Article Endüstriyel yangın tehlikeleri çok geniş bir platformda düşünülmesi gereken bir riskler zinciridir. Böyle geniş bir konuyla birkaç kitap bile yazılabilecekken bir makalede sınırlayabilmenin sıkıntısını yaşıyorum. Bu nedenle başlığını Sn. Muzaffer ÖZER'in kitabından alan "Endüstriyel Yangın Tehlikeleri"ne değişik bir bakış açısı getirerek maddi ve manevi kayıpları en azda tutabilmek için, yangın önlemlerini bir kenara bırakarak muhtemel riskleri yaşanan örneklerde vermek suretiyle başlıklar halinde geçiştirerek müdahale şekil ve yöntemlerini acil eylem uygulamaları adı altında özetlemeye çalışacağım. Endüstri yel İşlem: Avrupa EN normlarının benimsendiği TSE'nin 9646 sayılı standardında bir hammaddenin montaj, ayırma, birleştirme, karıştırma, tamir, paketleme ve son olarak mamül hale getirilmesi için yapılan bütün işlemlerin genel adı olarak tarif edilmektedir. Bu işlemlerin yapıldığı atölye, fabrika ve entegre tesisler de endüstriyel işletmeler olarak nitelendirilmektedir. Bu tariflere uygun olarak endüstriyel yangın tehlikeleri aşağıdaki gibi gruplandırılabilir. 1. Yapısal Yangın Tehlikeleri 2. Ürün ve Üretime Bağlı Yangın Tehlikeleri 3. Nakliyede Yangın Tehlikeleri 4. Depolamada Yangın Tehlikeleri 5. İnsan Davranışlarına Bağlı Yangın Tehlikeleri 1. YAPISAL YANGIN TEHLİKELERİ Yapıların yangın tehlikeleri yapı tipi, yapının yeri, yapının şekli ve yapı elemanlarına bağlıdır. Bir başka deyişle bu sıralama yapının yangına dayanımını ortaya koymaktadır. Yapı, yapı elemanları ve yan gına dayanımları ile ilgili TSE'nin 22-25 adet standardı mevcuttur. Bu standartlara göre tercih edilen yapı, yapı elemanı yangın tehlikesini azaltacak veya kısmen kaldırabi lecektir. Yangına karşı dayanıklılık, tutuşabilirlik, alev alabilirlik, yüzeyde alevin yayıl ma hızı, yapı malzemelerinin çarpmaya, suya, çabuk soğumaya karşı direnci, yapının yangın tehlikesini bir başka deyişle yangına direncini ortaya koyacaktır. Örneğin: Ağaç, yüksek basınç dayanıklılığı, iyi çekme mukavemeti, esnek gücü ve ısı iletmemesi yanında 280350 °C ısıda yanmaktadır. Ancak; yanan ve kömürleşen dış kısımda direnç sıfırlarken yanmayan iç kısımda mukavemet devam eder. Döküm malzemelerin 400 °C'de gücü zayıflar 1100 °C'de tamamen kaybolur. Çelik malzemeler yüksek ısı iletimine sahip olduklarından gerilme sınırını kolayca aşar ve esnekliği kaybolur. Basınç altında bulunan yapı kısımları ortadan katlanarak kalıcı şekil değişmeleri görülür. Öyle ki, 350 °C'de 2/3, 500 °C'de ½, 700 °C'de 1/5 kadar gücü kalan demirçelik mamülleri taş, tuğla, briket ve beton gibi yapı elemanları ile korunduğunda yapılarının yangın tehlikelerini de azaltmış olacaklardır. Keza yerli olarak üretilen cam yünü, taş yünü gibi yanmaz kabul edilen yalıtım malzemeleri, MER'in ithal ettiği INTUMESCENT (Kendinden şişip kabaran) tipi boyalar ve FiRE STOP MATERIALS Yangın Durdurucu Malzemeler yapıların korunmasında etkili olacaktır. Bu arada çatı elemanları ile son zamanda yaygın olarak kullanılmaya başlayan plastikler yanında döşeme, tefriş vb. müştemilatın da yapısal yangın tehlikeleri üzerine etkilerini vurgulamak gerekir. Kısaca özetlemek gerekir ise; endüstriyel yapılarda söz konusu olan yangın tehlikelerini, • Çatılarda • Asma tavanlarda • Bacalarda • Duvarlarda • Kapılarda • Pencerelerde • Aydınlatma bantlarında • Klima kanallarında • Asansörlerde • Betonarme taşıyıcılardaki tehlikeler olarak vurgulayabiliriz. 2. ÜRÜN VE ÜRETİME BAĞLI YANGIN TEHLİKELERİ Endüstriyel tesislerde bir çok hammadde çeşitli proseslerden geçerek işlenir ve başka bir prosesin hammaddesi veya kullanılabilir bir cihaz, ekipman yahut ta sistem olarak endüstrideki yerini alır. Meydana getirilen ürün gibi kullanılan ham maddenin özelliklerine bağlı yangın riskleri de farklıdır. Ayrıca üretim aşamasında işlem yapılan yer ve makinelere bağlı yangın tehlikeleri de söz konusudur. Plastik sektöründe enjeksiyon makineleri, boya vb. kimya sektöründe reaktörler ve karışım yerleri, makine ve ambalaj sektöründe boyama üniteleri, ısıl işlem yerleri ve bütün sanayi kuruluşlarında ısı ve enerji merkezleri bazı örneklerdir. Ürün ve hammadde yangın tehlikele rini katı, sıvı ve gaz madde özelliklerine göre düşünmek ve değerlendirmek daha kolay ve anlaşılır olacaktır diye düşünüyorum. 2.1 . Katı yanıcı maddeler Günlük yaşantımızda kullandığımız veya her hangi bir nedenle işlediğimiz ağaç, mobilya, kağıt, tekstil ürünleri ve plastikleri normal katı yanıcılar olarak düşünebiliriz. Bununla beraber saflıkları ve içinde bulundukları koşullara göre tehlike yaratan hafif ve aktif metaller vardır. Sodyum, Potasyum, Magnezyum, Kalsiyum gibi örnekler su ile bile reaksiyona girerek patlayıcılık kazanabilmektedir. Keza tekstil tozları, gıda tozları metal ve katı yakıt tozları plastik, lastik ve kauçuk tozları yanıcılığı infilak şeklinde oluşan tehlikeli katılardır. Kendi kendine yanabilen sudan, nemden, havadan etkilenerek reaksiyona giren ---------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 56 Mayıs - Haziran 2001 ---------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=