Bir tesiste yangından korunma sistemi kurmak için öncelikle risk analizi yapmak gerekir. Risk analizi de yanıcı maddelerin türlerinin belirlenmesi ve sınıflandırılması ile başlar. Konumuz petrokimya tesisleri olduğu için bu tesislerde kullanılan kimyevi maddeleri öncelikle inceleyelim. Kimyasal maddeler, yanıcı, parlayıcı, normalde yanıcı parlayıcı olamayan ama başka malzemeler ile bir araya gelcliklerincle yanıcı veya parlayıcı olabilen, patlayıcı veya patlamaya uygun ortam yaratabilen maddelerdir. Çeşit!i standartlara göre çeşitli sınıflandırmalar yapılmıştır. Yanıcı parlayıcı sıvı malzemeler için bu tip bir sınıflandırma NFPA 30 "National Fire Protection Association" (Amerikan Ulusal Yangından Korunma Birliği) 30 No'lu Standardında yapılmıştır. Bu standarda göre yanıcı parlayıcı sıvılar üç sınıfta toplanmıştır. Class I Parlama noktası 37.8°C'nin altında olan malzemeler Class il : Parlama noktası 37.8°C ile 60°C arasında olan malzemeler ClassIIIA : Parlama noktası 60°C'nin üstünde 93.4°C' nin altında olan malzemeler Class IIIB : Parlama noktası 93 .4°C'nin üstünde olan malzemeler I. Sınıf sıvılarda normal ortam şartlarında ve sıcaklığında hızlı bir buharlaşma gözlenir. Bu sıvıların buharının hava ile karışımında normal ortam sıcaklığında tutuşma ve parlama rahatlıkla oluşabilir. Bu sıvılar oluşum noktasından sınırlı bir alana hareket edebilen tutuşucu karışımlar oluşturabilirler. Bu sebeple bu tip sıvıların bulunduğu alanların da sınıflandırılması �RTl[lf gerekir. II. Sınıf sıvılarda tehlike derecesi daha düşüktür çünkü normal taşıma ve işleme şartlarında bu sıvıların buharlaşma hızı daha düşüktür. Bu tip sıvılar parlama noktalarının üzerindeki bir sıcaklık değerine ısıtılnıadıkları sürece normal ortam sıcaklıklarında tutuşabilen karışımlar oluşturmazlar. Oluşturdukları karışımların hareket özelliği de yoktur, parlama noktasının üzerinde noktasal tutuşma gösterirler. IIIA ve IIIB Sınıfı sıvılar da parlama noktasını n üzerindeki bir sıcaklık değerine ulaşılmadıkça tutuşabilen karışımlar oluşturmazlar. Bu sıvıların buharları havada çok çabuk soğurlar ve kondens oluştururlar. Görüldüğü gibi tehlike sınıf I'dcn IIIB'yc doğru azalmaktadır. Bu malzemelerin türlerine ve mahallerdeki yoğunluklarına göre ele mahaller sınıflandırılmıştır: "Bölüm (Division) I" ve ''Bölüm II". I. Bölüm mahaller, normalde patlamaya yol açabilir karışımların ortamda bulunduğu mahallerdir. Yanıcı parlayıcı sıvı buharı nın bulunduğu mahaller bu bölüme girerler. Bu bölüme örnek olarak yanıcı sıvı depolayan tankerlerin dolum mahalleri verilebilir. Bu mahallerde sürekli olarak ortamda buhar bulunmaktadır. II. Bölüm mahallerde ise normal şartlarda patlamaya uygun sıvı buları olan ortam yoktur. Ancak bir aksilik durumunda ortama buhar yayılabilir. Bu bölüme örnek olarak normalde kapalı ve sızdırmaz bir varilde bulunan kimyasal madde verilebilir. Ancak bir sızıntı durumunda ortamda patlamaya uygun şartlar gelişebilir. Yukarıda bahsedilen bölümlerin yanısıra sınıfsız olarak adlandırabileceğimiz mahaller ele vardır. Bunlar yanıcı malzemelerin çok iyi muhafaza edildiği, sızdırmaz borular içerisinde bulunduğu ve çok iyi havalandırılan mahallerdir. Çok iyi havalandırılan mahaller, dış hava şartlarındaki bir tesis, duvarları olmayan, sadece çatısı olan, yatayda ve dikeyde doğal havalandırmaya uygun hava pasajları olan mahaller veya kapalı ya da kısmi kapalı ama doğal havalandırmaya eşit derecede mekanik havalandırma sistemine sahip olan mahaller olabilir. Bir mahali sınıflandırmak için o mahalde bulunan yanıcı parlayıcı sıvıların türlerinin, bu sıvıların buhar yoğunluklarının, sıcaklıklarının proses ve depo basınçlarının ve ortamdaki hava- !andırma koşullarının bilinmesi gerekir. Bir sınıflandırmada şu basamaklar izlenir: Mahalde yanıcı parlayıcı sıvı veya gaz olup olmadığı araştırılır. Var ise ortam sıcaklığının parlama sıcaklıklarının üzerinde olup olmadığı araştırılır. Eğer bu iki durum geçerli ise mahalin sınıfının belirlenmesine geçilir. Normal koşullarda tutuşabilecek atmosferik bir karışını var ise, bu karışım, sık sık bakım, onarım veya kaçak sebebi ile oluşuyor ise, bu mahal I. Bölüm mahaller sınıfına girer. Eğer mahalde kaçak riski olmayan bir borulamada sıvı bulunuyor ise, veya ortamda bulunan madde sadece bir aksilik sonucunda açığa çıkıyor ise bu mahal II. Bölüm mahaller sınıfına girer. Duvarları oimayan bir mahalde havadan ağır olan sıvı buharları önce aşağı, sonra dışarı hareket ederler. Havadan hafif olan sıvı buharları ise önce yukarı, sonra dışarı hareket ederler. Eğer buhar kaynağı noktasal -----------------Yangın ve Güvenlik m Sayı 36 Mart . Nisan'98 ---------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=