Translation uzaklaşabilir veya hiç olmayabilir. Ayrıca, özellikle kanallarda duman akışı yatay yönde olabilir. Böylece duman hareketini etkileyen kuvvetler yapının yüksekliği ne olursa olsun, önemli ölçüde duman yayılmasına neden olabilirler.13 Bölümlemenin (Zonlamanın) Gerekçesi Duman hareketi ile ilgili bilgiler göz den geçirildiğinde, pasifyangın güvenlik elemanlarının önemi ortaya çıkar. Bölümleme, farklı yangın dirençleri olan duvar, döşeme-tavan düzenlemeleri, kapılar, damperler ve d iğer elemanlardan yararlanarak, uzunca bir süredir yangın güvenliği amacıyla kullanılmıştır. HVAC sistemine konan yangı n damperleri, Sigorta Laboratuvarları (UL) Standardı UL 555' e göre, ısı algılan dığında otomatik olarak kapanır. Duman damperleri duman dolaşımını UL 5555' ye göre kontrol eder. Birleşik yangınduman damperleri her iki gereksinimi de yerine getirir. Son on yirmi yıl içinde, duman damperleri özellikle duman dolaşımını kısıtlamak amacıyla üretilmişlerdir. Duman engelleri duman yayılmasını kısıtlamak amacıyla son yıllarda geliştirilen bir buluştur. Bölümlemenin duman yayılmasını engelleyici özelliğine yüzyıllar boyunca güvenilmesine karşın, pasif duman � direncini tanımlamak ve çözümlemek için pek fazla çalışma yapılmamıştır. Duman sızmasının, küçük yapı çatlaklarına ve kapıların çevresindeki boşluklara oranla, büyük aralıklardan olacağı doğaldır. Benzer biçimde duman sızması kapalı bir dampere oranla açık bir kanalda daha fazla olacaktır. Örneğin, HVAC fanının kapanması gerçekleşmezse, duman damperleri HVAC sistemini dumanı yangın yerinden dikey veya yatay olarak daha uzak yerlere taşımasını bir ölçüde önler. Damperler olmadan önemli miktarda duman kanallardan geçerek, canı ve malı tehlikeye sokar. Bu 'yal ın' yaklaşıma destek, Avustralya'da ki Sydney Üniversitesinde 1 989 yılında ilk kez yapılan performansa dayalı yangın tasarımı çalışmaları ile verilmiştir. 14 Yangın ve can güvenliği ile ilgilenen çevrelerde giderek artan bir ilgi uyandıran performansa dayalı standartlar, madde madde belirlenen kıstasların uygulanması yerine, mühendislik hesaplarını ön plana çıkarmaktadır. Anılan çalışmanın sonuçlarının gösterdiği gibi, performansa dayal ı tasarım teknolojisi gelişirken mühendisler, eleman başarısızlığını, gerçeğe yakın yangın senaryolarını ve uygun güvenlik katsayılarını içeren mühendislik çözüm lemelerinin, pasifgüvenliğin gerekliliğini sayısal olarak ortaya koyduğunu göreceklerdir. Anahtar dengeli tasarımdır. Geleneksel olarak, yangın güvenliği bi rkaç fa rklı sistemin b i rarada a) Yığılma etkesine b) Zemin altındaki bağlı hava akımı yangın kullanılmasını öngörür. Bir başka NIST çalışması, yangın güvenliğine bu 'dengeli' tasarım yaklaşımını, konutlar da, ticari ve resmi yapılarda yangın güvenlik önlemlerini gözden geçirerek incelemiştir.15 Çalışmada, söndürme, algılamave bölümlemenin yararları ayrı ayrı ve birlikte gözden geçirilmiştir. Genel olarak, iki önlemin birlikte uygulanmasının, sadece birine oranla daha üstün bir can güvenliği sağladığı, üçü birden uygulandığında ise en yüksek can güvenliğine erişildiği görülmüştür. Sprinkler sistemlerinin çok etkin ve güvenilir olduğu söylenebilir, ancak bu sistemler onarım ve değişiklikler için bakımda oldukları zaman veya arızalan dıkları zaman yapılarda güvenli olmayan durumlar ortaya çıkabilir. Bu gibi durum larda, yangın ve duman damperlerini de içeren bölümleme, yüksekliği ne olursa olsun yapılarda güvenlik sağlar. Sprinkler sisteminin arızalanma olasılığı düşük olmakla birlikte, birkaç ölümün olabileceği büyük bir yapı yangınının gerçekleşebileceği düşüncesi bile konunun önemini artırır. Yangııı olan kat Yanan kat c) Zemin üstündeki d) Sıcak dumanın katlarda gerçekleşen yayılmasıyla siitwı yangın gövdesine giren d11111anla ze111inin üstündeki yangın Yığılma etkisiyle oluşan hava alamını gösterilmesi Yangın ve Güvenlik III Sayı 47 Kasım - Aralık '99
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=