Karbon dioksit gazı tarafında olanlar bu gazın karbonmonoksite oranla daha kolay saptanabildiğini çünkü bu gazm havada daha çok bulunduğunu savunuyorlar. Gottuk gibi karbon monoksit gazı yanmcla olanlar ise yangınların büyük çoğunluğunda tam yanma gerçekleşmediğini dolayısıyla daha çok karbon monoksit gazı açığa çıktığını savunuyorlar. Gottuk ayrıca karbon monoksiti.n havada kolayca yayıldığına işaret ediyor. "Karbonmonoksityanguıın başladğını gösteren çok açık bir işaret'', diyor Gottuk. Ayrıca şunu da belirtmekte yarar var; Şikago gibi bölgelerde güvenlik nedeniyle özellikle karbon rnonoksit dedektörlerine ihtiyaç var. Karbon monoksit dedektörü de içeren çok kriterli yangın alarm cihazları hem yangınhemgaz emniyeti gerek]iIikierini karşılayabilirler. Oysa karbon monoksit cledektörleri hiçbir zaman duman dedektörleri yerine kullanılmaz, çünkü bunlar sadece binadakileri karbon monoksit zehirlenmesinden korumak için tasarlaıumştır. • Elbette, herkes gazm saptanmasınııı genel bir çare olacağını düşünmüyor. Çok kriterli alarmların bir başka dezavantajı ise enerji sorunudur. Ünite çok fazla akım çekerse, ünite bateriyle alışmaz, oysa yangın alarmları eııeıji kaybı sırasında bateri ile çalışabilmelidir. Son geliştirilen gaz saptama tekııolojisi akını çekimini makul düzeylere indiriyor. Diğer tipteki sensörler ultraviyole ve kızıl ötesi alevleri saptama özelliğine de sahip olabiliyorlar ancak henüz bunlarm pazarı oluşmuş değil. Algoritmalar Dedektörün saptayacağı girdinin seçimini yapmak sadece birinci aşamayı oluşturur. Bundan daha zor olan aşama ise karşılaştumalı algoritma geliştirme aşamasıdır. Bu aşamada alarm fark! ı verileri inceler ve böylece alaımm gerçek bir yangmı işaret edip etmediğini belirler. Mengel 80'li yıllardan kalma eski çok kriterli alaımlarda karşı laştıımalı algoıitrna bulunmadığım söylüyor. Tek birmuhafaza içine yerleştirilmiş iyonizasyon ve fotoelektrik sensörleri birbirleriyle etkileşirn baJindedeğildi. "İkisinden biri dumanı saptağında, cihaz alarm vermeye başlar," diyor Mengel. "Cihazın daha çok yangını saptayabilmesinin yanısıra yanlış alamıJarın sayısı da aıtıyordu." Gottuk'a göre diğer birimler cilıazm biraz daha kompleks olmasına neden oldu. Bu ünitelerin içinde fotoelektrik, iyonizasyon ve termal sensörleri vardır ve herhangi ikisinin biraraya gelmesiyle alarm devreye girer. "Akıllı" bir analizin ortaya çıkaracağı bir başka boyut ise zamandır. Bu dedektörler sensörün girdisini zaman içinde karşılaştırırlar. Okumalar arasmda ısı hızla yükseliyorsa yangın ihtimali çok yüksektir. Duman ortaya çıktıktan kısa bir süre sonra hızla dağılırsa bu büyük bir olasılıkla yanlış bir alarmdır. Ancak Hughes Associates'ten Gottuk, Maryland Üniversitesi'nden James Milke gibi araştumacılarve önenıJi alamı üreticileri kompleks algoritmalarm sayesinde çok kı-iterli sensörlerin daha hassas olmalarının sağlanabildiğine inanıyorlar. Uygun algoritmaların kullaııılmasıyla bir alarm, biryangırn tek başma saptamak için yeterli olmayan farklı verilerin kombinasyonuyla kolayca saptayabilir. Gottuk'a göre iyi bir algoritma yanlış alarmların sayısını azaltmakla kalmayıp gerçek yangınların saptanmas1111 da kolaylaştıracaktır. Bunun açıklaması ise sensörlerin hassalık düzeylerinde yatar. Tek kı-iterli alarmlar istenilen hassaslık düzeyine programlanabilir. Burada önemli olan cihazı, gerçek bir yangını saptayabilecek hassasiyette olacak şekilde yerleştirmektir. Elbette cilıaz yanlış girdilere alamı -----------------Yangın ve Güvenlik m Sayı 36 Mart - Nisan'98 Yaııgııı alarmı üreticileri gelecekte çok kriterli sensörleriıı konutlarda standart olarak kullaııılıııasıııı umut ediyorlar. verecek kadar da hassas olınamalıclff. Gottuk'a göre iyi çok kriterli bir alarm cihazı, yanlı.ş alarmlara neden olmadan da daha hassas duruma getirilebilmelidir. "Bizim iyonizasyon ve karbon monoksit sensörlerini birleştirmedeki amacırn1z hem cilıazm daha hızlı tepki vrernesini sağlamak hem ele yanlış alannları bertarafetmektir" eliyor Gottuk. "Bu sayede geleneksel iyonizasyon dedektörleıiyle karşılaştmlclığmda kaçış süresinin dakikalarca uzamas1111 sağladık." Bu kombine dedektörler 11 yanlış alarn1 testinden sadece ikisinde yanılırken, iyonizasyon sensörleri altısında yanlış alarm verdi. "Bu sayede üreticilere yanlış alarnıJara neden olmadan hassaslığı artırma fırsatı doğmuş oldu," diye bir sonuç çıkarıyor Milke. Yangm alannı üreticileri gelecekte çok kriterli sensörlerin konutlaı·cla standaıt olarak kullanılmasuu umut ediyorlar. Test Etme Bazıları yaı Jış alaım testlerini yeterince ikna edici bulmuyor. "Yanık bir tostla yanan bir koltuk arasındaki ayrımı açıkça ortaya koyan tutarlı testler yapamadık," diyor ISO ile ürün test etme prosedürleri üzerinde çalışan Mengel. Mengel bu testlerin sonuçlarının çok fazla değişiklik gösterdiğini dolayısıyla bu testlere bütünüyle güvenilemeyeceğini söylüyor. Mengel ISO'nun yangından kon.ırnna komitesi ISO TC2 l ile çalışıyor. Mengel, yakın zamana kadar çok kriterli alaımlan test etme yöntemlerinin mükemmel
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=