1. GİRİŞ Ülkemizde htzlı nüfus artışı, çarpık kentleşme ve hızlı sanayi leşme sonucunda her yıl olan yangın sayısı ve yangmdan dolayı meydana gelen zarar miktarı aıtmaktadır. Yangınlardan dolayı ortaya çıkan can ve mal kaybıııı en aza indi rmek i çin al ınacak tedbirlerden biride yanmayan veya yanmayı geciktirici malzemeler kullanımtdır [l]. Alev geciktirici ve duman bastırıcı malzemeler, katkı maddeleri ve reaktifler olarak iki ana gruba ayrı l trl ar. Katkı maddeieri genellikle dolgu maddeleri ol arak kullanılıp, reaktif bileşenlerin aksine, diğer bileşenlerle reaksiyona girmez. Plasti klerin bi leşi mi nde pol imer dışındaki alev geçiktirici katkı mineral Alev Geçiktirici Mineral/Bileşik ATH (Al(OHh) Bromlu (Br) Organof'osforlu (P) Sb2Ü3 Klorlu (Cl) Dii'ler (Mg(OH)2 vs) TOPLAM miktarı sürekli arbııaktadır. Bu yardımcı malzemeler plastik yapma (karıştırma, çekme veya döküm esnasında viskozite değiştirici, plastikleştiriciler, döküm kal tbından gevşeticiler vs) ve aynı zamanda nihai ürüne mukavemet, rijitlik, esnekl ik ve kullanım şartlarına direnç de verir. Alev geciktirme ve duman bastırmada inorganik mineraller/ bileşikler öneml i rol oynamaktadır [2]. 2. PAZAR ve TÜKETİM DURUMU J995 yılında, alev geçiktirici ve duman bastırıcı tüketimi l milyon ton cıvannda olduğu tahmin edilmektedir. Buda yıllık 2 milyar dolarlık bir pazara tekabul etmektedir. Çi zelge 1 alev geciktiricilerin tipine göre Dünya 'daki ve Avrupa'daki tüketim ve topl am A vnıpa Tüketimi Dünya Tüketimi (1000 t) ( 1000 t) 1 20 402 44 1 9 1 59 1 33 70 72 "J.9 52 1 6 50 288 899 mfiHfilf .Article ekonomik değerini göstermektedir. Çizelge 2 farklı polimer sistemlerinde alev geciktirici leri n ana kul l anım alanlarını özetlemektedir. Dünya ' da en fazl a alümi nyum hidroksitli (ATH) alev geciktiriciler kullanı lmaktadır. Bunu broınlu ve organofosforlu alev geçiktirici ler takip etmektedir. Çizelge 2'den görüleceği üzere, bir polimere farklı alev geciktiriciler katılabilir. Pol imerler organik madde olduklarından ateşten/alevden etkilenmemeleri söz konusu olmaz. Alev geçikti rici i laveleri ateşe karşı oluşturulan direncin bir ölçüsüdür. Sonuçta, ti.im polimerler yanar. Ancak alev geciktirici lerin önemi katastrofık yanmayı geciktirmek veya yangın hasarını en aza indirmektir. Toplam Değer (milyon dolar) 221 7 1 2 426 342 103 i l o 1914 Çizelge 1: Dünya 'da ve Avrupa 'da alev geçiktirici tiiketiıniniıı türlere göre dağılı11ıı [2}. Polimer/A.G Reaktif Br p CI Sb2O3 ATH Mg(OH)2 PVC ... ::: :ı: Poliüretan .,. .,. Dovmaınış polyester * * ,ı, .,. Poliolefin * .,. * '•' * Stirenik , ı , * * Navlon (Poliaınid) 'il * * *: kullanılır Çizelge 2: Farklı polimer sis t emlerinde alev geçiktiricilerin ana kullanım alanları [2}. Yangın ve Güvenlik m Sayı 43 Mart - Nisan '99 ' ,- 1 - � 1 - - ı- ... - ... - - ,- ' - 1 -
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=