CCTV Dosyası Tulumbacı İlk Tulumba ve Gerçek Davud Araştırma 2000 Yılı ve Yangınlar Yangın Korumasının Nitelikleri ı Uygulama T İş Bankası Gn. Md. Binalarında Yangın Güvenliği Tesisatları "1 1 ('
NATO STOCK NUMBER 4210 27 006 2487 --- ..... -_,... - -·-- --. ..... .... ---- -.-.---•-.....O •• _,. 1 =-~-- ::7..5:..~J'':::-e - -· 1 =··-- =-- ',.. NATO STOCK NUMBER 4210 27 006 2488 Nl llf\M• J;~~~~ .... --·-·····•... • .. •• .... ., .... _, ..... NATO STOCK NUMBER 421O27 004 2938 WMn.RıVUl.aıı.-.ı.oıMW t.JICal~,._._ •••-••••·•••••••••- ·• •ou.-..oo...,oooouo ~ ~ .. =7- i=-r.a, =...,__.----.:..~~-,,. -..ttı ııc. • = -.,,.., .. ııO :-::--..
1 ' •• •• 1 1 YANGIN SONDURME SiSTEMLERi Sprinkler Sistemleri Köpüklü Söndürme Sistemleri FM 200 ve CO2 Gazlı Söndürme Sistemleri ANSUL R-1 02 Mutfak Davlumbaz Söndürme Sistemleri Sistem Dizaynı, Projelendirme, Malzeme Temini, Süpervizyon, Elektrik / Mekanik Montaj, İşletmeye Alma, Satış Sonrası Servis. Grinnell SALES & DISTRIBUTION El<UR O T O M A S Y O N SANAYİ VE TİCARET A.Ş m •"• ® @ lvdsj ıf,;ı•, ~ . ı '-'.'İıW - A ıso 9002 . -· :ı~~~-~~ ,,. (1 lp <8> ;ı, •\ ~ ,,•~ il· TUV .....~W?c~l ...ot;~oo MERKEZ: ESENTEPE KASAP SOK. HİLMi HAK HAN NO: 22/6 • 80280 • ŞiŞLi - İSANBUL TEL: (0212) 274 89 50 PBX - FAX: (0212) 274 82 90 e-rnail:ekurotornasyon@ekurinsaat.corn.tr ANKARA ŞUBE: UĞUR MUMCU CAD. MEHMET AĞAAPT. NO: 73 GAZIOSMANPAŞA-ANKARA TEL: (0312) 446 6916-445 0719 -446 69 31 -FAX: (0312) 445 07 42
SIEMENS Düşünce l erinizde hangi binanın yangın ve güvenlik sistemleri ile ilgili planlar olursa olsun, düşüncelerinizin hayata geçirilmesi bizim i şimi zdir. Cerberus Division Tamamen projeye özel entegre çözümler üreten Siemens Cerberus, engin deneyime sahip kadrosu ile 50 yı ld ı r sizlerle birlikte. Siemens Cerberus Güvenlik Sistemleri A.Ş. Itri Sokak No:2/2 80700 Balmumcu Beşiktaş - ISTANBUL Tel: 0-212 275 36 69 Fax: 0-212 274 36 69 Mesnevi Sokak No:12/18 06690 Çankaya - ANKARA Tel: O312 440 01 49 Fax: O312 440 73 95 Cumhuriyet Bulvarı Mayıs iş Merkezi No:123/1 Büro: 103 Alsancak - IZMIR Tel: 0-232 465 09 51 Fax: 0-232 465 09 52
Değerli Okurlar, 19 Şubat Pazartesi günü Milli Güvenlik Kurulu toplantısıyla başlayan; Ziraat Bankası ve Halk Bankası 'ııın diğer özel bankalara olan yükümlülüklerini yerine getirmemesi sonucu, bankacılık sisteminin kilitlenmesi ile devam eden ekonomik kriz tüm ekonomik faktörleri; dolayısıyla sektörümüzü de çok sert bir şekilde etkiledi. Piyasalarda yaşanan döviz krizi, hükümetin, ekonomik programını revize ederek "sabit kur sistemi"ni terkedip "dalgalı kur sistemi "ne geçmesini zorunlu kıldı. Bundan böyle döviz değeri belli sınırlar içinde piyasa talebine göre belirlenecek. Bankalar bunalımı; 24 Şubat günü Ekonomiden Sorumlu Devlet Bakanı başkanlığı 'nda toplanan, ekonomiden sorumlu bürokratları ve çok sayıda bankanın genel müdürlerini biraraya getiren zirvede çözüm yoluna girdi. Başbakanlık 'ta toplanan ve altı saat süren bu bankacılık zirvesinde, Merkez Bankası 'nın, bankalara sistemin ihtiyaç duyduğu parayı depo yoluyla aktarması kararlaştırıldı. Bu sunuşun yazıldığı gün itibariyle, IMF ve Dünya Bankası 'nın Türk lirasının dalgalanmaya bırakılması yönündeki karara destek verdiğini açıklaması ve Dünya Bankası 'nın bankacılık kredisini 2 milyar dolara, IMF'nin de ek rezerv kredisini 15 milyar dolara çıkarma kararının basında duyurulması piyasaları oldukça rahatlattı. Ekonomimiz için son sevindirici gelişme, 26 Şubat günü yapılan Milli Güvenlik Kurulu toplantısında hükümet kanadıyla Çankaya arasındaki buzların çözülmesiydi. Gelecek aylar içinde belirli bir program çerçevesinde gelişecek olan ekonomik durum hakkında tüm sektörler olumlu bir bekleyiş içinde. Umarız bu zor günler en kısa sürede yerini "gelmesini beklediğimiz" iyi günlere bırakır. Bu sayımızın içeriğine gelince... Yayın Kurulu Başkanımız Prof. Dr. Abdurahman Kılıç nostaljik yazı dizisine devam ediyoı'. "Tulumbacı" başlığıyla verdiğimiz dizinin bu sayıdaki konusu "İlk Tulıımba ve Gerçek Davud". İçeriğimizde yer alan diğer önemli bir konu ise Dr. Ayşegül Caymaz 'ın hazırladığı "Türkiye'de Yaııgııı, Kundaklama ve Patlama Olaylarınııı Adli Yöndeıı Değerlendirmesi". Hazırlanmakta olan yeni "Yangıııdaıı Korunma Yöııetıııeliği"niıı son durumunu Sivil Savunma Genel Müdürlüğü Daire Başkanı Sayııı Salalıattiıı Özçelik 'le yaptığımız söyleşiden öğrenebilirsiniz. Güvenlik konusunda ise oldukça kapsamlı bir dosya hazırladık: "CCTV Dosyası". Bu sayımızda "Haberler" sayfalarımızın form atını değiştirdik. Bundan böyle bu sayfalarda önceki iki aylık dönemin önemli yangın olaylarını takip edebilirsiniz. Bundan sonra da görüşlerinizi, yazı, haber ve tanıtım yazılarınızı bekliyoruz. Gelecek sayımızda buluşmak üzere... Gelecek sayımızda buluşmak üzere, En derin saygılarımızla, Süleyman BULAK The content of this issue is... Our Head of Editorial Board, Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç continues his nostalgic artic/e series. The subject of the series under the head/ine of "Loca/ Fire-brigade Member" in this issue is "First Pump and Real Davud". Another important subject that takes part in our content is the "Evaluation of Fire, Arsan and Explosion incidents through judicia/ side in Turkey" which is prepared by Dr. Ay~egül Caymaz. You could learn the /ast case of "Fire Protection Regulations" which is being prepared, by fol/owing the interview we made with Mr. Salahattin Özçelik, the Head of Department in Civil Defence General Management. We prepared a detailed file about security "CCTV File". We alsa changed the news pages' format. From now on you could follow the important fire incidents occurred in previous two months period within this pages.
içiı,dekiller OCAK - ŞUBAT 2001 SAYI 54 Sahibi ve Yazı İşleri Md. Teknik Yayıncılık, Tanıtım A.Ş. adına Founder and Editor in Chief on behalf of Teknik Yoyıncılık, Tanıtım A.Ş. Süleyman BULAK YAYIN KURULU BAŞKANI Head of Editorial Board Prof.Dr. Abdurahman KILIÇ YAYIN DANIŞMA KURULU Editorial Board of Advisors Adalet NUZUMLALI, Aydın ÖZKAYA, Ayşegül CAYMAZ,Berk DALVER, Bülent CEDETAŞ, Cafer ÜNLÜ, Cem EĞRİKAVUK, Cengiz YENER, Doğanay SAMURAY,Fatih ALABAŞ, Güner YAVUZ, Haldun ÜLGEN, Hikmet AKIN, İrfan ÖNER, İsmail TURANLI, Kevork ÇİLİNGİROĞLU, Korhan IŞIKEL, Levent CEYLAN, Mahmut HORASAN, Murat EĞRİKAVUK, Necmettin AKOVA, Numan ŞAHİN, Okan TOKER, Orhan KALAFATOĞLU, Osman Levent CELASUN, Osman ŞAYLIMAN, .Ömer DİNÇ, Recep YAMANKARADENIZ, Renan DiKEL, Resul DİLEK , Saffet KOŞUT, Serdar ÇELİK, Serhat UYSAL, Serme! ŞATIR, Sezar KAYALIBAY, Seydi Rıza GÜNEY, Talat SAĞIROĞLU, Yalçın DURMUŞ, Yekta NiZAMOĞLU, Yıldırım GÖK YAYIN KURULU Editorial Board Genel Yayın Yönetmeni- İdari Executive Editor - Administrative Reklam Müdürü / Advertisement Manager Emine BANKOĞLU Genel Yayın Yönetmeni - Teknik Executive Editor • Technical Muhittin TEKMAN ( İşi. Makina Müh.) Yayın Yönetmeni Executive Editor Hakan TÖRE Reklam Satış Sorumlusu Responsible Of Advertisement Birgül TEMELTAŞ Grafik Tasarım / Graphic Design Semiha REÇBER Bilgi İşlem / Abone Sorun:,lus_!J Sibel GEZER - Sabiha EKiNCi YÖNETİM MERKEZİ EXECUTIVE EDITORIAL OFFICE: TEKNİK YAYINCILIK, TANiTiM A.Ş. Balmumcu, Barbaros Bulvarı Bahar Sk. No:2 K:4-5 O:11-13 80700-0 Beşiktaş/ İSTANBUL e-posta:telcyay@turk.net www.teknikyayincilik.com Tel: 212- 275 83 59 Faks: 212• 288 2614 Ankara Temsilcimiz: Hızıro~lu Tanıtım - Ercan Hmro~lu Tel: 312· 427 09 65 Fax: 312- 427 54 91 Eski,ehir Temsilcimiz: Sadık YURTMAN 0.222.230 88 24 Harun GÜNEL 0•222-230 75 44(pbx) BASKi/PRINT: Uniform Fiyatı: 2.500.000 TL. {Posta ücreti dahil) Yıllık abone ; i5.000.00Ö TL.(Posta ücreti dahil) Sing/e copy price: Europe $20 (Postago inc/uded)! Overseas $25 (Postage inc/uded) Annual subscriptions : Eurape $100/0verseas $100 C Yangı-.~·,,=:h~ı~Tıl:r::::d:rı::;::rmı.rln g6st•rllerek de o/sa iktibas edllemer. Yay/'i~~'i:,~n"::'J!İ~ı~'J: 1t':'!'~t~~f:J:::1!,;;,'"0 ' + Tulumbacı İlk Tulumba ve Gerçek Davut.......................................................................................................................................12 Prof. Dr. Abdurahman KILIÇ Makale Article Türkiye'de Yangın - Kundaklama ve Patlama Olaylarının Adli Yönden Değerlendirmesi. ...............................20 Dr. Ayşegül CAYM/ıJ. Uygulama Application İş Bankası Genel Müdürlük Binalannda Yangın Güvenliği Tesisatlan........................................................................28 Kazım BECEREN, Tuncer KINIKLI Araştırma lnvestigation 2000 Yılı ve Yangınlar .................................................................................................................................40 Sedef AKKAPLAN Söyleşi lntervviev "Yeni Yangından Korunma Yönetmeliği Öncekilerle Karşılaştırılamayacak Kadar Geniş Kapsamlı" .......46 Sabahattin ÖZÇELİK CCTV Dosyası CCTV File CCTV Terimleri........................................................................................................................................................52 CCTV'de Yeni Çözümler...........................................................................................................................................54 Kapalı Devre Televizyon Sistemleri •l •................................................................................................................58 Video Sistemleri Hakkında Yeni Bilgiler................................................................................................................66 CCTV'nin Alternatif Kullanım Alanları ...................................................................................................................70 Gizli Kamera Konusunda Bazı Detaylar................................................................................................................74 CCTV'de Sıkça Yaşanan Sorunlar...........................................................................................................................78 1i k .k s·ı . Technical e nı I gı I nforrnation CCTV Terimleri..............................................................................................................................................52 Bilgi Elektronik Teknik Destek Birimi Video Sistemleri Hakkında Yeni Bilgiler..........................................................................................................66 Akif EKİN CCTV'de Sıkça Yaşanan Sorunlar.................................................................................................. ..... ........78 Bilgi Elektronik Teknik Destek Birimi E9--1· t· im Training Kapalı Devre Televizyon Sistemleri - l -....................................................................................................................58 EDS Elektronik Teknik Departmanı eVlrl Translation Ç .. CCTV'de Yeni Çözümler................................................................................... ................ ............................54 Kay Burgess CCTV'nin Alternatif Kullanım Alanları ..........................................................................................................70 Mike Constant Gizli Kamera Konusunda Bazı Detaylar.................................................................................................................74 Julian Sharples 4
+ U.. .. Tı t I Product run ani lffl arı lntroduction CS Serisi Kamera Seçici ve VD Video Dağıbcılar / EDS......_ __ _ _ _ _ _ ..................80 Topica Monitörler / SENKRON.....................................................................................................................................82 Crow Jet Video Göıiintüleme ve Alarm Doğrulama Sistemi/ ELEKTROMAKS...................................................................84 Pelco Kapalı Devre TV Sistemleri / MGS..............................................................................................................84 Kapılı Devre TV Sistemleri / GİS .........................................................................................................................................86 Sanyo VCC-6975P Kamera / EKİN .............................................................................................................................88 Sony SCC-DC 138P Kamera - Sony Digital Kayıt Cihazı / BİLGİ ELEKTRONİK ...............................................90 Haberler N e w s Asansör Merdiven 60 Kişiyi Kurtardı .........................................................................................................................93 TÜYAKGenel kurul Toplantısı 13 Maıfta Yapılacak, ..............................................................................................................94 İstanbul'da 2000 Yılında 15 Bin Yangın Çıktı, _ _ _ _ ...............................................................................................94 Selçuk Güneş'i Kaybettik...........................................................................................................................................95 VITEC Bayilik Sistemine Geçiyor......................................................................................................................95 GESİDER Teknoloji Ödülü Yarı şması , ........................................................................................................96 Araç Sahibine MesajGönderen"'"'<'----------,-----------96 İtfaiyecilerde Beyin Kanseri Riski ........................................................................................:...........................97 Çin'de Yangın Faciası: 309 Ölü....................... ...............................................................................................98 30 Trilyonluk Yangın .............................................................................................................................................99 Teknede Yangın Paniği ....... .... .......................................................................................................................99 Topkapı Sarayı'ndaki Yangında İtfaiye Kapıda Kaldı ........ ...............................................................................100 Tarihi Binaları Yakma Alışkanlığımız ................................................................................................... .....102 Sokak Köpeklerinden Arama - Kurtarma Timi Oluşturulacak ................................................................................102 Hindistan Depremi..................................................................................................................................103 İtfaiye Dar Sokaklara Giremiyor.....................................................................................................105 Boğaz Girişinde Gemi Battı .............................................................................................................106 Boğaz Girişinde Gemi Kazası ................................................................................................................................106 Boğazda Tanker Trafiği Artacak ..................................................................................... ....... .... ........ 107 Tarihi Pazarda Yangın ....... .............................................. ... ............. ............................................ .... .... 107 Araçlar İtfaiyeyi Engelledi.. ..........................................................................................................................107 Ormana "hatalı" yağma ........................................................................................................108 Ankara'da Güvenli Günler...............................................................................................................108 Güncel A genda Antalya Kaleiçi'nin Yangın Tehlikeleri ve Alınması Gereken Önlemler.............................................................110 Yrd. Doç. Saadet ALKIŞ Standartlar Stan dards NFPA 101 - Bölüm:6 Yangın Korumasının Nitelikleri...................................................................................... .........120 Tablo Tabl e Ürün ve Cihazlar İçin Firmaların Alfabetik Dizini...............................................................................................125 5 ta.ble of contents JANUARY - FEBRUARY 2001 İlk Tulumba ve Gerçek Davut SAYI 54 12 Yangından Korunma 46 Yönetmeliği"nde Son Durum CCTV Dosyası Yangın ve Güvenlik Rehberi'2001 51 109 Deprem Önlem Klavuzu 1 15 Abone Formu 119 NFPA 101 120 Ürün ve Cihazlar İçin 125 Firmaların Alfabetik Dizini Firma Tanıtımları 148
,ı,,,.,,ı;;ı.a firmalar A AK.SAY ...................................................... 18 ATC ....................................................... 10-11 B BAREKS ...... ..............................................36 BİLGİ ELEKTRONİK ....... Arka Kapak İçi BTS ............................................................ 17 BURSAN ................................................... 39 C-Ç csu ........................................................... 81 D DEKA ........................................................ 83 E EDS .......... .............. .................................. ..23 EEC ............................ Arka Kapak-134-136 EKİN ........................................................... 7 EKUR ......................................................... 1 ELEKTROMAKS ...... ......... . .................... . 31 ENERSİSTEM ..... ..................................... 71 ERRA ........................................................ 16 F FETAŞ ...................................................... 57 FOK US MÜHENDİSLİK ........................ 73 FRANKLİN .................................. ...... 43-45 G GİS ... .......... ..... ................. .................... 35-37 H HAMAMCIOĞLU .......................... ............ 8 ı-İ ISHFUARI ................................................ 50 İPRAGAZ .................................................. 87 İŞÇİ SAĞLIĞI TECHİZATI ...... ................ 27 6 K KALAFATOĞLU ..................................... 41 KSB ....................... ......... ................ .......... 69 N-M· MAVİLİ ....................................................... 9 NEMESİS .................................................. 19 NOREL .................................................... 101 0 -Ö ODES ................................................... 77-79 ÖZAK ........................................................ 93 P-R PALMET ..................... ......... ..................... 89 P.A.R .......................................................... 91 POLİTEKNİK ................................ 95-97-99 PROJE ....................................................... 25 s SENKRON ........................................... ..... 75 SIEMENS ................................................... 2 T TANRIKULU ........................ Ön Kapak İçi TEKNİK DÖKÜM .............................. 65-67 TEPE GÜVENLİK ....... ......... .... ................ 49 TİTAŞ ........................................................ 85 Ü ÜÇOK ........................................................ 38 vw WİLCO ............................................... 61-63 y YANMAR .................. ................................ 55
M CCTV Türkiye Distribütörü Danıt,ma Hattı (O 212) 425 26 24 Fax:(O 212) 425 46 60 www.sanyo.com.tr C•mall:ckinOlbm.not GOtoOI AE~STEAEDflAM --•c..-•... ""·"'•111.- 24 Saat Güvendesiniz ------- ----------- ------------------, SANYO Güvenlik Camera Sistemleri ile ilgili detaylı bilgi için lütfen kuponu' doldurup (O 212) 425 46 60 nolu faksımıza gönderiniz. : Şirket: __ ___________________ ____ ______ ~ Adı ve Soyadı: ____________________ ______ -: Adres:_____________ ____ ________ ______ ...,' 1 - - - - - - - - --------------------------- ~ 1 Tel.: (O....)_ ___________ Fax: (O....)_ __ _______ ı 1 e - mail: ____ _____________________ _ _ _ _ __ ..ı D Ücretsiz Broşür O Ücretsiz ekinist dergi aboneliği 1 ,- 1 ~-----------------------------------' 7
A C Cuınmins Ya~gın Dizelleri • N.F.P.A (National Fire Protection Ass.) ve 1 LPC (Loss Prevention t:,) """------'~_,.,. Council) standartlarına uygun dizel ya❖gın pompası roo.torları,. • 39 - ·ı 656 kW arası geniş güç yelpazesi, I - • Türkiye genelinde yaygın servis hizmeti, • Her türlü yedek parça garantisi, • Radyatör veya ısı eşanjörlü soğutma. • Periyodik bakım avantajı o o .......... ~ Merkez ~ Orhanlı Köyü Yukarıdere Yolu 04 (TEM) Karayolu Yanı TUZLA /İSTANBUL - ===:J HAMANICIOaı..u Tel: (0216) 394 32 10 PBX Fax: (0216) 394 32 08 -09 fu t ~ :o ~ Ankara Adana • lzmir Tel: (0312) 438 85 00 (3 hat) Tel: (0322) 454 78 86 (2hat) Tel: (0232) 4 3 37 ,ıo (4 hat) ,_Fax: (0312) 439 68 42 Fax: (0322) 457 33 74 Fax: (0232) 4f 22 3T°o web: www.hamamcioglu.com e-mail: cummins@hamamcioglu_.com ı
mavili ELEKTRONİK TİCARET VE SANAYİ A.Ş. Merkez : Te1 (O216) 466 45 O5 Pbx Fax (0216) 466 45 10 Şube : Te1 (O212) 288 O2 82 272 32 24 - 272 42 84 Fax (0212) 288 02 20 e-mail : m a v i I i @ m a v i I i . c o m . t r web : w w w . m a v i I i . c o m . t r World Class Leader in Fire Detection Since 1918 Quality System Certificate No. 164 ...._________. Assested to 1SO9O0 ı. yangan ve gaz algalama sistemleri • ÜRETİM • İTHALAT• MÜHENDİSLİK• PROJELENDİRME• TAAHHÜT • PERİYODİK BAKIM • GARANTİ • YEDEK PARÇA• MONTAJ • SERVİS 9
,,, Dünyanın hava Kültür Mah. DüzdereSok Küçük Çamlık Sitesi D-1Blok D: 4 U lus/İSTANBUL Tel 0212287 70 34 (Pbx) Faks: 0212 287 70 37
v A r.:ı DAMPFP• ı:111 ı:s ı o 1120 ı •Katlamalı perde tipi •4 saat yangına dayanıklı (LPC onaylı) •Katlamalı perdesi, kapama yayları ve kenar contaları paslanmaz çelik •Termik kapama mekanizması ve eriyebilir sigortasıyla iki kat güvenlik •Damper gövdesi üzerinde, damper konumunu belirten gösterge •240V/24V AC/DC elektro magnetli uzaktan kumanda seçeneği •ISO/DIS, FROSI, Lloyd test sertifikalı •Aerodinamik kanatlar ve kenar contaları paslanmaz çelik •4 saat yangına dayanıklı (LPC onaylı) •Dokuz ayrı kumanda seçeneğine sahip motorlu kontrol mekanizması •Damperin 72°C'de kapanmasını sağlayan eriyebilir sigorta ile iki kat güvenlik •ES sınıfı sızdırmazlık sertifikası •1SO/DIS, Lloyd onaylı HAVA AYAR DAMPERLERi: AEROFOIL / AEROSEAL •Aerofoil veya Aeroseal kanat profili seçme imkanı •Manuel veya motorlu kontrol mekanizması •Paslanmaz çelik kanatlar •Tamamen hava akımının dışında kalan ters kanat mekanizması actionair l ahguı fiiı il: 1 uuguı/cuııınıı AJR TRADE CENTRE LTD. ŞTİ. Kültür Mah. Düzdere Sok. Küçük Çamlık Sitesi D-1 Blok D: 4 Ulus/İSTANBUL Tel: 0212 287 70 34 (Pbx) Faks: 0212 287 70 37 11
• iLK TULUMBA ve GER~EKDAV~D Prııj: Dr. Alıtlımılııııt1ıı Ki/,/(' İ I lJ MAl<İNA rAl<LJI 11 si "Tulumba" İtalyanca "tromba" kelimesinden türeti lmi ştir. Bir sıvının basıncını yükseltmeye yarayan ve elle çalıştırılan aygıtlara denilmektedir. Günümüzde tulumba yerine, sadece sıvı değil her türlü akışkanın basıncını yükseltmeye yarayan ve daha çok da motorlu olan aygıtlara "pompa" denilmektedir. Pompanın ilk ne zaman yapıldığı bilinmemektedir; fakat Osmanlı İmparatorluğu'nda tulumbanın ilk kullanılışını biliyoruz. İstanbul'da ilk tulumba, sonradan müslüman olan ve "Gerçek Davud" adını alan "David" isimli bir Fransız tarafından 1 716 yılında yapılmıştır. David, 1715 yılında on iki kişilik ailesiyle İstanbul'a gelir ve müslüman olur. Müslüman olduktan sonra, David isminin tamamen ünvanını alarak "Gerçek Davud Ağa" olarak bilinmiştir. Günümüzde Edirnekapı şehitliğinde bulunan Gerçek Davud'un mezar taşının üzerindeki yazı önemli bir tarihi belge niteliğindedir ve Gerçek Davud'un hayatını anlatmaktadır. ı,Dergah-ı Ali Yeniçeri Tulumbacıbaşı Davud Gerçek ruhu için fatiha... Aslında frengistandan olup kendisine hidayet ve İslam ile beşaret olundu. On nefer iyal ve evladı ile İslamiyet arzusu ile hicri 1128 de (MS 1715) gelip Galata'da sakin oldu. Kendisini, cevahirci Merşan namındaki frenk Fransa elçisine gammaz/andı, ele geçirip zehirlemek murad ettiler, İstanbul'da ilk tulumba, sonradan müslüman olan ve mümkün o/mayup halasından sonra Kaptan-, Deya İbrahim Paşa ile gönüllü olarak Venedik seferine gitti. Azim yararlılığı görüldü. Elinin çabukluğu ve mahareti ile 1965 pare topu kısa zamanda nişanlayıp atarak üzerine gelen gemilerin direğini sindirip ve bazısını batırıp mahareti meydana çıktı, İstanbul'a dönünce dini Muhammediye ile meşgul oldu. Tersane ününde afet erişip yaman bir yangın tulumbası icad etti. Hicri 1130 tarihinde (MS 1718) Tüfekhane'de çıkan büyük yangında tulumbası Ağakapısını (Yeniçeri Ağalığı Sarayı) kurtardı. Aynı tarihte Tophane yangınında da nice faydası görülünce 1132 (MS 1720) senesinde vezir İbrahim Paşa tarafından 120 akçe yevmiye ile Tulumbacıbaşı tayin edilip Yeniçerilerden 50 adet nefer yeni bir isimle değiştirilmesi yerine, benzer bir isim olan "Davud" ismini almış ve daha sonra da başına "Gerçek" sıfatı eklenmiştir. Tulumbacıbaşı olduktan sonra da "Ağa" "Gerçek Davud" adını alan "David" isimli bir Fransız tarafından 1716 yılında yapılmıştır. yevmiye 15 akçe ile tulumbacı ayrıldı. Yevmiye 30 akçe ile bir çorbacı (tabur kumandanı) 26 akçe ile bir çavuş, 24 akçe ile bir çavuş yamağı, 20 akçe ile David, 1715 yılında on iki kişilik ailesiyle İstanbul'a gelir ve ınüslüınan olur. katib ve 60 ile bir Ocak
+ + Kethüdası (Ağa yardımcısı, ikinci Ağa) tayin olundu. Kışla ve bina verildi. Neferleri 150 adede çıkarıldı ve ortalarına (taburlarına) yevmiye 10 okka et, 75 çift ekmek tayin edildi. Yevmiye 90 akçe nöbetçi taammiyesi verildi. Hortum ve tulumbacılar bedeli olarak ağalığa yevmiye 40 akçe zam yapıldı. Neferlerinden biri Cebeci Tulumbacı Ağası, biri Topçu Tulumbacı Ağası, biri de Topçu Tulumbacıbaşısı oldu. Sene 1146 (MS 1733)." Davud Ağa'nın ilk tulumbayı nasıl yapt ı ğı konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Bununla beraber, o tarih lerde, tulumbanın Fransa'nın başkenti Paris'te kullanıldığı ve David'in Fransa'da iken tulumba imalatını gördüğü ve hatta itfaiyede çal ışmı ş olduğu varsayılmaktadır. David, Fransa'dan Hollanda'ya göç etmiş ve burada bir süre kald ı ktan sonra İstanbul'a gelmiş olduğu için, tulumbayı, Fransa'nın diğer şehirlerinde veya Hollanda'da görmüş olabileceği de tahmin edilmektedir. Küçükçelebizade İsmail Asım Efendi, Gerçek Davud Ağa ile ilk tulumbacılık teşkilatından, Gedikpaşa Hamamı ile Gedikpaşa mescidini ve civarını yakan bir yangından sonra bahsediyor: "Zikri Ahvali Gerçek Davud ve Sebebi Zuhuri Tulumbaciyan" ismini taşıyan bu bölümünde Gerçek Davud Ağa'yı anlatmaktadır. "İstanbul'un binaları ahşap, birbirine bitişik, kat kat yüksek ve sokakları da gayet dar olduğundan el-ı-yazü-bi-1/ah-ı teala (Ulu Tanrı korusun) bir yerde yangın çıkması yakın ve uzak şehir ehalisinin şuurunu alıp ateşin çıktığı yerin etrafındaki ev ve dükkanları yıkmadan gayri yangın söndürülemezdi. Yangınların ekserisinde nice haneler yıkılır, viran ve nice kaşaneler yanıp kül olurdu. Nice zenginlerin haneleri bir kaç saatte kül olurdu.. Nice zenginlerin bir kaç saatte kül olan haneleri yüzünden öksüz o ldukla rı görülürdü. Zikredilen tulumbalar icad edilip kullanmak üzere neferler ayrılıp tertip olduğu zamandan beri, elhak nice yangınlar çıktığı yerde söndürüldü, nicesinin de şer ve zararu zaruri olarak yanlardaki bir kaç haneye sirayet ile kaldı. Pir ve civan, fakir ve kam uran tulumbanın icadına şükretmektedir. Tulumbanın Devlet-i Aliyye'de zuhuruna ön ayak olan Gerçek Davud Ağa namında bir merdi mühtedidir. Aslı Fransalı iken Flemenk diyarına gitmiş ve bir az eyyam orada ikamet ettikten sonra + +
din-i is/ama meyil ve muhabbet ve on nefer ehli iyali ile 1128 (MS 1715) de İsta nbul 'a gelip Galata'da yerleşmiş tir. Kandiye va/isi iken vefaat eden İbrahim Paşa 'nın kapta np aşalığı za m a nında donanmayı Hümayun ile Venedik seferine gitmiş, Venedik donanması ile Gerçek Davud Ağa 'nın yaptığı ilk yangın tulumbası İstanbul Belediyesi İtfaiye Müzesi 'ndedir. Suyu, arka sakaları ve atlı sakalar ile taşınıp doldurulan, emme özelliği olmayan ve sadece su basabilen bir tulumbadır. yapılan deniz muharebesinde topçuluktaki sür'ati ve nişancılığı sebebi ile İbrahim Paşa 'nın iltifat ve ihsanına nail olmuş, İstanbul'a avdetinde de oğlu ve iyali ile islamiyeti kabul ederek Gerçek Davud ismi ile şöhret olmuştur. Bu Davud Ağa nice sanatta mahir ve görülmemiş şeyler icad etmeye muktedir idi. Yangını sürat/e söndürmek için bir tulumba icad etti ve çıkan yangınlara kendi başına gitti. Bilhassa Tophane yangınında tulumbası ile ateşin söndürülmesine çok yardım ettiğinden Sadrazam İbra him Paşa 'nın n aza rı dikkatini çekti. Yeniçeri Ocağında Acemioğlanlara yamak olmak üzere bir "yangın tulumbacı/arı ocağının" kurulmasını padişaha arz etti. Padişahın izni ile 1132 (MS 1720) senesinde Davud Ağa 7 20 akçe yevmiye ile Ağa tayin edildi ve yevmiye 60 akçe ile kethüda, 20 akçe ile katip, 26 akçe ile bir çavuş yamağı, 30 akçe ile bir odabaşı ve 15 er akçe yevmiye ile 50 nefer tulumbacı tayin edildi. Geceleri yangın nöbetçilerinin taamiyesi, tulumba saka/arının hususi elbiseleri, bahşişleri ve tu lum bacı neferlerinin başlarına geçirdikleri
+ Gerçek Davud'un tulumbasına Didon ve onun değiştirilmiş şekli ola,n tulumba/ara da Didon Bozması denilmektedir. bakırdan külah/arın (tasların) tamiri için de 90 akçe tayin edildi. Davud Ağa bir müddet sonra hortumlar da icad etti, bu suretle suyu uzaktan tedarike ve yüksek yerlere çıkarmağa muvaffak oldu. Hortumların imali için Tulumbacı Ocağı'na 64 nefer daha ilave olundu, hortumların masrafı için de Tulumbacıbaşı Ağaya 40 akçe zam olundu. Neferler için günde on okka et ve 75 çift fodula (ekmek, asker tayını) tahsis edildi. 11 Gerçek Davud Ağa'nın yaptığı ilk yangın tulumbası İstanbul Belediyesi İtfaiye Müzesi'ndedir. Suyu, arka sakaları ve atlı sakalar ile taşınıp doldurulan, emme özelliği olmayan ve sadece su basılabilen bir tulumbadır. Ağırlığı 130 kg olduğundan taşınması ve yer deği ştirmesi kolay olmamaktadır. Çok ağır olduğu için sonraları terkedilerek daha basit ve hafif olan ve aynı zamanda emme ozelliği de olan tLılumbalar yapılmaya başlanmıştır. Gerçek Davud'un tulumbasına Didon ve onun değiştirilmiş şekli olan tulumbalara da Didon Bozması denilmektedir. Vak'anüvis Vasıf Efendi'nin hicri 1167 (MS 1753) yılı vakaları arasında kaydettiği "İcad-ı Tulumbai Nev (Yeni Tulumba İcadı)" başlıklı yazısında tulumbalar karşılaştın I maktadır. 11 Evvelce icad olunan tulumbalar yangına yakın çeşmeler bulunursa işe yarar idi. Çeşmelere uzak yerlerde yangın çıkarsa, tulumbaya arka saka/arının veya atlı sakaların su taşıması icab ederdi. Su gelinceye kadar birçok yerler yanardı. Bostancılar Tulumbacıbaşısı bu zorluğu kaldırmak için yeni icad bir tulumba yaptı ve bir dilekçe vererek tulumbasının uzak çeşmelerden su taşınmasına ihtiyaç göstermeden işleyebileceğini bildirdi. Şöyle ki, İstanbul'un hemen her evinde bir kuyu vardır; bu tulumbanın hortumu kuyuya, su bitince hortum diğer bir kuyuya sa rkıtılıyordu. Dilekçesi kabul edildi. Yeni icad tulumba/arın imaline ı müsaade olundu. Lazım gelen masraf-, farın miriden ödenmesi emro/undu. , Filhakika bu yeni icad tulumba/arın yangınlarda faydası görülerek çoğaltılması için Tulumbacı Ocağına, vesair yangın söndürme memur olanlara emrolundu ... " Gerçek Davud Ağa 'nın t ulumbas ı kuyuların ve sarnıçların suyundan istifade edememektedir. Yangın civarında çeşme olmayınca sakalar uzaklardaki çeşmelerden su getirinceye kadar yangın geniş /emektedir. Davut Ağa 'nın tulumbası bir "Basma Tulumba"dır. Hortumlar yakın çeşmelerin ağzına bağlanmakta, su, tulumbanın emmesi ile değil, cazibe ile Davut Ağa 'nın tulumbası bir "Basma Tulumba"dır. Hortumlar yakın çeşmelerin ağzına bağlanmakta, su, tulumbanın emmesi ile değil, cazibe ile sandık haznesine gelmektedir. Yeni tulumbalar ise, birer "Emme-Basma Tulumba"dır. Ne yazık ki bu ilk emme-basma yangın tulumbasını icad eden Bostancı Tıılıımbacısının adı bilinmemektedir. sandık haznesine gelmektedir. Yeni tulumbalar ise, bir "Emme-Basma Tulumba "dır. Ne yazıktır ki bu ilk emme-basma yangın tulumbasını icad eden Bostancı Tulumbacısının adı bilinmemektedir. Davud Ağa öldükten sonra Haseki Hastanesinin batısı na rastlayan kapı girişindeki bugün varolmayan mezarlığa gömülmüştür. Tarih-i Osmani Encümeni 1911 yılında İbrahim Müteferrika'nın mezarını aratırken encümen üyesi l Ahmed Tevhid Bey ta ra fında n ) tesadüfen Davud Ağa'nın mezar taşı da bulunmuştur. Davud Ağa'nın ve diğer tulumbacı l arın mezar taşları 1940'ta buradan alınarak Edirnekapı mezarlığına nakledilmiştir. 1963 yılında İtfaiye Müdürlüğü tarafından Edirnekapı mezarlığında İtfaiye şehitliği oluşturulmuş ve Gerçek Davut'un ile tulumbacıbaşı İbrahim Ağa 1173 (1759) ve tulumbacıbaşı Sadık Ağa 1154 (1741) gibi tulumbacı ağalarının mezar taşları şehitliğe alınmıştır. Gerçek Davud'un mezarı Edirnekapı Şehitliği'nde kapıdan girince sağda, dar yolda duvar h izasına bitişik asfalt yolun yanında gömülüdürler. Kaynaklar J) Reşad Ekrem Koçu, lumbacıları ", (1981) 0 "istanbul Tıı2) Turgut Kut. "Ülkemizde Yangın Tulumbasını ilk Kez İmal Eden Gerçek Davııd'ıın ve Bazı Tuluınbacılan.n Mezar Taşları", (1979) 3) Mustafa Cezaı~ "Osmanlı Devrinde isıanbul Yapılarında Tahribat Yapan Yangınlar ve Tabii Afetler" (1970). 4) "Dünden Bugüne istanbul Ansiklopedisi", Cilt 3 ve Cilt 7, Tarih Vakfı, (1994). • 5) Osman Nuri "istanbul itjaiyf!;sinin Tarihçesi", (1928) 6) Süheyl Ünver "Bizde ilk Fenni Tulumbayi Kuran Davut Gerçek", 1965 +
16 Çalışma Alanlarımız • Duman Kontrol Sistemleri • Otomatik Sprinkler Sistemleri • Doğal Havalandırma • Yangın Pompaları ve Aksesuarları • Yangın ve Duman Damperleri • Yükseltilmiş Döşeme • Yangın Algılama ve Alarm Official Colt Distributor for Turkey and Russia ERRA YAPI VE MÜHENDİSLİK SAN. TİC. LTD. ŞTİ. Barbaros Bulvarı, Ertuğrul Sitesi No : 91/2 80700 Balmumcu-İSTANBUL Tel : 212- 227 21 51 Fax : 212- 260 91 33 E-mail: erra@turk.net r .,
Binanızdaki elektrik ve mekanik şaftlarda YANGIN' a geçit yok! Şaftlar; • Binanızda yangın riski ve yangın yükü en yüksek yerlerdir. • Doğal baca görevi görürler. KBS Mortar (Harç) Hafif, sıkıştırılmış harçtır. Kablo kanallarındaki geçiş yollarına uygulanması sırasında genişleyerek, dumanın ve yangının geçişini engeller. Uygulanması ve içinden yeni kablo çekilmesi çok kolaydır. ı~ KBS Sealbags (Yastık) Özel yastıkları ile şaftların geçiş yollarına kolaylıkla döşenir. Özellikle kablo değişikliği veya ilavesi muhtemel kablo geçiş yolları için idealdir. Sıcaklık ile karşılaştıklarında kabararak ve katılaşarak yangının bir bölgeden diğer bir bölgeye geçişini engeller. KBS Panel Seal (Kaplama) Su bazlı KBS Kaplaması ile mineral yün içeren yangına dayanıklı panellerdir. Mekanik Tesisat geçişleri için ideal koruma sağlar. Elektrik kablosunun akım taşıma kapasitesini etkilemez. Kötü çevre şartları ve korozyona karşı tesisatın dayanıklılığını arttırır. Zararlı madde içermez. Elektrik Santralleri, Telekominikasyon ve Bilgi İşlem Merkezleri, Demir Çelik, Çimento, Kimya Tesisleri, Otomotivve Tekstil Endüstrisi, Çok Katlı Binalar: Elektrik ve mekanik şaftların belli disiplinler altında izolasyona ihtiyacı vardır. BTS' nin farklı hizmet anlayışı, Cognis Grünau kalite güvencesi ile Şaftlarınızda yangını durdurmanın tek yolu KBS Yangın Geciktirici Sistemlerin kullanılmasıdır. Yangına karşı güvenliğiniz için p adresiniz... - ~ .. b~s BİNA TEKNOLOJİK SİSTEMLERİ GRÜNAU ô www.bts.com. tr Cumhuriyet Cad. Akbey Sok. No: 6 Kal: 1 81613 Kovacık, İstanbul, Türkiye Tel: (0216) 413 77 11 Fax: (0216) 413 69 08 17
Yangın ve Güvenlik Sistemleri 1" , .,. A Yangına DUR Deyin! ,.61 r- Otomatik Söndürme Sistemleri 7 Yangın İhbar ve Algılama Sistemleri 7 ---- ---~-- l Spı;inkler Sistem Elemanları l !~--- AWG Ürünleri ---ı r Gaz Dedektör ve Monitörleri l f Yangın Söndürme Cihazları -ı 1!111 .!I .I.~ SAHİP OLDUKLARI ONAYLAR: UL, ULC, LPC, ıso, EN, BS, TÜV, EN'J, TSEK AKSAY Yangın ve Güvenlik Sistemleri San. ve Tic. Ltd. Şti. Perpa Ticaret Merkezi A Blok (Elektrokent) Kat:11 No: 1410 Okmeydanı - ISTANBUL 18 Tel:0.2122100243-2100244 Fax:0.2122225277 Alarm Yangın Dolapları r Su ve Köpük Monitörleri ı Koruyucu Ekipmanlar - - - ~.
Projelerimizde kullandığımız markalar; •PHILIPS, (CCTY sistemleri, Seslendirme sistemleri, Kongre sistemleri) •CERBERUS, (Yangın ihbar sistemleri) •HIRSCH ELECTRONICS, (Kartlı geçiş sistemleri) •STELLAR VE OPTEX, (Çevre güvenlik sistemleri) Meralı ibrahimpaşa Sok Can Apt. No:1/1 8101 O Acı badem/ Kadıköy/ iSTANBUL Tel: (0216) 326 30 12 - 326 30 16 Faks: (0216) 326 30 19 e-mail: info@nemesis.com.tr http://www.nemesis.com.tr 2000 yılı referanslarımızdan bazıları; • Mercedes-Türk AŞ. (CCTY, Yangın ihbar) •Ray Sigorta (Yangın ihbar ve Gazlı söndürme, CCTY , Seslendirme, Access) •Marmara Üniversitesi (CCTY) •İGDAŞ (CCTY, Yangın ihbar, Seslendirme) • Başbakanlık (CCTY, Çevre güvenlik) •Alcatel (Access) •BİM marketler zinciri (CCTY, Hırsız ihbar) •Burger King (CCTY) •DUNKIN' DONUTS (CCT1/) ene® G R U P 19
' Article •• • TURKIYE'DE YANGIN - KUNDAKLAMA ve • •• PATLAMA OLAYLARININ ADLI YON DEN ÖZET ..., . . DEGERLENDIRMESI forensic Yiew to fire, Arson and Explosion lncidents in Turkey Dr. AYŞEGÜL CAYMAZ Adli Tıp Kurumu Başkanlığı Kimya Bölümü Yan ın Araştırma Laboratuvarı 1958 istanbııl doğııınlıı olup, 1981 yılında İ.T.Ü. Kimya Metalıırji Fakiiltesi'nden kimya mühendisi olarak mezun oldu. Ardından i. Ü. işletme Fakültesi işletme iktisadi Enstitiisii 'nii bitirdikten sonra bir siire özel sektörde çalıştı. 1986 yılında Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu Bakanlığı Kimyasal Tahliller ihtisas Dairesi 'nde uzman olarak çalışmaya başladı. i. Ü. adli Tıp Enstitiisii 'ııde 1989 yılında yüksek lisans ve 1997 yılında "kundaklama yangınları" konusunda doktora çalışmalarını tamamladı. Halen Adli Tıp Kıııııııııı Kimyasal Tahliller ihtisas Dairesi Yangııı Araştırmaları Laboratuvarı 'nda çalışmalarına devam etmektediı: Ülkemizde son yıllarda, yangın-kundaklama ve patlama ol ayla rı nın adli yönden incelenmesinde olumlu gelişme ler gözlenmektedir. Ancak olay yerinin zamanında ve gerektiği şekilde incelenebilmesi; itfaiye, emniyet güçleri ile adli bilimcilerin koordinasyonlu çal ışmaları konusunda çeşitl i eksiklik ve aksaklıklar bulunmaktadır. Bu makalede; adli bilimlerin tanımı ve önemi, alt bölümleri, dünya ve ülkemiz bazında tarihçesi ve yangın-kundaklamapatlama olaylarının adli yönden değerlendirilmesinde nelere dikkat edilmesi gerektiğini ele alıyor. ABSTRACT in recent years, it is observed that there are improvements in judicial analysis of arson and explosions events. However, there are various deficiencies and hitches in coordination of fire brigade, police and judicial scientists and alsa in investigating the place of incident efficiently and at the right time. Dear Afegül Caymaz explains the definition and importance ofjudicial sciences, their short history in the world and in our country and the facts that must be paid attention in eva/uating the judicial analysis ofarsan and explosions. Yangın ve Güvenlik m Sayı 54 Ocak - Şubat 2001 -----------------
Article 1. GİRİŞ Yangın ve patlama olayl arının araştırılması; Adli Bilimler'in (Forensic Sciences) özel ve önemli konularından biridir. Son yıllarda Adli Bilimler ile ilgili yayınlanan yabancı kaynak kitaplarda, sürekli yayınlarda ve düzenlenen sempozyumlarda yangın ve patlama araştırmaları ile ilgili bilimsel çalışmalar sıklıkla tartışılmaktadır. 2. ADLİ BİLİMLER ve ÖNEMİ Adli Bilimler; tıp, kimya, fizik, elektrik, biyoloji gibi bilim dalları ile hukuku içine alan multidisipliner bilimlerdendir. Toplum içinde her birey sağl ıkl ı olarak yaşamın ı sürdürmeli, sakatlıklardan, bedensel ve ruhsal her çeşit acılardan korunmalıdır. İnsanın yaşama, kendini ve ona ait değerleri (aile, iş, mal-mülk vs.) koruma hakkı vardır. Bu değerler; doğal nedenlerle bozulmuş olabilir ya da başka birisinin veya bir dış etkinin sonucu bozulabilir. Bedensel, ruhsal ve maddi zararlar oluşabilir. Toplum içinde insanlar kişisel, sosyal, ekonomik, ahlaki vs. nedenlerle birbirlerine zarar verici davranış ve hareketlerde bu l unmaktad ırlar. Topluma ve kişilere zarar verenler yasalarca cezaland ırılır. Bu cezalar, toplum düzenini korumak için zorunlu görü l müştür. Hukukta temel kural suç ile ceza arasında orantı kurulması ve bu orantının korunmasıdır (2). Az zarara az ceza, çok cezaya çok ceza uygulanmalıdır. Herhangi bir suç için yasalarda kayı tlı olan cezanın derecesini takdir ve tespit etme yargı organının görevidir. Bir hakimin ceza kararı verebilmesi için suç ile oluşan zararın bilinmesi gereklidir. Günümüzde aynı kişinin hem hukuk, hem tıp, kimya, biyoloji ... bilimini yeterince öğrenmesi olanaksızdır. Bu nedenle adli bilimler doğmuş ve gelişm iştir. Adli bilimler, karşısına çıkan her türlü adli olayı, kapsadığı bi lim dallarına dayanarak çözümlemeye çalışı r. -~~---. -~.. ~/~ .. ~ .'~"'::-\,..-[•/~~·· ı:;__a:· ... ~ .. :;;.,·:,. • . ~-'&~~-~ • fi Günümüzde .aynı . .,(_.,jc';,. ;_._., ~.:. ..;i·.. ·-· :_, •. • i:.> • kişinin hem hukuk, hem. ~,- . - . . .. ·--..ı- tıp ·· kı'mya bı"yoloıiı' · · ·•.J.; -,.· ~~-;;,·.-;"':. - .' :-.,.;_-ı. ... •• ':,:.~•· , :•· ,; :ı ;;;-~ · - · :1-~~~ ~,-·· ::!'"6iu:nin'7yet; r;~fe.. s'-, ::· 71:";·Ju•;_;·. ·.; .. -+: .• ·.. -•,. •• -:_ _~_öğrenmesi_çılanaksızdıı: \: -=-;· Bu-~ede~l~ ~dli bilimler.· :'~ -·· •• .. :.. · • • .. ·-~-.. --:::-,,,-; __ ~~~,~~- •-. • ~:~ >; .. -:~o*muş_ve geliş'nıiştir. ~ • • • ''".°T·' ---. ~-. . •. ... ... ·•· . Özellikle cezai ve hukuki bakımlardan adli olaylara katkıda bulunur. Suçun, kusurun, ihmalin, kastın ortaya çıkarılmasında, suç araçlarının araştırılmasında ve tanısında, suçlunun toplum düzenine uymayan davranışları sonucu meydana gelen olaylarda, olayın çözümlenmesinde adli bilimler hukuka büyük hizmetler vermektedir. (5) Herhangi bir adli olayda, adli bilimci (bilirkişi) olay yerini inceler, veriler toplar, labaratuar incelemeleri yapar, bilimsel kura llara bağlı değerlendirme yapar ve sonucu bir rapor halinde yargı organına sunar. Yargı organı bu rapor ışığında görevini yerine getirir. Adli bilimler, suçlunun cezalandırılması, kişi haklarının korunması doğrultusunda bir hizmet verir. 3. ADLİ BİLİMLERİN BÖLÜMLERİ Adaletin gerçekleşmesi ve gereksinimleri sonucu ortaya çıkan adli bilimler başlıca üç anabilim dalına ayrılır: 3-1. Tıp Bilimleri Anabilim Dalı Adli oftalmoloji, adli travmatoloji, jinekoloji, diş hekimliği, antropoloj i.... gibi konularda uzmanlaşmayı kapsar. Ölü bilgisi (tanatoloji), ölüm zamanının tespiti, ölü muayenesi, ani ölümler, şüpheli ölümler, asfiksi [asılma, boğulma (iple, elle, suda)], yaralar (ezik yarası, kesici alet yarası, delici alet yarası, ateşli silah yaraları, patlama yaraları, yanma yaraları, elektrik çarpması, trafik kazaları ...) kimlik belirtimi [yaşayanlarda, ölülerde, (diş, kıl, kemik, lekeler...)], gebelik, doğum, çocuk düşürme veya öldürme, cinsel suçlar, cinsel suçlar, psikiyatri (çocuklar, sağır ve dilsizler, yetişkinler, hukuki ve cezai ehliyet...) tıp bilimlerinin çalışma konularını oluşturur. 3-2. Fen Bilimleri Anabilim Dalı Kimya, fizik, biyoloji, eczacılık, elektri k, elektronik... gibi fen dallarında uzmanlaşma ve bu bilgileri adli amaçla kullanabilme hedeflenmektedir. Adli toksikoloji (zehirler, alkol, uyuşturucu ... ) seroloji, hemogenetik (ONA analizleri), balistik, astronomi, grafometri, bant kayıtları incelenmesi, gıda, trafik, yangın ve patlama incelemeleri... bu bilim dalının çalışma konularını oluşturur. 3-3. Sosyal Bilimler Anabilim Dalı Hekim ve savcıların, polis teşkilatında görevli kişiler ve serbest avukatlık yapan hukukçuların, psikologların adli bilimler ile ilgili güncel konularda bilgilendirilmesi, çağdaş kriminal teknik yöntemleri hakkında aydınlatılmaları gibi konularla ilgilidir (1 ). 4. TARİHÇE Adli bilimler tarihçesini genel olarak iki kronolojik döneme ayırmak mümkündür. 4-1. Erken Dönem İnsanlık tarihinin ilk dönemlerinde bile adli soruşturmalara bilimsel olarak yaklaşımlar konusunda bazı veri ler bulunabilmektedir. Erken dönem, birkaç bin yı l süren bir periyodu kapsamaktad ı r. Bununla ilgili kanıtlar eski tarihi olaylarda, ilk bilinen hukuk kurallarında ve ilk insanların kutsal kitaplarında bulunabilir. Babil Kralı Hammurabi'ye ait bilinen en eski hukuk ku rallarında, adli tıp ve hukukla ilgili delillerin toplanması konusu ele alınmıştır. (M.Ö. 1700). Hammurabi kanunlarında hekimlerin ---------------Yangın ve Güvenlik m Sayı 54 Ocak - Şubat 2001 ---------------
Article hakları ve yükümlülükleri belirtilmiş, yanlışlık yapan (lampraktis) hekimin ellerinin kesilmesi veya parça şeklinde tazminat ödenmesi kararlaştırılmıştır. Hindistan'da, Manu yasalarında sarhoşların, akıl hastalarının, açların, susuzların, yorgunların ve duyu organlarında kusur bulunan ların mahkemede tanıklık yapmalarına izin verilmemiştir. Mısırlılar, cesetlerde sıcak ve kuru kumda oluşan doğal mumyalaşmayı farketm i şl er ve daha sonra cesetlerin suni olarak koru nması ile ilgili karmaşık yöntemler gelişti rmişlerdir. M.Ö. 3000 yıllarında Çin'de arsenik ve afyon dahil bazı zehirler ile ilgili bilgiler bulunduğu, haşhişin (esrar) M.Ö. 200 yılında ameliyatlarda ku ll anılm ış olduğu söylenmektedir. Adli bilimlerin uygulanmasının en erken örneği olarak; Syracuse Kralının, bir işçin in taçtaki altının değerini hileli bir şekilde bozduğu konusundaki şüphe lerin Archimedes'e (M.Ö. 287212) danışması veri lebilir (8). Roma'da İmparator Justinian (M.S. 483-565) döneminde ise yasal veriler yayınlamış, Justinian yasalarında adli tıpla ilgili birçok konuda koşullar konulmuştur. Belgelenm iş olan ilk adli otopsi 1302 yılında Bolog'da Bartolomea de Variagiana tarafından, zeh irlenme sonucu öldüğü sanılan bir kişinin cesedinde yapılmış ve ölüm nedeni zehirlenme olarak belirti lmiştir (8). Papa lnnocent 111 ferman ın a dayanılarak, bir kiliseden eşya çalmış olan hırs ız ölüme mahkum edilmiş, içlerinde papaz dahil bir grup tarafından bahçıvan beli ile vurulması sonucunda ölmüştü r. Almanya'da 1532 yılında yürürlüğe konulmuş olan Constitutio Criminalis Carolina'da bulunan hükümleri benimseyen Fransızlar, 1556'da bu yasaya göre çıkartmış oldukları Henry il yasasına göre gebeliğin i ve çocuğun doğduğunu gizleyen kadına ölüm cezası veriyordu. Erken dönem sonuna doğru adli tıp ile ilgili bilgiler giderek yoğunlaşmıştır ve Rönesans dönemi ortalarında bu gelişme lerl e birlikte Bamberg Kanunu ile adli tıbbın yasal esasları belirlenmiştir. 4-2. Yeni Dönem Tarihçede erken dönemin bi tişi ve yeni dönemin başlangıcı 16. yüzyılın sonları denebilir. Erken dönemde kilise etkisinin ve cezalarının ağırlığı söz konusu iken ileri tarihlerde bu etkilerin yerini giderek bilimsel görüşler almaya başlamıştır. ., • Dünyada ~/!)~~~zdt;;; adli hilimler,'iincelik/e tıp, , •• ardından diğer ilgi_Ji bilim dallarının ilavesi ile gelişmeye başlamış ve bugünlere ulaşılmıştır !J ..... :· Avrupa'da adli bilimler ile ilgili çalışmalar daha çok üniversitelerde yapılmakla birlikte, adli bilimler ve krimanalistik konusunda bağımsız çal ışmalar da söz konusu olmuştur. Adli bilimler ile ilgili faaliyetler İ ngi ltere'de Home Office, Kanada'da the Royal Mounted Police ve Attorney General's Department, ABD'de the Federal Bureau of lnvestigation ve Chicogo Police Department tarafı ndan desteklenmi ştir. Scotland Yard'daki the Metropolitan Police Laboratory bu kuruluşlar arasında yer almıştır. (8) Kriminal araştırmalarda bilimsel yöntemlerin kul lanımı 1800'Iü yıllardan itibaren hızla gelişmiştir. Bu konunun öncülerinden Hans Gross (Avusturya) ve R.A Reiss (İsviçre) suç belirlenmesinde tüm mevcut teknolojilerin kullanımını önermişlerdir. Fransız mahkemeleri karmaşık koularda görüş alma üzere bilirkişil i sistemin i geti rmişlerd ir. Kriminal istl iğin önde gelen bir diğer ismi Edmond Locard 1923'te yayınlanan eserinde olay yerinde ayr ın t ıl ı bir inceleme yapmanın eğitim görmüş araştırıcıların bir görevi olduğunu ve olay yerinde bulunabilecek çeşitli delillerin ne şekilde toplanacağını belirtmiştir. 19. yüzyılın özellikle ikinci yarısından itibaren hız ve yoğunluk kazanan çalışma l arın, ülkemizdeki geçmişi çok eskilere dayanmaktad ı r. Sultan il. Beyazıt zamanında (14811512) fethi kabir için istenilen izne, zamanın Şeyhülislamı Mevlana Alaaddini Arabi izin vermemiş ve bu işi yapanın kafir olacağ ını , en büyük günah sayılacağını belirtmiştir. Bu dönemlerde cesetler hakkındaki bilgilerin din adamları tarafından verildiği anlaşılmaktadır. Cezalar ise şeriat hükümlerine göre verilmiştir. 1857'de Sultan Abdülmecit tarafından çıkarılan bir ferman ile Meclisi Umuru Tıbbie Mülkiye kurulmuş, bu teşkilat içindeki üç şubeden biri tıbbi ve adli komisyon olmuştur. (2) 1908 yı l ında ölüm olayların ı n incelemek üzere İ stanbul'da Morg İdaresi, ardından da gözlem ve kimya şubesi kurulmuştur. Bu şubelere 1954 yılında fizik incelemele şubesi eklenm i şti r. Dünyada ve ülkemizde adli bilimler, öncelikle tıp, ardından diğer ilgili bilim dallarının ilavesi ile gelişmeye başlamış ve bugünlere ulaşılmıştır. 5. YANGIN - KUNDAKLAMA ve PATLAMA OlAYLARININ İNCELENMESİ Amerika'da NFPA'nın (National Protection Association) 1896 yılında kuruluşundan bu yana risk analizleri, yangından korunma, standartlar, istatistiksel çalışma l arın vb. yanısıra yangınkundaklama ve patlama nedenleri de bilimsel yöntemlerle araştı rı l makta ve yorum lanmaktadır. (7) Günümüzde diğer gelişmiş ve gelişmekte olan birçok ülkede yangınkundaklama ve patlama olayları çeşitli Yangın ve Güvenlik m Sayı 54 Ocak - Şubat 2001 ---------------1
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=