ısı üretmesi gerekir. Böylece reaksiyon bölgesi soğuyamaz. Bu ısı dengesini bozmak için örneğin bir soğutma işlemi uygulanırsa yanma sona erdirilir. Burada soğutucunun ısıyı üretilenden daha hızlı olarak ortadan kaldırması şart değildir. Çünkü zaten bir yangında yanma bölgesi, çevredeki daha serin bölgelere doğru ısı kaybeder. Bazı durumlarda çok küçük bir ek ısı kaybı aradaki dengeyi sönme yönüne çevirebilir. Söndürme işlemi gazlı yanma bölgesini katı ya da sıvı yarııcıyı soğutarak tamamlanabilir. İkinci durumda soğutma, yanıcı buharların çıkışını önler (bir ahşap yanıgınının söndürülmesinde su kullanmanın belki de birincil yöntem olması gibi). Deney : Düz bir kağıt şerit parçasının üstten 5 cm aşağısına bir metal kenet geçirin. Kağıdı bir kibritle tepesinden tutuşturun. Aşağıya inmekte olan yanma bölgesini gözleyin. Ateş kenete erişince söner. Metal kenet bir ısı deposu görevi yaparak ısı üretimiyle ısı kaybı arasındaki dengeyi bozar. Alev bu sürede kağıdı kimyasal ayrışma derecesine kadar ısıtamaz. Çünkü ısı, metal kenet tarafından yutulmuş (Resim 7). kağıt metal kenet Resim 7 : /sının ortadan kaldırılması yoluyla yangının sönmesi. Söndürme, yanıcı ile alev arasına bir engel koyarak da (örneğin sulu köpükten bir örtü) sağlanabilir (Resim 8). Köpük yalnızca yüzeyi soğutmakla kalmaz aynı zamanda yangının ısı ışınımlarının yüzeye ulaşmasının ve buharlaşmanın artmasını da önler. Yanmayı sürdürecek olan havanın kesilmesi de sönmeye neden olur (Şekil 1). Ayrıca yanmayı besleyen havadaki oksijen miktarı havanın karbon dioksit, azot, su buharı ya da yanma ürünleriyle seyreltilmesi suretiyle indirgenebilir. Bazı durumlarda yanıcının uzaklaştırılması gerekebilir. Örneğin yanan nesne yangın kompartmanından dışarı çıkartılabilir ya da patlayıcılar kullanarak alevi yanan nesnelerden uzaklaştırmakta (orman yangınlarıyla savaşımda olduğu gibi) mümkündür. Gaz içeren alevler serbest atom ya da atom grupları içerir. Bunlar zincir reaksiyonlara katılırlar. Bromin içeren bazı kimyasallar alevlere uygulandığında serbest atomların ya da atom gruplarının konsantrasyonunu indirger, böylece yanma reaksiyonunu yavaşlatır. Daha serin bölgelere doğru Resim 8 : Yangının köpükle söndürülmesi oluşan ısı kayıplarıyla yanma reaksiyonu hızındaki bu azalma biraraya geldiğinde sönmeye yol açar. Ancak bu tür söndürücü maddeler pahalı olmaları yanında zehirli ve paslandırıcı ayrışma ürünleri üretirler. Son yıllarda bu ürünlerin yeryüzünün koruyucu ozon katmanına büyük zarar verdiği anlaşılmıştır. ■ Kaynaklar Friedman, Raymond. Princip/es of Fire Protection Chemistry. Second edition. NFPA 1989. Cote, Arhur E. and Linvi//e, Jim L. Fire Protection Handbook. Seventeeth Edition. Ouincy Massachusetts : NFPA, 1991. C/ı// ÖNCE V HCAN GÜVENLİK" MÜHENDİSLİK LTD. ŞTİ. Kamera Kontrol Sistemleri Elektronik Güvenlik Sistemleri BURSA İzmit, Balıkesir, Çanakkale, Eskişehir FABRİKADA ÖNCE DENEMEK İSTİYORUM ; Kaliteli, gelişmiş, ekonomik GECİKMESİZ SERVİS GARANTİSİ olsun. Hepsini istemekte HAKLISINIZ! KAMERA Kontrol Sis. YANGIN İhbar Sis. PERSONEL Takip Sis. ELEKTRONİK Güvenlik Sis. Mühendislik ve Otomasyon Koruyucu lşhanı Kat: 6 No: 289 Heykel/ BURSA Tel: (0224) 220 76 48 - 329 36 21 YANGIN VE GÜVENLİK ~ . _ ~ MAYIS-HAZIRAN SAYI 31
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=