itfaiyelerinin sistemlerden yararlanma imkanı düşünülmemiş; tanklara havuzlama yapılmamış; sabit söndürme kuleleri yapılmamış. 2-YANGIN ÖNCESİ ÖNLEMLERDEKİ EKSİKLİKLER VEHATAIAR a) Tankların Köpükle Koruması Yapılmamış Gördüğüm yetersizliklerin başında; "tanklardaki önlemler" geliyor. Tankların korunması yetersiz. Öncelikle tanklarda köpüklü söndürme sistemi olmalıdır. Tankların altlarına bağlanan bir köpük boru hattı olması gerekirdi. Köpükjeneratörü vasıtasıyla yangın durumunda tank içine alttan köpük basılır; bu köpük .alttan yukarı doğru yükselerek yüzeyi kaplar ve yangını söndürür. Bu yangında yapıldığı gibi uçaklarla üstten köpük atarak yangını kontrol edemezsiniz. Yukarıdan atılan köpük yanan maddelere ulaşamadan etkisini yitirir. Tüpraş'taki en önemli eksiklik tanklara sabit köpük söndürme sisteminin yapılmamasıdır. Böyle sistemlerde sabit köpük sisteminin olmaması eksikliğin ötesinde bir kusurdur. b) Alternatif Su Yeterli Değil Su, Sapanca Gölü'nden gelen ve ana depoya aktarılan hatlardan alınıyor. Hatlarda meydana gelecek bir kazaya karşı, denizden su temini için yeterli kapasitede dizel pompalar düşü-nülmemiştir. Mevcut dizel pompa kapasi-tesi yeterli değildir. ·Nitekim yangının büyümesindeki en önemli sebeplerden biri su yokluğudur. Elektriğin kesilmesi bir bahane olarak önümüze çıkıyor. Böyle bir tesiste yangın önlemleri alınırken elektriğin kesilme ihtimali de, deprem bölgesinde bulunulması da dikkate alınmalıydı. Tüpraş'ta tanklara 300 m. mesafede deniz olmasına rağmen yangın suyunun olmaması anlamsızdır. Riskli tesislerde su kaynağının alternatifli olması, isale hattının veya deponun kullanılamama durumu için deniz suyundan yeterli su alma olanağının sağlanması gerekirdi. Denize bağlantı yapılmış ama bu böylesine riskli tesis için yetersiz, hem de çok yetersiz kapasitededir. Yeterli dizel pompa konulması ve bunların denize bağlanması gerekirdi. c) Dizel Pompalar Yeterli Değil Diğer bir eksiklik; yangın durumunda veya deprem sonrasında, elektriğin kesilebileceğini düşünerek, yeterli kapasitede su besleme kaynağının oluşturulmaması ve dizel pompa gruplarının yeterli sayıda olmaması ve uygun noktalara yerleştirilmemiş olmasıdır. Tüpraş'ta dizel pompa grubu olmasına rağmen bunların kapasitesi bu büyüklükteki tankları söndürebilecek kadar, yani yeterli yangın suyu pompalayacak büyüklükte değil. "Elektrik kesildi, pompalar çalışmadığı için yangına su veremedik" veya "isale hattı deprem nedeniyle kırıldığı için su yetmedi" savunması bana göre geçerli bir savunma değil. Çok daha az riskli ve çok daha küçük tesislerde bile dizel pompa kapasitesini daha yüksek tutuyoruz. Dizel pompa kapasitesi 480 m3/saat olarak verilmektedir. Çok basit bir yaklaşımla bir tank yanıyorsa, yanan tank ve bunu çevreleyen dört tank için gerekli su kapasitesi yaklaşık 4500 m3/saat'tir. Atatürk Hava Limanı'ndaki sadece bir hangarın pompa grubu kapasitesi 3400 m3/saat tir. Bir hangar için 3400 m3/saat debi seçilirken Tüpraş gibi bir tesiste 480 m3/saat çok yetersizdir. Tüpraş'da denize bağlı dizel pompa grubunun kapasitesi çok basit bir yaklaşımla en az 4500 m3/saat olmalıydı. Bu değer tank boyutlarına göre hassas olarak .hesaplanabilir. Yangın ve Güvenlik III Sayı 46 Eylül - Ekim '99 d) Sprinkler Sistemi, Tankların Çoğunda Yok ve Olanlar Yeterli Değil Sprinkler'lerin sadece benzin tanklarına uygulandığını, fakat bunların da tank yüzey alanlarına göre kapasitesinin yetersiz olduğunu gördüm. Sprinkler sistemin bütün tanklara uygulanması gerekirdi. Bir tank yanarken, 1000 C dereceye kadar bir sıcaklığa ulaşabilir ve alev yaklaşmasa bile radyasyonla 20-30 metre mesafede bulunan diğer tankları etkileyebilir. Dolayısıyla çevredeki tankların yeterince soğutularak ısınmasının önlenmesi gerekir. Tüpraş'taki bazı tanklara sprinkler yapılmasına rağmen bunlarda hem sprinkler başlıkları yeterli değil hem de çekilen borular küçük. Sistemin Amerikan standartlarına göre yapıldığını söylemektedirler, oysa bütün dünya ülkelerinde esas alınan ve Amerika'da çıkarılan NFPA kodlarına göre sistemler uygun değil. Projeler üzerinde bunu ispat etmek çok kolay. e) Çevre İtfaiyelerin Tesisden Su Alma Sistemleri Aynı Değil Hesaplar ve projeler değil ama kullanılan malzemeler Amerikan standartlarına uygun seçilmiştir. Bu ise büyük hatadır. Ülkemizdeki tüm tesislerdeki yangın söndürme sistemlerinde ve İtfaiyelerde aynıdır ve Alman normları esas alınarak çıkarılan Türk Standartlarına uygundur. Tüpraş'ın yangın söndürme sistemlerinde ABD standartlarına uygun rakorlar kullanıldığı için, çevre merkezlerden gelen itfaiyelerhidranttan su alamamışlardır. Çünkü hidrant ağızlarındaki rakorlar bütün itfaiye araçlarındakinden farklıdır. Hidrant ağızlarından sadece Tüpraş'ın kendi araçları su alabilmektedir. Diğer araçların ara rakor kullanması gerekmektedir. Bu durum eksikliğin ötesinde büyük bir
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=