Article 1. GİRİŞ Yangın ve patlama olayl arının araştırılması; Adli Bilimler'in (Forensic Sciences) özel ve önemli konularından biridir. Son yıllarda Adli Bilimler ile ilgili yayınlanan yabancı kaynak kitaplarda, sürekli yayınlarda ve düzenlenen sempozyumlarda yangın ve patlama araştırmaları ile ilgili bilimsel çalışmalar sıklıkla tartışılmaktadır. 2. ADLİ BİLİMLER ve ÖNEMİ Adli Bilimler; tıp, kimya, fizik, elektrik, biyoloji gibi bilim dalları ile hukuku içine alan multidisipliner bilimlerdendir. Toplum içinde her birey sağl ıkl ı olarak yaşamın ı sürdürmeli, sakatlıklardan, bedensel ve ruhsal her çeşit acılardan korunmalıdır. İnsanın yaşama, kendini ve ona ait değerleri (aile, iş, mal-mülk vs.) koruma hakkı vardır. Bu değerler; doğal nedenlerle bozulmuş olabilir ya da başka birisinin veya bir dış etkinin sonucu bozulabilir. Bedensel, ruhsal ve maddi zararlar oluşabilir. Toplum içinde insanlar kişisel, sosyal, ekonomik, ahlaki vs. nedenlerle birbirlerine zarar verici davranış ve hareketlerde bu l unmaktad ırlar. Topluma ve kişilere zarar verenler yasalarca cezaland ırılır. Bu cezalar, toplum düzenini korumak için zorunlu görü l müştür. Hukukta temel kural suç ile ceza arasında orantı kurulması ve bu orantının korunmasıdır (2). Az zarara az ceza, çok cezaya çok ceza uygulanmalıdır. Herhangi bir suç için yasalarda kayı tlı olan cezanın derecesini takdir ve tespit etme yargı organının görevidir. Bir hakimin ceza kararı verebilmesi için suç ile oluşan zararın bilinmesi gereklidir. Günümüzde aynı kişinin hem hukuk, hem tıp, kimya, biyoloji ... bilimini yeterince öğrenmesi olanaksızdır. Bu nedenle adli bilimler doğmuş ve gelişm iştir. Adli bilimler, karşısına çıkan her türlü adli olayı, kapsadığı bi lim dallarına dayanarak çözümlemeye çalışı r. -~~---. -~.. ~/~ .. ~ .'~"'::-\,..-[•/~~·· ı:;__a:· ... ~ .. :;;.,·:,. • . ~-'&~~-~ • fi Günümüzde .aynı . .,(_.,jc';,. ;_._., ~.:. ..;i·.. ·-· :_, •. • i:.> • kişinin hem hukuk, hem. ~,- . - . . .. ·--..ı- tıp ·· kı'mya bı"yoloıiı' · · ·•.J.; -,.· ~~-;;,·.-;"':. - .' :-.,.;_-ı. ... •• ':,:.~•· , :•· ,; :ı ;;;-~ · - · :1-~~~ ~,-·· ::!'"6iu:nin'7yet; r;~fe.. s'-, ::· 71:";·Ju•;_;·. ·.; .. -+: .• ·.. -•,. •• -:_ _~_öğrenmesi_çılanaksızdıı: \: -=-;· Bu-~ede~l~ ~dli bilimler.· :'~ -·· •• .. :.. · • • .. ·-~-.. --:::-,,,-; __ ~~~,~~- •-. • ~:~ >; .. -:~o*muş_ve geliş'nıiştir. ~ • • • ''".°T·' ---. ~-. . •. ... ... ·•· . Özellikle cezai ve hukuki bakımlardan adli olaylara katkıda bulunur. Suçun, kusurun, ihmalin, kastın ortaya çıkarılmasında, suç araçlarının araştırılmasında ve tanısında, suçlunun toplum düzenine uymayan davranışları sonucu meydana gelen olaylarda, olayın çözümlenmesinde adli bilimler hukuka büyük hizmetler vermektedir. (5) Herhangi bir adli olayda, adli bilimci (bilirkişi) olay yerini inceler, veriler toplar, labaratuar incelemeleri yapar, bilimsel kura llara bağlı değerlendirme yapar ve sonucu bir rapor halinde yargı organına sunar. Yargı organı bu rapor ışığında görevini yerine getirir. Adli bilimler, suçlunun cezalandırılması, kişi haklarının korunması doğrultusunda bir hizmet verir. 3. ADLİ BİLİMLERİN BÖLÜMLERİ Adaletin gerçekleşmesi ve gereksinimleri sonucu ortaya çıkan adli bilimler başlıca üç anabilim dalına ayrılır: 3-1. Tıp Bilimleri Anabilim Dalı Adli oftalmoloji, adli travmatoloji, jinekoloji, diş hekimliği, antropoloj i.... gibi konularda uzmanlaşmayı kapsar. Ölü bilgisi (tanatoloji), ölüm zamanının tespiti, ölü muayenesi, ani ölümler, şüpheli ölümler, asfiksi [asılma, boğulma (iple, elle, suda)], yaralar (ezik yarası, kesici alet yarası, delici alet yarası, ateşli silah yaraları, patlama yaraları, yanma yaraları, elektrik çarpması, trafik kazaları ...) kimlik belirtimi [yaşayanlarda, ölülerde, (diş, kıl, kemik, lekeler...)], gebelik, doğum, çocuk düşürme veya öldürme, cinsel suçlar, cinsel suçlar, psikiyatri (çocuklar, sağır ve dilsizler, yetişkinler, hukuki ve cezai ehliyet...) tıp bilimlerinin çalışma konularını oluşturur. 3-2. Fen Bilimleri Anabilim Dalı Kimya, fizik, biyoloji, eczacılık, elektri k, elektronik... gibi fen dallarında uzmanlaşma ve bu bilgileri adli amaçla kullanabilme hedeflenmektedir. Adli toksikoloji (zehirler, alkol, uyuşturucu ... ) seroloji, hemogenetik (ONA analizleri), balistik, astronomi, grafometri, bant kayıtları incelenmesi, gıda, trafik, yangın ve patlama incelemeleri... bu bilim dalının çalışma konularını oluşturur. 3-3. Sosyal Bilimler Anabilim Dalı Hekim ve savcıların, polis teşkilatında görevli kişiler ve serbest avukatlık yapan hukukçuların, psikologların adli bilimler ile ilgili güncel konularda bilgilendirilmesi, çağdaş kriminal teknik yöntemleri hakkında aydınlatılmaları gibi konularla ilgilidir (1 ). 4. TARİHÇE Adli bilimler tarihçesini genel olarak iki kronolojik döneme ayırmak mümkündür. 4-1. Erken Dönem İnsanlık tarihinin ilk dönemlerinde bile adli soruşturmalara bilimsel olarak yaklaşımlar konusunda bazı veri ler bulunabilmektedir. Erken dönem, birkaç bin yı l süren bir periyodu kapsamaktad ı r. Bununla ilgili kanıtlar eski tarihi olaylarda, ilk bilinen hukuk kurallarında ve ilk insanların kutsal kitaplarında bulunabilir. Babil Kralı Hammurabi'ye ait bilinen en eski hukuk ku rallarında, adli tıp ve hukukla ilgili delillerin toplanması konusu ele alınmıştır. (M.Ö. 1700). Hammurabi kanunlarında hekimlerin ---------------Yangın ve Güvenlik m Sayı 54 Ocak - Şubat 2001 ---------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=