Article 3. Fan Seçimi Bütün havalandırma sistemlerinde olduğu gibi burada da fan seçimi, toplam debi ve basınç yükselmesi gereksinimi ortaya çıktıktan sonra yapılır. Fan seçiminde ucuzluk ve erken teslim için mümkünse standart imalatlı olan fanlar tercih edilebilir. Genellikle sistem gereksinimlerini sağlayacak bir çok fan bulunabilir. Burada karar, fan fiyatı, işletme ve bakım onarım fiyatları göz önüne alınarak verilir. Teknik olarak fan seçiminde aşağıdaki faktörlerin göz önünde bulundurulması gerekir: • Hava yoğunluğu, • Fanların muhtemel kombinasyonu, • Giriş çıkış şartları ve şekilleri, • Tahrik tipi, • Müsaade edilebilen gürültü düzeyleri, • Müsaade edilebilen maksimum hava sıcaklığı. Her havalandırma sisteminde fan karakteristliği üzerine sistem karakteristliği (basınç kaybı eğrisi) eklenir. Genel olarak havalandırma kanallarında türbülanslı akış oluşmaktadır. Bu durumda sistem karakteristliği: ôP = KQ2 formuna almaktadır. Bu karakteristliğin fan karakteristliği nokta fan çalışma noktasını oluşturmaktadır. Tünel fanlarının seçimi için en uygun yöntem fan çalışma noktasının grafiksel tayini ile yapılmasıdır. Burada imalatçılar tarafından verilen komple fan karakteristlikleri kullanılarak, seçilecek fanların stabil olmayan ve/veya verimli olmayan çalışma noktalarında çalışmayacağı garanti edilir. Tünel fanları seçilirken tercih edilebilcek diğer bir husus, bu fanların iki yönlü çalışabilmeleri ve ters yönde çalışırken, normal çalışma koşullarının en az %90'ında performans sağlamasıdır. Bir çok tünel havalandırma sisteminde, aynı anda birden fazla fan paralel olarak çalıştırılmaktadır. Bütün bu fanların birlikte çalışma durumları, istasyon, tünel ve fan şaftı geometrileri ve aksesuarları belirlendiğinde bunlarla birlikte ele alınmalı ve bir fan çalışma noktası hesabı yapılmalıdır. Bu çalışma noktası fan karakteristliğine uygun bir bölgede olmalıdır. E- GENEL DEĞERLENDİRME "Tünel Acil Havalandırma Sistemleri" yeraltı toplu taşıma sistemleri tasarımında hayati önem taşımaktadır. Acil durumlarda, tünellerde mahsur kalabilecek yolculara ve personele temiz hava sağlayarak tahliyelerine yardım etmek amacıyla fanların bulundurulması zorunludur. İnsan sağlığı için gerekli acil durum havalandırma kriterleri mutlaka sağlanmalıdır. Hava hızı, hava sıcaklığı ve hava kalitesi bu kriterlerin en önemlileridir. ısınan havanın yükselmesi özelliği tünel içerisinde yolcuların tahliyesini güçleştirebilecek bir konudur. "Ters katmanlaşma" (backlayering) olarak açıklanan bu olayı önlemek için kritik hızın hesaplanması gereklidir. Aynı anda iteratif bir yolla çözülebilen empirik denklemler sonucunda elde edilen değerler fan debisi hesaplamaları için kullanılmalıdır. İnsan sağlığını tehlikeye atmayacak değerlerin altındaki kritik hızlar için ise Yangın ve Güvenlik 11111 Sayı 49 Mart - Nisan 2000 Beafort Skalası baz alınıp ve fan debisi hesaplamaları yapılabilmektedir. Acil durum tünel havalandırması yangın güvenliği için alınması gereken tedbirlerin başında gelir. Diğer tamamlayıcı öğeler ile birlikte, sistemlerde muhtemel yangın durumları ile karşılaşıldığında yolcuları tahliye etme imkanı sağlayacaktır. � Kaynakça: .1- National Fire Protection Association Standard, NFPA-130, Fixed Cuideway Transit Systems, 1990 2- Tunnel Engineering Handbook, ed.by: Bickel, ). 0., Kuesel, T.R., King, E. H., Chapman&Hall,2nd ed., 1995 3- Subway Environmental Design Handbook, V. 1, Principles and Applications, 2nd ed., U.S. Department of Transportation, 19 76. 4- Vehicle Fire Load Calculation and Simulation, report prepared far Ankara Metro, Mott, McDonald, Report 27475/ 01/Rev A, Now. 1997. 5- Eralp, O.C. , Performance Measurements far the Ventilation Fans of Ankara Metro, METU, June 1997, Report Na: ODTÜ 97-03-02-02-807 6- Eralp, O.C., Performance Measurements far the Ventilation Fans of Ankara Metro, METU, Dec. 1997, Report Na: ODTÜ 97-03-02-03-03 7- Process Fan and Compressor Selection, lmechE Guides far the Process lndustries, ed. by: Davidson, }, von Bertele, O, Mech. Eng. Publications Ltd. Landon, 1996.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=