31 YANGIN VE GÜVENLİK • OCAK - ŞUBAT / 2025 MAKALE sörler gibi panik yaratabilecek bölgelerde farklı anonslar verilerek, kaosun önüne geçilebilir. Ayrıca, manuel tahliye yönlendirmeleriyle kişilere güvenli kaçış rotaları gösterilebilir. Acil bir durumda, eğitimli personel dahi panik yapabileceğinden, insan sesiyle yapılan yönlendirmeler ve bilgilendirmeler tahliyeyi güvenli ve hızlı bir şekilde gerçekleştirmenin en etkili yoludur. Tesislerde can kayıplarının önüne geçecek doğru tahliye senaryolarının oluşturulması ve işlevsel biçimde uygulanması çok önemlidir. Senaryolar için Eşzamanlı Tahliye, Aşamalı Tahliye, Gecikmeli Tahliye gibi stratejiler belirlenirken, binanın mimari yapısı, kullanıcı profilinin binayı tanıyıp tanımaması, yüksek binalarda kullanıcıların tahliye sırasında dikey mesafeden dolayı yorgunlukları ve psikolojileri gibi birçok faktör değerlendirilir. Doğru senaryonun oluşabilmesi için tasarım ekipleri, bina işletme kadrosu, yerel otorite ve danışmanlar gibi birçok paydaşın bir araya gelmesi gereklidir. 2. İNSAN SESİ VE SİREN SESİ İLE YAPILAN UYARILAR Binalarda bir acil durumda tahliyenin sözlü anonslarla yapılması ve siren sesiyle yapılması arasında önemli farklar vardır. İnsanların anons ve siren sesine verdikleri tepki süreleri farklılık göstermektedir. Bu konuyla ilgili birçok araştırma yapılmıştır. Kişilerin binayı tanıyıp tanıması, anonsun kayıtlı veya canlı olarak yapılması tepki sürelerini etkilemektedir. Özellikle yüksek binalarda kat sayısı arttıkça kullanıcı sayısında da ister istemez artış olacaktır. Yükseklikten dolayı binanın çıkış noktalarına olan dikey mesafeler artacak ve tahliye süreleri uzayacaktır. Yapılan teknik analizler sonucunda bazı gökdelenler için tahliye sürelerin 2 saatin üzerinde olduğu raporlanmıştır. Can kayıplarının önüne geçen tahliyelerde insanların endişe ve paniğe kapılmadan sakin bir şekilde davranmaları gereklidir. Siren ve alarm zil sesleri doğaları gereği endişe vericidir. Yine bu konuda yapılan araştırmalarda farklı yaşlardaki insanların belirli olmayan ısrarlı birsese oranla insan sesine daha olumlu tepki verdikleri ispatlanmıştır. Acil bir durumda tehlikenin neden kaynaklandığı ve tehlikenin yerinin bilinmesi önemlidir. Acil anons sistemleri sadece insanları dışarı çıkarmakla kalmayıp aynı zamanda onları tehlikenin kaynağı konusunda da bilgilendirirler. Acil anonsla yapılan uyarılar farklı yönlendirme imkanı sağlar. Tesisin büyüklüğüne ve yapısına bağlı olarak farklı tahliye senaryoları için birkaç alternatif oluşturulabilir. Acil anons sistemi planlananın aksine bir durum geliştiğinde anlık değişikliklerle farklı toplanma noktalarına yönlendirme yapabilir. Acil anons sistemleriyle aynı anda farklı bilgilendirmeler yapmak mümkündür. Yangınla mücadele ekiplerini yönlendirmek ve bilgi vermek amacıyla sadece onların bulunduğu bölgelere farklı anons yapılabilir. Özellikle yüksek katlı yapılarda kademeli tahliyelerde farklı katlara farklı anonslar verilebilir. Örneğin yangın veya tehlikeli bir durumun yaşandığı kata ‘’Bulunduğunuz katta yangın var, en yakın acil çıkış merdivenini kullanarak binayı tahliye ediniz’’ anonsu verilirken farklı katlara ‘’Binamızda yangın tespit edilmiştir, tahliye için bir sonraki anonsu bekleyiniz’’ gibi farklı anons verilebilir. Asansörlere de farklı bir anons verilmesi gerekir. Tahliye sonrasında iletişimin büyük önemi vardır. Toplanma noktalarındaki insanları tehlikenin durumuyla ilgili bilgilendirmek veya bu noktalarda bulunanlar için farklı talepler yine canlı yapılacak anonslar ile mümkün olur. 3. YASAL GEREKLİLİKLER Yürürlükte olan Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğin güncel versiyonunda (BYKHY) acil anons sistemlerinin kurulmasının zorunlu olduğu yapılar ‘’Dördüncü Bölüm Madde 81’’ de yapı yüksekliği, inşaat alanı, kullanıcı sayısı ve yatak sayısına bağlı olarak belirtilmiştir. a) Binadaki yatak sayısı 200’den fazla olan otel, motel ve yatakhanelerde, b) Yapı inşaat alanı 5000 m2’den büyük olan veya toplam kullanıcı sayısı 1000 kişiyi aşan topluma açık binalarda, alışveriş merkezlerinde, süpermarketlerde, endüstri tesislerinde ve benzeri binalarda, c) Yapı yüksekliği 51.50 m’yi geçen bütün binalarda. Belirlenen bu kriterler için acil anons sistemi kurul-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=