dedektörleri. Ticari/endüstriyel akrabalarından farklı olarak bunlar bir kontrol paneline gereksinim duymuyorlar ve bünyelerindeki sesli ve/veya ışıklı alaım cihazlaıı ile kendi başlarına hem algılama hem de alarm fonksiyonlarını yerine getirebiliyorlar. Bir pille veya hem pil hem de şebeke gerilimiyle çalışan bu dedektörlerde de son yıllarda önemli teknolojik gelişmeler gözlemleniyor. Yangın ve Güvenlik: Algılama teknolojisi ile ilgili yenilikler ve gelişmeler hakkında bilgi veriıınisiniz ? Haluk YANIK: Son yıllarda yangın algılama teknolojisindeki en önemli gelişme çok sensörlü, algoritma tabanlı dedektörler. Duman dedektörlerinin ortaya çıkmasıyla birlikte yangın sistemi kuran firmaların ve bu sistemleri kullananlann en büyük dertlerinden biri olan yalancı alarmları engellemeye dönük çalışmaların en son ürünü olan bu dedektörler gerçekten de en ileri teknolojilerden yararlanıyorlar. Aynı dedektörün içerisinde bir optik duman algılayıcı ve bir sıcaklık algılayıcı, ya da hem optik hem iyonizasyon hem de sıcaklık algılayıcı barındıran bu dedektörler kendi mikroişlemcileri vasıtasıyla bu algılayıcılardan gelen bilgileri zaman boyutunu da katarak işliyorlar. İşledikleri bu bilgileri, uzun araştırmalar ve yangın testleri sonucu elde edilen bilgilere dayanılarak hazırlanan algoritmalarla karşılaştıran bu dedektörler gerçek biryangm duıumuım yanı ltıcı oluşumlardan ayırdedebiliyorlar. Karar verme işlemi dedektörün bünyesinde gerçekleşiyor ve böylece kontrol paneli ile dedektörler arasındaki haberleşme de basitleşerek haberleşme hızları çok yüksek mertebelere çıkıyor. Daha önceleri yalancı alarmlara karşı geliştirilen analog adresli sistemlerin aksine bu yeni dedektörler gerçekten akıllı cihazlar. Bulundukları oıtamdaki sigara dumanı, toz vb. bozucu etkenleri sürekli izleyerek kendilerini bu oıtama adapte edebiliyorlar ve belleklerinde kayıtlı algoritmalar sayesinde gerçek bir yangın durumunda yangının imzasını ayırdederek çok hızlı bir şekilde yangın uyarısı verebiliyorlar. Kontrol paneli ile dedektör arasında iki yönlü bir bilgi akışı olduğundan interaktif olarak da adlandırılan bu sistemlerde tek sensörlü iyonizasyon, optik ya da sıcaklık dedektörleri de mevcut. Çok sensörlü, algoritma tabanlı dedektörlerin ortaya çıkışıyla yangın alaım sistemJeıinde yeni bir dönem başladı. Benbunubilgi-işlem teknolojisinde yaşanan PC devrimine benzetiyorum. PC'lerden önce bilgi-işlem sistemleri için tek alternatifolan main-frame bilgisayarlar, aptal olarak tanımlanan, kendi başlarına bilgi işleme yeteneği olmayan terminallerle çalışıyorlardı. Tüm bilgi işleme fonksiyonları merkezi olarak main-frame'de toplandığından bu bilgisayarlar hantal ve bilgi işleme yetenekleri de sınırlıydı. Analog adresli yangın alarm sistemlerinde de dedektörler birer aptal terminal gibi çalışıyor. Bunlar sadece algıladıkları duman ya da sıcaklık değerini bir analog büyüklük olarak kontrol paneline iletiyorlar ve hiçbir karar verme yetenekleri bulunmuyor. Tüm bilgi işleme ve karar verme fonksiyonları kontrol paneli tarafından yerine getirildiği için bu sistemler hem yavaş, hem de sınırlı bilgi işleme yeteneğine sahipler. Dedektör ile panel aras111da haberleşme aksadığında bir yangın algılaması yapılması mümkün değil. Interaktif sistemlerde ise her dedektör bir PC gibi çalışıyor. Kontrol paneli bir network server gibi dedektörlerden gelen bilgileri değerlendiriyor ve haberleşmeyi denetliyor. Aynı PC ağlarında olduğu gibi dedektörler kontrol paneli ile haberleşemeseler bile çalışmaya devam ediyorlar ve bir yangın duruınunda bir konvansiyonel dedektör gibi yangın uyarısını kontrol paneline ulaştırabiliyorlaı·. Çok yakın bir gelecekte aynı PC'lerde olduğu gibi bu tip dedektörlerin bilgi işleme kapasitesi hızla artacak ve çok daha güvenli ve hızlı yaı1gın algılama sistemJeıi gerçekleşecek. Dünyanın önde gelen yangın alarm ----------------Yangın ve Güvenlik ıım Sayı 39 Temmuz-Ağustos'98 sistemi üreticileri şimdiden bu tip sistemleri üretmeye başladılar ve Ti.irkiye'de en azından 5-6 fırına bu tip sistemleri uyguluyorlar. Yangın ve Güvenlik: Algılama uygulamalar, sorunlar ve gözden kaçan hususlar nelerdir ? Haluk YANIK: Yangın algılama sistemlerinde hangi tip teknoloji kullanılarsa kullanılsın, en önemli faktörlerden birisi doğru tip ve miktarda dedektör seçimidir. Yangın alarm sistemlerinin en büyük sorunlardan biri olan yalancı alannlar çoğu kez tasarım aşamasında yeteri kadar dikkatli seçim yapılmamasından kaynaklanır. Tasarımda çok özen gösterilse bile, uygulama yapıldıktan sonra sistemin kurulduğu binada projede farkedilemeyen kullanım değişiklikleri, ısıtma havalandırma gibi diğer sistemlerden istenmeyen etkileşimler, beklenmedik kirlilik oranları oluşan mahaller ortaya çıkabilir. Sistem tasarımcısı montaj ve özellikle devreye alma çalışmalarında, binadaki bu tip değişiklikleri araştırarak, gerekiyorsa dedektör tipi ve yeri konusunda değişikliklere gitmelidir. Benim tasarım ve uygulamalarda gözden kaçırıldığını düşündüğüm bir başka husus da özellikle ekonomik kaygılarla eksik koruma yapılmasına yol açan sistem tasarımları. Bugün yurduımızda birçok binada, asma tavan boşlukları ya da yükseltilmiş döşeme hacimlerinde dedektör kullanılmıyor. Halbuki bu hacimlerin bilhassa korunması gerekiyor. Özellikle elektrik tesisatlarının ağırlıklı olarak bu hacimlerde gerçekleştirildiği yüksek binalarda asma tavan ya da yükseltilmiş döşeme içlerinde başlayabilecek bir yangının farkedilememesi büyük felaketlere yol açabilir. Bu tür eksik tasarımlar ve uygulamalar ne yazık ki yeterli düzeyde kontrol olmadığı için çok yaygın ve bu tür binalarda çalışanlarda sahte bir güvenlik duygusu oluşmasına yol açıyor. ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=