30 YANGIN VE GÜVENLİK • OCAK - ŞUBAT / 2025 MAKALE ACİL DURUMLARDA SESLİ TAHLİYENİN ÖNEMİ(*) İLKER CANBAZ - AYTEKİN DURMUŞ EEC 1. GİRİŞ Tesislerde can kayıplarının önüne geçecek doğru tahliye senaryolarının oluşturulması ve işlevsel biçimde uygulanması çok önemlidir. Tahliye senaryoları için Eşzamanlı Tahliye, Aşamalı Tahliye ve Gecikmeli Tahliye gibi stratejiler belirlenirken, binanın mimari yapısı, kullanıcı profili, yüksek binalarda dikey mesafe gibi birçok faktör değerlendirilir. Doğru bir senaryo oluşturulabilmesi için tasarım ekipleri, bina işletme kadrosu, yerel otorite ve danışmanlar gibi birçok paydaşın bir araya gelmesi gerekir. Anons ve siren sesine verilen tepkiler farklılık gösterir. İnsanlar genellikle belirsiz bir sese oranla insan sesine daha olumlu tepki verirler. Ayrıca acil bir durumda tehlikenin kaynağının ve yerinin bilinmesi önemlidir. Acil anons sistemleri, sadece insanları dışarı çıkarmakla kalmaz, aynı zamanda tehlikenin kaynağı hakkında bilgi verir. Farklı bölgelere özel yönlendirmeler yapılabilir, yangınla mücadele ekiplerine ayrı, genel kullanıcıya ayrı anonslar yapılabilir. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik (BYKHY) acil anons sistemlerinin kurulmasını bazı binalar için zorunlu kılmaktadır. Yönetmelikte belirtildiği gibi, yapı yüksekliği, inşaat alanı, kullanıcı sayısı ve yatak sayısı gibi faktörlere bağlı olarak acil anons sistemleri kurulmalıdır. Özellikle yüksek katlı binalar, alışveriş merkezleri, oteller gibi yerlerde bu sistemlerin kurulumu zorunludur. Acil anons sistemleri, belirli standartlara uygun olarak tesis edilmelidir. Ülkemizde EN54 standartları kullanılmakta olup, bu standartlara uygun ekipmanların kullanılması gereklidir. Sistemin duyulabilirlik ve anlaşılabilirlik hesapları yapılmalıdır. Duyulabilirlik, sesli uyarının ortam gürültüsünden daha yüksek olmasıdır. Anlaşılabilirlik ise, anonsun doğru bir şekilde anlaşılmasını ifade eder. Acil anons sistemlerinin periyodik bakımları ve testleri EN54-32 standardına göre yapılmalıdır. Periyodik bakımlar, izlenmeyen arızaların tespit edilmesini ve sistemin sürekli olarak güvenilirliğini sağlar. Bakım ve testler, sertifikalı kuruluşlar tarafından yapılmalı ve bina dolu olsun ya da olmasın sistemin sürekli çalışabilirliği sağlanmalıdır. Acil durumlarda can güvenliğini sağlamak, öncelikle eksiksiz ve etkili bir alarm sistemine dayanır. Ancak, alarm sistemleri yalnızca doğru şekilde çalıştığında işe yarar; çalışmayan veya yetersiz alarm sistemleri tahliye sürecini geciktirir ve riskleri artırır. Erken tahliye, acil durumlarda hayati bir rol oynar, çünkü hızla gerçekleşen bir tahliye daha fazla hayat kurtarabilir ve panik ortamını en aza indirir. Siren ve zillerin farklı ses tonlarına göre insanların farklı aksiyonlar alması sağlanacağı düşünülse de bu seslerin genellikle belirsiz ve panik yaratıcı olduğu göz önünde bulundurulduğunda, insanlar yanlış kararlar verebilir veya gereksiz bir karmaşaya yol açabilir. Her işletmede bulunan kişilere yangın tahliye eğitimi vermek her zaman mümkün değildir ve eğitim verilmiş olsa bile acil durum anında yönlendirmelerin siren ya da zillerle yapılması, insanları güvenli ve etkili bir şekilde tahliye etmeye yetmez. Ayrıca, sürekli çalan yanlış alarmlar, personelde bir duyarsızlaşma etkisi yaratabilir; bu da gerçek bir tehlike anında doğru tepkiler verilmesini engelleyebilir. İnsan sesiyle yapılan acil anonslar, tehlike anında net ve anlaşılır mesajlar vererek büyük bir avantaj sağlar. Bu sayede, görevli personele özel talimatlar veya yangınla mücadele ekiplerine bölgesel uyarılar yapılabilir. Asan- *Bu makale daha önce Uluslararası Katılımlı Yangın Sempozyumu ve Sergisi bildirilerinde yer almıştır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=