"Sektör Toplantıları]" Tartışmamızın ikinci turunda, lnergen ve FM 200 gazlarının özelliklerini inceleyelim. Cem Eğri kavuk: Önce, Halon'un yasaklandığı tarihten bugüne kadar geçen sürede yangın sektörü piyasasında neler olduğuna değinmek istiyorum. Halon'un yasaklanması konusuna önceleri pek önem verilmedi ve araştırmalar son ana kadar birinci viteste gitti. Üreticilerde "bu gazın üretimi yasaklanınca biz ne kullanacağız" düşüncesi gelişmedi. Ancak üretim kesildikten sonra, kısa bir süre içinde aceleci çözümler bulunmaya çalışıldı. Ülkemiz bu gelişmeleri çok uzaktan takip etti. Halon yasaklandıktan sonra önümüze gelen birçok şartname hala Halon 1301 içindi. Piyasada 1301 'in bulunamaması "muadil" bir gaz arayışına yol açtı ve ortaya pekçok 1 301 muadili gaz çıktı. Bu da sektörü, sektörün hemen hemen tümünde kabul gören NAF S3 gazına yöneltti. Bu gaz bulunabilir olmasıyla, sistem hacmiyle ve ekonomik olmasıyla oldukça cazipti. Ayrıca NFPA ve çevre kuruluşları tarafından da onaylanmıştı. Fakat NAF' S3'de de bir problem çıktı: Halon ile karşılaştırıldığında çok düşük olmasına rağmen Ozon tabakası için zararlıydı. Zaman içinde Ozon tabakasındaki deliğin büyümesi, sıfır zararlı gazların üretilmesi ihtiyacını yarattı. İlk alınan· karar bu gazın 2020'de yasaklanacağını öngörüyordu, fakat daha· sonra bu süre geriye çekildi. Bu yüzden batıda bazı hükümetler ve AB, ileride üretimi olmayacak bir gaz için yapılan yatırımı anlamsız bularak, NAF S3'ün kullanımını sınırlandırdılar. Şu anda ülkemizde de yaygınlığı azalıyor. Osman Levent Celasun: Ben de aynı intibayı aldım müşterilerimden. Ama yine de ülkemizde, tercihleri etkileyen ilk faktör ekonomik şartlardır ve bu yüzden NAF S3 hala önde gidiyor. Bununla birlikte AB'nin bu gazla ilgili yasaklama kararı var; ileride kullanılamayacak bir gaza dönük yatırımın hiç kimseye cazip gelmemesi gerekir. Abdurahman Kılıç: Aldığım duyumlara göre NAF S3 zaten pekçok ülkede yasaklanmış durumda. NATO da yasakladı bu gazı. Karbondioksitten sonra piyasada en yaygın olan gas NAF S3 ama önümüzdeki yıllar için fazla güven vermediğini söyleyebilirim. Cem Eğrikavuk: Peki NATO' nun yasakladığı bir gazı, Türk ordusunun kullanmasını nasıl açıklayabiliriz? Abdurahman Kılıç: Yasaklı olmasına rağmen uçaklarımızda Halon gazı da kullanılıyor. Ama askeriye disiplinlidir; eminim ileriki yıllar için farklı gaz planlamalarına girmişlerdir. Yakın geçmişte incelediğimiz bir projede tanklar için Halon gazı öngörülüyordu. Şimdi de FM 200 ve lnergen gazlarını tartışalım. FM 200 hakkında bilgi almak için Osman Bey'e dönüyorum. Osman Levent Celasun: Halon ve Halon türevi gazların üretiminin azaltılması ve kullanım Yangın ve Güvenlik m Sayı 46 Eylül - Ekim '99 alanlarının kısıtlanması, söndürme sistemlerinin imalatçılarını ve söndürücü üreten laboratuvarları yeni bir gaz arayışına itmiştir. Bunlardan Greatleaks adında bir kimyasal laboratuvar FM 200 gazını, 5 yıl süren bir çalışmanın sonucunda, hem gaz hem de sistem olarak onaylarını (FM/UL) aldıktan sonra uygulamaya sokmuştur. Ticari formülü FM 200 olan gazın kimyasal formülü HFC 227'dir ve diğer bir şekilde Heptafluoropropane olarak isimlendirilir. FM 200 tüplerde sıvı olarak bulunmakta, ancak tüpten çıkırken azotla basınçlandırılarak gaz hale dönüştürülmektedir. FM 200, l;ialon ve Halon türevi gazlarda olduğu gibi 25 bar basınç altında sıvılaştırılmış durumdadır. Konuşmamın başında da belirttiğim gibi FM 200 'ün diğer alternat(f gazlar içinde, insan ve insan sağlıyla ilgili en güvenilir gaz olduğu savunulmaktadır. Abdurahman Kılıç: "Diğer gazlar" derken neleri kastediyorsunuz? Osman Levent Celasun: Karbondioksit, lnergen, Arganite vb... yani içinde Karbondioksit bulunduran gazları kastediyorum. Çünkü Karbondioksit yangını, ortamdaki Oksijeni boğarak söndürür. Uluslararası çevre koruyucu kuruluşlar ortamdaki Oksijenin % 1 0'un al t ına düşmemesini, Karbondioksitin ise
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=