�d@itf:iital .:..: � Technical Information • • • iRi DAMIALI SPRINKLER Cem HOZAN/ FOCUS Yeni milenyuma girerken gelişen teknoloji ile beraber ülkemizdeki gökdelenlerin alışveriş merkezlerin, hipermarketlerin ve endüstriyel tesislerin sayılarında hızlı bir artış görülmektedir. Bu tür yapılarda, oluşabilecek bir yangın sonucunda büyük maddi zararın yanında, can kaybı da düşünüldüğünde, sprinkler yangın söndürme sistemleri vazgeçilmez olmuştur. Sprinkler sistemleri standartlara uygun bir şekilde dizayn edilip, montajı yapıldığında çok yüksek verimle çalışan sistemlerdir. Yapının sprinkler dizaynı yapılırken, sistemin fiziksel tipine karar verdikten sonra en önemli husus korunacak malzemeye ve mahale göre (yangın tehlike sınıfına göre) uygun sprinkler tipine karar verip ona ait dizayn değerlerini uygulamaktadır. Bu sprinkler tiplerinden biri de iri damlalı (Large-drop) sprinklerdir. Bu yazımda, iri damlalı sprinklerin uygulama yerleri dizayn değerleri ve montajında dikkat edilmesi gereken hususlardan bahsedeceğim. Large Drop Sprinkler İri damlalı sprinkler, orta tehlike sınıfındaki mahallerde ve muhtelif depoların korunmasında uygulanmaktadır. Yüksek debi geçirgenliği (K=1 57) ve deflektörü sayesinde iri damla üretmesi özellikleri ile yangının kontrol altına alınması ve söndürülmesi amaçlı kullanılmaktadır. Ayrıca bazı depolarda uygulanarak raf sprinklerin kullanılmamasını sağlayarak maliyeti düşürmektedir. Bu tip sprinkler, kullanılacak sistemleri dizayn ederken açılacak sprinkler sayısı minimum 1 5 adet ıslak ve ön uyarılı sistemler için, 25 adet çift kilitlemeli ön uyarılı ve kuru sistemler için hesaba alınmalıdır. Sprinklerin dizayn basıncı minimum 1 .7 bar, maximum dizayn basıncı en uzak kritik noktadaki sprinklerde 6.5 bar'dadır. Banşman çapı (nipel dahil) minimum 1 ¼'dür. Bir sprinklerin koruyacağı maximum alan 12.9m2 , minimum m2'dir. (Yanıcı engelli yapılarda maximum koruma alanı 9.29 m2'dir.) Buna göre aralarındaki mesafeler Yangın ve Güvenlik rı Sayı 49 Mart - Nisan 2000 açısından irdeleyecek olursak maximum 3.7 metre, minimum 2.4 metredir. NFPA-13 Tablo A-5-3-4'de değişik tehlike sınıfındaki mahale göre açılacak sprinkler sayısı (değişik dizayn basınçlarında 1.7 bar, 3,8 bar, 5.2 bar'da) ve uygulama süreleri ile ilgili çok detaylı bilgiler mevcuttur. Bu tabloyu kullanacak en uygun dizayn değerlerine karar verilmelidir. İri damlalı sprinkler ilgili yapılan bir testte 6x6x9 metre bir palet üzerinde aerosol bazl ı malzemenin söndürülmesinde iki ayrı dizayn basıncı denenmiş. Birincisinde 3.8 bar basınçta toplam 4 sprinkler açılarak yangın 6-8 dakikada kontrol altına 15 dakikada söndürülüyor: Zarar %20. İkincisinde aynı şartlar altında 1.7 bar basıncında toplam 18 sprinkler açılıyor ve yangın güçlükle kontrol altına alınıyor: Zarar %50. Bu testten anlaşılacağı gibi dizayn değerlerine karar verirken dikkat edilmesi gerekiyor. İri damlalı sprinkler yukarı bakık (upright) tip olduğundan boru üstüne monte
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=