Article 1. GİRİŞ Ateş binlerce yı ldan beri kullanılmaktadır ve yaşamımız için gerekli olan temel unsurlardan biridir. Çok yararlı olmasının yanında zararları ile de tarih boyunca iki yönlü güç olarak karşımıza çıkmıştır. Ateş ile birlikte yaşamamızda yer alan yangın, potansiyel bir tehlike olarak yaşam koşullarının değişmesine paralel olarak artmıştır. İnsanoğlunun karşısına önce doğal yangınlar çıkmıştır. Gelişen teknoloji ile birlikte yangın değişik boyutlar kazanmıştır. Artan nüfus ve farklı enerji türlerinin kullanılması ile elektrik, mekanik ya da kimyasal etkenlere bağlı olarak konut, endüstriyel tesis, orman, ulaşım araçları yangınları yanı sıra patlayıcılar, LPG, doğal gaz ve nükleer maddeler sebebi ile de yangınlar çıkmaktadır. Yangın, kontrol altına alınamayan yanma olayıdır. Maddelerin, oksijen ile ısı enerjisi altında reaksiyona girmesi sonucu oluşturdukları ekzotermik reaksiyondur. Yanma olayının olabilmesi için ortamdaki oksijenin en az %16 civarında olması gerekir. Alevli ve alevsiz olmak üzere i ki yangın türü vardır. Alevli 4 K.ı0cal! ı.l,ın Şekil 1. yanmaya; odun, kağıt vs.., alevsiz yanmaya örnek olarak yanan sigara, akkor haldeki kömürü verebiliriz. Kapalı alanlarda çıkan yangınlar açık alanlardaki yangınlardan daha çok tehlikelidir. (Şekil 1) Yangını, çıkış nedenlerine bağlı olarak; doğal yangınlar, kaza sonucu çıkan yangınlar ve kundaklama yangınları olarak 3 ana maddeye ayırabiliriz. Yangın sırasında maddelerin yanması ve pirolizi nedeniyle oluşan yangın gazları ile birlikte katı ve sıvı partiküller dumanı oluşturur. Duman; tam yanmaları için gerekli oksijen miktarı yeterli olmadığında kömür, kağıt, petrol gibi katı veya sıvı hidrokarbonların, yanmamış karbon partiküllerinin salınması veya ısıl bozulmaları sonucu meydana gelir. Duman yayılımı sırasında duvar, cam , metal gibi katı yüzeylerle karşılaşır. İçindeki partiküller; dumanın yoğunluğu ve yüzeye dokunma zamanına bağlı olarak, bu katı yüzeyler üzerinde birikir ve is (kurum) oluştururlar. İsler, yanmanın başlangıç aşamalarında yaklaşık olarak %6 02, %1-3 H2 içerirler; yanmanın ilerlemesi ile C/H oranında artış görülür. Giderek isin temel bileşeni karbon ağırlık kazanır. Yapısında absorplanmış sıvı ve gazların yanı sıra metal, tuz ve oksitler gibi anorganik maddeler, kükürt ve azotlu organik bileşikler, kısmen yanmış parçacıklar ve/veya reçine gibi çözünmeyen maddeler bulunur. 2. KUNDAKLAMA Bir ya da daha fazla kişi tarafından, kişi veya kişilerin doğrudan can ve/veya malına zarar vermek üzere kasıtlı olarak çıkartılan yangınları kapsar. Dünyada ıa, i n�eröz ecikmeli Eleklro-<neka. Kim aoal ani Şekil 2 ABD kundakçılıkta ilk sırayı almaktadır: Son 10 yılda yaklaşık olarak 500 bin civarında kundaklama olayı gerçekleşmiştir. 1994 yılındaki kundaklama olaylarında 560 ölüm, 3440 yaralanma ve 3.6 milyon dolar maddi zarar meydana gelmiştir. Kundaklayıcılar yangın çıkarmak amacıyla değişik tutuşturma yöntemleri kullanmaktadırlar. Şekil 2'de kundaklayıcılar tarafından kullanılan tutuşturma yöntemleri verilmiştir. Kundaklama olaylarında kullanılan hızlandırıcılar; gazyağı, benzin, tiner ve diğer hafif hidrokarbon, aeresol kapları gibi maddelerdir. Yanan hızlandırıcı ile temas eden boyalı alanlarda genellikle boyanın dış tabakası, boya astarı ve koruyucu galvanizyon tabakası yanıp yok olur. Hızlandırıcının yüksek yanma sıcaklığı metal üzerinde çok karakteristik bir iz bırakır. 3. KUNDAKLAMA NEDENLERİ 1. Kin, nefret, intikam, gözdağı verme, kıskançlık gibi duyguların etkisi. 2. Vandalizm ; güzel şeyleri tahrip etme eylemi. Can sıkıntısı veya protesto etmek amacıyla daha çok gençler tarafından yangın çıkartılmaktadır. 3. Herhangi bir suçu örtbas etmek, delilleri yok etmek amacı. 4. Psikiyatrik etkenler: alkolizm, acındırma, zayıflık gibi davranış bozuklukları. 5. En önemli kundaklama nedenlerinden biri de, sigorta şirketlerini dolandırma nedeniyle yangın çıkarmaktır. Saatli erillm 4. YANGIN ARAŞTIRMA NEDENLERİ Kriminal açıdan konuyu genel anlamda ele alırsak yangın yeri araştırması çok hızlı periyodik bir çalışmayı gerektirir. Burada bazı metotlara değinmek uygun olur. 1. Çıkış nedeni tam olarak saptanarak benzeri bir yangının bir kez daha yaşanmaması için --------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 55 Mart - Nisan 2001 . ---------------�
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=