knik Bilgiler Sedef AKKAPIAN Milli Eğitim Bakanlığı HAVA TAŞITLARINDA YANGIN GÜVENLİĞİ Genelde uçak kozalarında uçak yakıtı, yoğ, oksiien, magnezyum, hidrolik veya onti-icing'den birinin veya birkaçının tutuşması diğer bütün yanıcı maddelerin de yanmasına sebep olur. SedefAKKAPLAN, uçaklarda yangın çeşitlerini ''A:' Sınıfı, Tekerlek, Motor, ve Metal yangınları olarak dörde ayırıyor. Yazımızda uçak yangınlarıyla mücadele ve kurtarma usüllerini de bulabilirsiniz. 1� angın açısından bakıldığı zaman uçak bir barut fıçısından "" farksızdır. Gerek imalatmcla kullaııılan her türlü malzeme hveer hgaenr ge ki bsier kt aa zş ıaddıağbı übyoülk my ai kntgaı rndt ea kh lii kyeal enrıicmı evyedpa naar lgaey ı c ı s ı v ı l a r tiriJ. Şurası gdiabbi iurçgaekrçimekatliraki magnezyum ve alaşımları ile kumaş, ahşap, fiber tmda kullaııılan birçok madde yanıcı ise de yangına bizzat sebep teşkil etmezler. Genelde uçak kazalarında aşağıdaki maddelerden birinin veya birkaçının tutuşması diğer bütün yanıcı maddelerin de yanmasına sebep olur. • Uçak Yakıtı: Yangın mücadelelerinde en büyük problemdir. Çünkü parlama noktası çok düşüktür. -45°C sıcaklıkta buharlaşma özelliğine sahiptiJ. Kırım yapan bir uçak yanmamışsa küçük bir kıvılcım bile uçağın infilak etmesine sebep olur. Bu nedenle uçak hy ea kr hı tadnegpi bo li ar rbı ö, (l gü mö vüdnedveemk ae ny adtal anra) gı seı lyean kyaarnşgı kı no dr ue nr hma ul uş tçuarğ. Uı n çyaağkı nı t depolarmı tehdit eder. Uçakyangınında alevyakıtdepolarına sirayet etmese bile mutlaka soğuk tutulması veya köpükle kaplanması şaıitır. Çünkü, ısı yakıtla 48 m/sn. yayılma özelliğine sahiptir. • Yağ: Benzinle mukayese edildiğinde alevlenme ve parlama noktaları daha yüksektir. Yağ takriben 335°C'de buharlaşır ve 420°C'de parlar. Alevlenme derecesinin yüksekliği dolayısıyla yz ianğeı nopraarnl al amda as ıhiaç i fnabzel anzı si nı dçeınk af arzml aa sı sı nı yaa ri ha ğt i my aeçnv akrı dvıırl .cYı mağ vbeeyna sürtünmeden dolayı nadiren ateşlenir. Uçak yangınlarında ekseriyetle yağ benzinle karışır ve şiddetli bir ısı meydana getirir. • Oksijen: Uçaklarda yüksek irtifada oksijen bakımından fakir olan hava içinde teneffüsü kolaylaştırmak için tüplerle oksijen depolanmıştır. Bu oksijen ti.ipleri uçak yangınlarında patlayarak veya sızdırarak yangının büyümesinde rol oynarlar. • Mag11e1yuııı: Gövde yapılarında magnezyum alaşımlarının moretavycauçdıiyeti uçak yangınlarının söndürülmesinde bazı problemler karmaktadır. Mevcut söndürücü maddelerden hiç biri yanan magnezyumu tamamen sönclüımeye yeterli değildir. Tecrübeler gösteımiştir ki yanmakta olan magnezyum diğeryanıcı maddelerin tamamenkontrol altına alınmasından sonra dahi yanıcı mayilerden çıkan gazların yeniden alevlenmesi tehlikesini ortaya çıkarmaktadır. Bu problemi beıiaraf etmek için tatbik edilecek prat 1 ) Yiaknauns uml laegrnşeuznyluarmdımr: ümkün olduğu takdirde yangın sahasmdan uzaklaştırılmalıdır. 2m)agÖnzeezlyummagtonperzaykuvme ksöumndlüa römıieülmmealdi dier.leri kullanılmalı veya cl 3) Su veya köpük ile soğutulmalıdır. 4) Yanıcı mayilerin köpük ile örtülmesinden sonra yanan magnezyumun yanıp bitmesine müsaade edilmelidir. • A11ti-ici11g: Alkol ve gliselin karışımı olup, yanına özelliğine sahiptir. Uçak kanatlarında meydana gelen buzlanmayı önler. • Hidrolik: Madeni yağ, boya, hind yağı ve alkol karışımıdır. Yanma özelliğine sahiptir. Uçaklarda iniş takımlarında, frenlerde ve kapılarda kullanılır. Yanmaya müsait olmakla beraber harici bir etken (ateşleme ısısı) olmadıkça yanmaz. Uçaklarda Yangın Çeşitleri Uçaklarda yangın çeşitlerini şu başlıklar altında toplayabiliriz: • "A" Sttııfi Ymıgmlar: Uçak içindeki koltuk, döşeme ve byeannzgeırnmlaarlzieçmine iillekkaergo yangınlarıdır. Uçağınkargo bölümündeki tapta ABC sınıfı Kuru Kimyevi Tozlu söndürücüler, yangının devam etmesi halinde su-köpük konsantresi kullanılmalıdır. • Tekerlek Yaııgmları: Gerek tekerlek balatalarının kampanaya ve gerekse lastiklerin pist üzerine sürtünmesi neticesinde tekerleklerde aşırı ısmma meydana gelir. Tekerlek ve sistemlerindeki arızalardan ötürü ısmmış metal üzerine akan hidrolik tekerlek yangılarına sebep olur. Böyle bir durumda zaten sıcak olan metal alevin tesiriyledahada ısınaraklastiğinpatlamasma ve genleşme sebebiyle de tekerlek tespit piminin kesilmesine ve jant husu ın s d fı i r k l k am a asına sebep olur. Yangına müdahale pozisyonunda bu te alınmalı vemecburkalınmadığı müddetçe soğutucu özelliğe sahip sönclüıme malzemesi kullanılmalıdır. Piste her inişte frenleme mesafesine bağlı olarak bütünuçakların iniş takımlarında YANGIN VE GÜVENLİK \36 . 1 .. , • EYLUL- EKiM SAYI 33
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=