Article 1 . GİRİŞ Ateşin yararları, yokluğu bile düşünülemeyecek kadar gerçektir. Ateşin kontrolsüzlüğünden doğabilecek olan yanma olayı sonucundaki yangın ise; tarih boyunca i nsanoğluna zarar vermiş , can ve mal kaybına neden olmuş, fiziksel-ekonomik-sosyal boyutuyla yadsınamayacak kadar önemli bir konudur. Bu makalede, yangını yapılara verdiği zararlar, yapı elemanlarını oluşturan malzemelerin mimari açıdan yangın ile ilişkisi ve bu konuda alınabilecek önlemlerin tasarım ve yapıma yönelik boyutu incelenecektir. 2. YAPI-İNSAN-YANGIN İLİŞKİSİ Ateş insan hayatını fiziki açıdan tamamlayan bir öğe olduğu kadar da bilinçsiz sonucu afete neden olabilmektedir. Yapının müellifi olan mimarın , yangın güvenliği konusundaki bilgi ve sorumlulukları , yangın güvenlikli tasarımın ilk adımlarından biridir. Bu konudaki eğitimi kişi önce çevresinden ve yaşamındaki tecrübelerden alır. Benzer ve etki alanı büyük son depremde yaşanılan tecrübe daha önce aktarılmaya çalışılan bilgi ve uyarılardan daha güçlü ve eğitici olmuştur. Dolayısıyla yangın bilinci kişisel duyarlılıkla desteklenen , mesleki eğitim çerçevesinde, eğitimden alınan bilgilerin desteğiyle, uygulamada ela araştırma, seçicilik gerçeklerden kaçmama mantığıyla, yaklaşımda ekonomik açıdan ödün vermemeği gerektirir. Bilgilerin yetersiz kaldığı durumlarda bilim adamları, uzmanlar, literatür ve firmalar her türlü yardım ve destek vermeğe hazırdırlar. Bina tasarımı ve planlama,sadece yangın emniyet ilişkilerine bağlı olmayıp, yapının kimlertarafından kullanılacağına, ne amaçla kullanılacağına, insanların yangında nasıl tepki göstereceklerine göre düzenlenmelidir. Özellikle yüksek yapılarda insan davranışları ,toplu yaşama ve yapı kullanımı kaçışlar, yatay ve düşey sirkülasyon olayı farklı boyutlara götürmektedir. Yapı oluşturulurken, tasarım ve uygulama kararlarının verildiği süreçte, sisteme uygun yangın dayanımlı elemanların seçimi ve korunumu sağlayacak malzeme kullanımına gidilmelidir. Detay tasarımında da gerekli güveni sağlayacak, ilişkili mekanlar arası aktarmama ve engelleme özelliğine sahip elemanlar oluşturulmalıdır. 2.1. Yapı ve Yangın İlişkisi Şehircilik Ölçeğiyle Başlar ♦ Yapıya yaklaşım, ♦ Yapının yerleşim düzeni içindeki yeri, ♦ Yapının vaziyet planındaki durumu, ♦ Yapının doku içinde ilişkili diğer yapılara göre konumu , ♦ Yolların durumu,araç ve yaya trafiği, erişebilirlik, ♦ Yapının hakim rüzgarı alış yönü. 2.2. Tasarım ve Yapım Kararlarıyla, Tek Yapı Ölçeğinde Devam Eder ♦ Plan anlayışı, mekan ilişkileri, ♦ Yapı elemanları tasarımı, ♦ Yangın çıkışları ve yangın merdiveni tasarımı, ♦ Yapı girişleri,duvar boşlukları, ♦ Detayların uygunluğu, ♦ Malzeme seçimi, ♦ Uygulama kalitesi. Mimarın ilgi alanına giren bazı faktörler bu şekilde ana hatlarıyla belirlenebilir. Mimar, inşaat mühendisi, kimya mühendisi, makine mühendisi, koordine bir çalışma ve işbirliğiyle sistem ve uygun malzemeyle yapılacak eleman seçilir. Mimar, önce yapıda yangına neden olabilecek her türlü problemi çözmek zorundadır. Buna rağmen kullanım sırasında dikkatsizlik veya kontrolsüzlük, kötü niyet ya da teknik hata sonucu bir yangın oluşabilir. Bu durumda da, yangını ikaz eden, büyümemesini sağlayan,kaçış ve söndürme olanaklarına yer veren bir tasarım anlayışıyla üretilmiş bir yapı gereklidir. Yapı elemanlarında en önemli konu olan taşıyıcı sistemin yangın sırasında zarar görmesidir. Yapı elemanlarının hasar sonucu çökmesine neden olmayı önleyecek malzeme ve yalıtımlı çözümler önerilmelidir. Tek yapı bazında; PLAN- KESİT-GABARİÇATI İLİŞKİLERİ-PARAPET-BACA DETAYLARIDUVAR BOŞLUKLAR! önemli detaylardır. 2.3. Yangından Korunmanın Amaçları ve İçeriği Genel olarak yangından korunmada şu amaçlar göz önünde bulundurulmalıdır. (1) a.Tehlikedeki insanların can güvenliğini sağlamak ve onlara yangın sırasında yeterli kaçış zamanı sağlamak, b. Yangının başlangıcını ve yayılışını yeterince geciktirmek, c. Yapının çökmesini engellemek, d. Yangının söndürme işlemine başlama olanağı vermek, e. Yangının yaratacağı her türlü maddi kayıp ve hasarı en alt düzeyde tutmak. Bu amaçları gerçekleştirmek için, yangının yol açabileceği tehlikeleri bilmek belli stratejilerle çeşitli taktikler almak gerekmektedir. Bu taktiklerle sağlanacak başarı derecesi, yapının yangın güvenlik derecesini belirleyecektir. 2.4.Yapıda Yangın Güvenliğini Sağlamada Mimarın Uygulayacağı Taktikler (2) a. Önleme Tedbirleri: Yakıt olarak, tutuşmaya neden olabilecek herşeyi kontrol altına alarak yangını çıkmasını engellemek, b. İletişim:Tutuşma olduğunda , yangın başladığını haber vererek kullanıcıları uyarmak ve söndürme sistemlerini harekete geçirmek, c. Kaçış: Kullanıcı ve yapı çevresindekileri; duman, zehirli gazlar ve sıcaklık etkisinden kurtulacakları güvenli bir bölgeye ulaştırmak, d. Zaptetme: Yangını başladığı yerde, mümkün olduğunca küçük alanlarda sınırlayarak yapı içerisinde serbestçe yayılmasını önlemek, e. Söndürme: Yangın çıktıktan sonra yapıya en az zararı vermesi için hızlı bir şekilde söndürülmesini sağlamak. 3. YAPI TASARIMINDA YANGIN GÜVENLİK ÖNLEMLERİ Yangın riskinin gerçekleşmesi durumunda: olayın afete dönüşmesinde, aşağıdaki etkenlerin rolü büyüktür.(3), a. Konstrüksiyonun Yanabilirliği, b. Yetersiz ya da işlemeyen çıkışlar, c. Geç kalan alarm sistemi, d. Kusurlu ya da eksik dizayn edilmiş havalandırma sistemi, ---------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 56 Mayıs - Haziran 2001 ---------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=