tanesi farklı tipteki yangınlardan topladığı verilere dayanarak gerçek bir yangm ve yanlış sinyaller arasındaki ayrımı yapabilecek bir dedektör geliştiı-di . Can Sıkıntısından Öte Bu yanlış ya da can sıkıcı, gereksiz alarmları neden bu kadar çok önemsiyoruz? Yangın olmadığı hallerde çalan alaımların sayısı gerçekten kimsenin umurunda mı? Kimse yanlış alamılann gerçekten neye malolduğunu bilı11iyor. Bu konuda Değişkenler Arasından Seçim Çok kriterli yangın alarmlarının ardındaki mantık şudur: Bir sensör ne kadar çok değişkeni saptarsa gerçek bir yangını diğer olaylardan o kadar kolay ayut eder. "Çok modlu dedektör adeta yapay bir burun gibi olacak", diyor Bukowski. İnsan burnu dumanın tavada yanan yağdan geldiğini kolaylıkla anlayabilir, çünkü insanın koku alma sisteminin kompleks bir algılama yapısı vardır. Bu kombinasyonda her dedektör kendine düşen ve en iyi yerine getirdiği işlevi yapar. Fotoelektrik sensörler büyük, görülebilir dumanları en iyi şekilde saptarken, iyonizasyon sensörleri ise dalıa küçük görülemeyen dumanları en iyi şekilde saptarlar. Her iki tür de asıl olarak dumana tepki verir. "İyonizasyon ve fotoelektrik sensörlerinin kombinasyonundan oluşan cihazlar bir süredir piyasada mevcut, ancak bu aynı şeye iki farklı bir analiz yapan kimse oın1adığı gibi, Ulusal Teknoloji ve Standartlar Enstitüsü'nden (NIST) Richard Bukowski böyle birtalmuninnasıl yapılabileceğinin de bilinemeyeceğini söylüyor. Kimse yanlış alarmların sayısını bilenuyor. Bukowski 10 yıl önce 1 6 yanlış alaıma karşılık 1 gerçek alarm olduğunun tahmin edildiğini söylüyor. Dahayakın zamanda yapılan bir araştınna ise her yüz dedektör başına bir yanlış alarmın verildiğini ortaya koyuyor. c3su anda mevcut çok seıısörlü alarmlar fotolektrik ve iyoııizasyon seıısörleriııi biraraya getirir, her ikisi de ayııı ürüıı staııdartlarıııa göre test edilmiştir. Fotoelektrik sensörleri yemek pişirirken çıkan buhara yanlış alarm vermemek konusunda daha yönden bakmak gibi bir şey" diyor Bukowski. NFPA 72 Ciliaz Geliştinne Tekıuk Komitesi idari üyesi ve Pittway Sistemleri Tekııoloji Grubu Endüstıi Müdi.iıü Ronald Mengel'e göre üreticiler hem foto- elektı·ik sensörlerine hem de iyonizasyon ve foto- elektrik sensörleriıun kombinasyonundan oluşan dedektörlere ısı dirençli olsa da alevsiz yangınlara tepkisi iyonizasyoıı seıısörleriııden çok da üstün değildir. � , saptaına özelliğini de eklemeye başladılar. Mengel birlikte "Dolayısıyla 200 dedektörlü büyük bir binada yılda iki kez yanlış alarm veriliyor" diyor Bukowski. Yanlış alarmların diğerlerini de geride bırakan en önemli bedeli belki de heryanlış alannıninsaıllann biı·somaki gerçek alaımı göz ardı etınesİ11e ya da dedektörleıindeki baterileri çıkannalarma neden olmasıdır. Bukowski'ye göre, A.B.D. Hava Kuvvetleri'nde uçuş sırasmda pilota verilen yangm alaımJarının %75'iyanlışalannlardan oluşuyor. Hava Kuvvetleri bunu pek de umursamıyor. Ancak daha sonra araştınnacılar gerçek yangın alannlarının %55'inin yanlış alannlardaı1 bunalıruş pilotlar taı·afmdan gözardı edildiğuu ortayakoymuş. Elbette bu durum Hava Kuvvetleri'ıu oldukça fazla ilgilendın11İş. Dolayısıyla biı· yangın dedektöri.i de aynı şekilde birçok girdiyi aynı anda alabilmeli ve farklı kokular arasmda ayrım yapabilı11elidiı·. Şu anda mevcut çok sensörlü alarmlar fotolektrik ve iyonizasyon sensörlerini biraraya getiriı-, her ikisi de aynı ürün standartlarına göre test ediınuştir. Fotoelektrik sensörleri yemek pişirirken çıkan buhara yanlış alarm vermemek konusunda dalıa diı·ençli olsa da alevsiz yangmlaı·a tepkisi iyoı1İzasyon sensörlerinden çok da üstün değildir. NFPA'da elektrik mühendisi olan Merton W. Bunker, Jr. iyonizasyon sensörlerinin alevli yangınlarla daha iyi baş edebildiğini söylüyor. "En iyi çözüm ise bu iki dedektöri.in kombinasyonu" diyor Mertom W. Bunker, Jr. çalıştığı Uluslararası Staı1daıtlaı· Organizasyonu'nun (ISO), çok kriterli sensörleri hem dumanı hem de ısıyı saptayan sensörler olarak tanınlladığını söylüyor. Ancak herkes ısının saptama kabiliyetine çok da katkıda bulunduğunu di.işüıunüyor. Isı bir yangında yavaş yavaş ortaya çıkar, birçok yangında özellikle de küçük ve alevli yangınlarda çok fazla ısı açığa çıkmaz. Yangın dedektörleri üzerine araştım1a yapaıllann biı·çoğu en iyi çözümün gaz ile dumanın biı-arada saptaınası olduğuna inanıyor. Ancak uzmanlar haı1gi gazın saptanması gerektiği konusunda uzlaşaımyor kaı·bon monoksit n1İ yoksa karbon dioksit mi? Karbon dioksit tam yanma sırasında, dolayısıyla yangının başlangıcında hala bir miktar oksijen varken açığa çıkar. -----------------Yangın ve Güvenlik m Sayı 36 Mart - Nisan'98 --------------- • • r
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=