim / 2024 MAKALE Kriter ağırlıkları hesaplama sonuçlarını doğrudan doğruya değiştirebilmektedir. Endüstriyel tesisin civarında yer alan dört fabrikanın sahip olduğu kriter özellikleri 1-10 arasında puanlama skorlarının yer aldığı tablolarla eşleştirilmektedir, eşleştirmeye göre ilgili kritere ait tesis puanı yazılarak karar verme yönteminin uygulanması sağlanmaktadır. Mesafe hususu metre birimine göre yazılmakta ve 15 metreden sonrası güvenli taraf olarak kabul edilmektedir. Yapı malzeme türünde 7 sınıflandırmaya yer verilerek A1, A2, B, C, D, E ve F sınıfları puanlamaya dahil edilmiştir, yapıdaki çatı-cephenin sahip olduğu yanıcılık seviyesi ile yapı türü değerlendirmeye alınmaktadır, F tipi yapı malzeme türü risk seviyesi en yüksek olarak belirlenmiştir. Yapıda yürütülen faaliyetler düşük, orta, yüksek ve çok yüksek olmak üzere dört başlık altında incelenmiştir. Bina açıklık oranı ilgili endüstriyel tesise komşu fabrikaların cephelerinde sahip oldukları pencere, cam bölüm, balkon gibi alanların cephe alanına oranını kapsamaktadır ve bina açıklık oranı arttıkça sirayet riski de doğru orantılı şekilde değişmektedir. Yapılar arası yanıcı madde mevcudiyeti fotoğraflarla, yerinde analizlerle veya haritalar aracılığıyla tespit edilebilmektedir, ilgili fabrikaların ham madde veya stok ürünleri, ağaçlık-otlak alanlar ile açık araziler risk seviyesini etkileyebilmektedir ve çalışmada dört bölüm olarak incelenmektedir (yok, var fakat az, var ve normal, var ve yoğun). En-boy oranı ilgili yapının en uzun kenarı ile yüksekliğinin oranını ele almaktadır, hesaplamada en-boy veya boy-en olarak değerlendirilme yapılmakta dolayısıyla veri 1 sayısından fazla olacak şekilde uygulanmaktadır. Tablo 11. Kriterler İçin Uygun Seçim Değerleri Tablo 10. Belirlenen Kriter Ağırlıkları Tablo 7. AHP Nihai Kriter Ağırlıkları Kriter Ağırlık Oranı Mesafe 0.3665 Yapı Malzeme Türü 0.2481 Yapıda Yürütülen Faaliyet 0.1602 Bina Açıklık Oranı 0.0952 Yanıcı Madde 0.0766 En-Boy Oranı 0.0534 Eldeki verinin sağladığı yararlı bilginin miktarını ölçmede kullanılan Entropi yöntemi, kriter ağırlıklarını alternatiflerin sahip olduğu verilere dayandırmaktadır. 6 kriter 4 alternatifle beraber tabloya aktarılmıştır, tabloda bulunan sayısal bilgiler sayesinde kriterlerin ağırlıkları bulunabilmektedir, mevcut süreçlerde logaritma da kullanılmaktadır. 4 alternatif, seçilen bir endüstriyel tesisin civarlarındaki fabrikaları temsil etmektedir. Entropi yöntemi ile elde edilen kriterler ağırlıkları büyükten küçüğe mesafe, yapı malzeme türü, yapıda yürütülen faaliyet, bina açıklık oranı, yanıcı madde ve yapı en-boy oranı olarak sıralanabilmektedir. AHP ve Entropi üzerinden elde edilen kriter ağırlıkları toplanarak ikiye bölünmektedir, bu noktadaki amaç kriter ağırlıklarının farklı hesap yöntemleriyle elde edilmesini sağlamaktır. Üç risk mühendisinin sektörel tecrübeleri göz önüne alınarak AHP ve Entropi yöntemleriyle elde edilen kriter ağırlıklarında güncellemeler yapılmıştır, her bir kriter ağırlığının yangın sirayetine olası etkileri irdelenerek mesafenin, yapı malzeme türünün ve yapıda yürütülen faaliyetin diğer kriterlere göre ağırlıkta olması gerektiği tespit edilmiştir. Tablo 8. Entropi Kriter Ağırlıkları Kriter Ağırlık Oranı Mesafe 0.2644 Yapı Malzeme Türü 0.1814 Yapıda Yürütülen Faaliyet 0.1527 Bina Açıklık Oranı 0.1280 Yanıcı Madde 0.1424 En-Boy Oranı 0.1312 Tablo 9. AHP ve Entropi Ortalama Kriter Ağırlıkları Kriterler AHP ENTROPI Ortalama Mesafe 0.366 0.2644 0.315 Yapı Malzeme Türü 0.248 0.1814 0.215 Yapıda Yürütülen Faaliyet 0.160 0.1527 0.156 Bina Açıklık Oranı 0.095 0.1280 0.112 Yanıcı Madde 0.077 0.1424 0.109 En-Boy Oranı 0.053 0.1312 0.092 Ortalama Uygun Görülen Kriter Ağırlık Değeri Yüzdesel Gösterim 0.315 0.325 %32.5 0.215 0.200 %20 0.156 0.150 %15 0.112 0.125 %12.5 0.109 0.100 %10 0.092 0.100 %10 Mesafe Yapı Malzeme Türü Yapıda Yürütülen Faaliyet 15 metreden fazla 1 A1 1 Düşük 1 12-15 metre 2 A2 1,5 Orta 4 9-12 metre 4 B 2 Yüksek 7 6-9 metre 6 C 4 Çok Yüksek 10 3-6 metre 8 D 6 0-3 metre 10 E 8 F 10
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=