30 YANGIN ve GÜVENLİK • Kasım-Aralık / 2024 ların tahliyesi daha verimli hale gelir. Ayrıca, rüzgar koşulları da çıkışların etkinliğini artırabilir[2]. Yangın odasında çevreyi iyileştirmek için her zaman büyük açıklıklara gerek yoktur. Yüzlerce metrekarelik alanlarda ve büyük yangınlarda bile birkaç metrekarelik açıklıklar yeterli olabilir. Çıkışların boyutunu belirlerken, açıklığın çok büyük olmaması önemlidir. Çünkü çok geniş bir açıklık, taze havanın yangın gazlarıyla birlikte dışarı çıkmasına yol açarak çıkışın etkisini azaltabilir. Ancak yangın ve kurtarma operasyonları bağlamında bu durum genellikle büyük bir sorun oluşturmaz[2]. Yangın havalandırması, yangın gazlarının tahliye edilmesi için yapılan çıkışlarla ilgilidir, ancak gazların dışarı çıkarken yerini alacak taze havanın içeri girmesi için uygun girişlerin bulunması da önemlidir. Girişler, çıkışlardan genellikle daha zor yapılır. Bu girişler, yangın gazlarının katmanının altında, yani yangının seviyesinde veya daha düşük konumda olmalıdır, çünkü sıcak hava yukarıya yükselirken taze hava altta yerleştirilmelidir. Girişlerin yerleştirilmesi, çıkışlardan uzak bir mesafede olmalı ve doğrudan yangın gazlarıyla temas etmemelidir. Bazı durumlarda, çatıda bulunan hava çıkışları, giriş olarak kullanılabilir, ancak bunun için çıkışların yangına maruz kalmayan odalara bakan bir çatıda yer alması ve bu odalarla yangına maruz kalan odalar arasında bağlantı olması gerekir[2]. Yangın gazlarının çoğu, taze havanın ısıtılmasıyla genişleyen havadan oluştuğu için, girişlerin çıkışlarla oranı genellikle 1’e 1 ile 2’ ye 1 arasında olmalıdır. Yani, girişler çıkışlarla aynı büyüklükte olabilir veya çıkışların iki katı kadar büyük olabilir. Ancak daha büyük girişlerin açılması genellikle anlamlı değildir. Oda ayırıcılar ve iç düzenlemeler, hava akışını sınırlayabileceğinden, girişlerin çıkışlardan biraz daha büyük olması tercih edilir, özellikle girişler ile çıkışlar arasında büyük mesafeler varsa. Bu ölçülerin ötesindeki girişler, yangın havalandırmasının etkinliğini önemli ölçüde artırmaz[2]. Bazı binalarda, yangının üzerindeki açıklıkları açmak mümkün olmayabilir. Örneğin, hafif beton çatılı bir sanayi binasında veya mevcut pencereler ya da kapılarla havalandırmanın tek seçenek olduğu apartman dairelerinde bu durum söz konusu olabilir. Bu durumda, yatay havalandırma kullanılarak, çıkışların yangının aynı seviyesinde olması sağlanabilir. Bu, binadaki yangın gazlarının yukarıya doğru hareket etmesini engelleyen bir durumdur ve yangın gazları çıkışlardan yatay olarak dışarı akar[2]. Yatay havalandırma, genellikle binanın kalıcı açıklıkları (pencereler, kapılar veya havalandırmalar) kullanılarak yangın gazlarının dışarıya tahliye edilmesini sağlar. Rüzgar etkisiyle, alçak konumda olan açıklıklar giriş olarak kullanılmalı ve yüksek konumda olan açıklıklar ise çıkış olarak kullanılmalıdır. Bu şekilde, sıcak gazların termal yükselme kuvveti ve rüzgarın basıncı, gazların dışarıya tahliyesi için etkili şekilde kullanılabilir. Eğer bu yöntem yetersiz kalırsa, sıcak gazların sıcaklığı veya rüzgarın yarattığı basınç farkı göz önünde bulundurulmalıdır[2]. Bodrum katı yangınlarında, çıkışlar yangının üzerinde olmasına rağmen, girişlerin de yangının üst seviyesinde olması gerekmektedir. Bu durumda, rüzgar veya fanların kullanılması oldukça önemlidir. Bazı durumlarda, hem taze hava hem de egzoz havası için aynı açıklık kullanılabilir. (S. Svennson 2018) Dikey yangın havalandırmasının etkisi fanlar kullanılarak artırılabilir[2]. Son yıllarda, fan kullanımı itfaiye teşkilatlarında giderek yaygınlaşmıştır. Özellikle pozitif basınç havalandırması, yangına etkili bir şekilde müdahale etmenin önemli bir yöntemi haline gelmiştir. Bu yöntemde, güçlü fanlar kullanılarak ısı ve duman binadan dışarı atılır ve böylece yangına hızlı müdahale için taze hava akışı sağlanır[5]. Pozitif basınç havalandırması, güçlü fanlar kullanılarak yangın odasına veya yangının bulunduğu yangın bölmesine bol miktarda hava sağlanmasını içerir. Bu önlem genellikle iç yangın söndürme ile birlikte uygulanır. Pozitif basınç havalandırmasının amacı, yangını hızla yerelleştirmek ve ısıyı uzaklaştırarak yangının daha fazla yayılmasını engellemek, böylece itfaiyecilerin hızlı bir şekilde can kurtarma ve yangın söndürme işlemlerine başlamalarını sağlamaktır[2]. Pozitif basınç havalandırmasından en iyi sonuçları elde edebilmek için giriş ve çıkış arasındaki oran en az 1’e 2 olmalıdır. Bu, çıkışın en az giriş kadar büyük olması gerektiği, tercihen ise yaklaşık iki katı kadar büyük olması gerektiği anlamına gelir. Bu nedenle, pozitif basınç havalandırmasında, diğer havalandırma önlemlerinin aksine, çıkışa göre fazla büyük bir giriş olmamalıdır. Büyük bir çıkış, yangın alanında daha büyük bir hacim akışı üretir, ancak aynı zamanda daha düşük MAKALE
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=