Article yanma süresinin esas alınmasıdır. Uzun süre yangına maruz kalarak en çok yanan yer yangının orijini kabul edilebilir. Ancak bu yaklaşım ile örneğin; kömürleşme derinliğinin ölçümü her yangında geçerli değildir. Orijin belirlerken zemindeki değişimler dikkate alınmalıdır. Yanıcı, hızlandırıcı sıvı uzun süre yanarsa genellikle satıh ve çukur oluşturur. Örneğin, beton veya seramik gibi materyallerde ise parçalanma olur. Yanma nedeniyle oluşabilen değişik biçimlerdeki çukurlarda incelenmelidir. Şekil 3'te yangında çukur oluşumuna etken olabilecek tüm faktörler görülmektedir. 5.3. Olayın Nedeninin Belirlenmesi Çalışmaları 1. Başlangıç noktası bitişiğinde elektrik telleri incelenilir, elektrik kontağından çıkan yangına benzerliği araştırılır. Örneğin; yanma olayı başka bir yerden geldiyse kablo üzerindeki izolasyon malzemesi eriyerek kabloya yapışır. Bunun yanında ısı kablodan meydana geldiyse bu defa aynı izolasyon malzemesi tel üzerinde genişleyerek gevşeyecektir. Kısa devre geçiren tel boncuklaşmış uçlardan bilindiği gibi, yoğun ısıya etkinde kalmış tel uçlarının sivrileştiği görülür. Sigorta tabloları yanık veya uydurma sigortalar olup olmadığını anlamak için kontrol edilmelidir. 2. Yanma sonucu camdaki değişiklikler, yanmanın nedenini belirlemede kullanılır. Cam, silisyum ve kireç taşının temel teşkil ettiği bir bileşiktir. 1-5 dakikada başlayan ani alevlenmelerde cam kırılır ve dışa doğru düşer. Eğer cam parçaları uzun dikdörtgenler şeklinde kırılmışsa, temizse ve binanın içinde ise bu camın daha önceden kırıldığının göstergesidir. Yüksek patlayıcılarda cam çok ufak parçalar, diğerinde ise daha büyük parçalar halindedir. 700-800 °C arasında cam yumuşar, 1000 °( de erir. 3. Herhangi bir düzen bulunamadığı hallerde buralardaki döşeme muşambası, süpürgelik, döşeme sökülerek sıvı yakıt izleri aranır. Duvar sıvaları böylesi sıvı yakıtları emerek muhafaza ederler. Bu gibi sıvı yakıtlar normal olarak en düşük düzeydeki noktalara akar, tahta aralarında yanar, döşeme kolonlarından aşağıya akarak doğrudan alt tabana inerler. Normalde bu sıvı yakıtların en iyi belirlenme yöntemi koku alma duyusudur. İnsan burnu, petrol kökenli hidrokarbonlara karşı çok duyarlıdır. Ancak bu duyarlılık uzun süreli değildir. iyonizasyona uğrayan hidrokarbon moleküllerin UV ışığını absorblaması esasına dayanan ve az miktarda ölçüm yapabilen portatif gaz analizörleri, yangın ortamında var olan çeşitli gazların ölçümünde kullanılır. 4. Tutuşabilen sıvılar kullanarak yangın başlatanlar, kendi emniyetleri bakımından gecikmeli ateşleme sistemi kullanırlar. Bu tür gecikmeli ateşleme sistemleri (saat, sigorta...), yangında yanmazlar ve yangının merkezidirler. Düşük buharlaşma noktasına sahip olan sıvılar, olay yerinde ani parlama görüntüsü yaratır. Sonuçta duvarlarda, tavanda ve başlangıç yerinde hemen hemen aynı derinlikte kömürleşme yaratır. Kapının tabana yakın kısmında kömürleşme --------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 55 Mart - Nisan 2001 görülürse, kapının altına sıvı konularak yakıldığını anlayabiliriz. Kapıdan uzağa dökülen sıvılar sonucu olan yangınlarda ise, kapının üst kısımlarında kömürleşme olur. 5. Yanan sigara da yangına yol açabilir. Yanan sigara 330-400 °( sıcaklığa sahiptir. Kendi kendine 15-20 dakika arasında yanabilir. Yanan sigara kağıt, pamuk gibi kolayca tutuşabilen nesneleri yakar. Sigara izmariti ile oluşan yangınlarda, sigaranın bulunduğu döşeme, koltuk gibi yerlerde ya da tabanda ve çok yakın çevrede kömürleşme, döşemenin içinde en şiddetli kömürleşme, aynalarda ve camda ise uzun süre yanmanın (1-4 saat) belirtisi olarak kararma ve is lekeleri görül ür. 6. DELİLLERİN TOPLANMASI ve İNCELENMESİ Kundaklama olayında bulunabilecek deliller şunlardır: yangın enkazı, ayak izi, kablolar, çalar saat, kumaş, benzin, tutuşturucu sıvılar, boş kaplar, kibrit, mum, cam ve şişe parçaları, Parmak izleri, lastik izleri, alet izleri, halı-kilim vs.. * Sıvı veya başka cins yanıcı bulunamadığı hallerde, suyla tamamen doyurulmuş olsa bile toprağın bu tip maddeleri muhafaza edeceği bilindiğinden buraların tam altından toprak numuneleri alınır. Bu sıvılar toprakta 30-35 cm derinliğe kadar inmiş olabilirler. Ayrıca tutuşabilir sıvıların 5 günlük bir süre içerisinde saptanabilme özelliği vardır. *Portatif HC detektörünün (sniffer) pozitif sonuç gösterdiği bölgelerden gaz örneği alınabilir. *Ahşap ,halı, kilim, döşeme, sıva, toprak, duvar kaplamaları gibi gözenekli yüzeylerde hızlandırıcıların tamamının tüketilme olasılığının düşük ve tanınmalarının mümkün olması nedeniyle bu yüzeylerden örnek alınır. *Örneklerin boyutları materyalin türüne, kömürleşme derecesine, hızlandırıcı kokusu alınıp alınmadığını labo- -----------�
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=