NATO STOCK NUMBER 4210 27 006 2487 --�--- -- --·-- ----- �--� •• -- 1 =--==--- 5::--��-:... =-- . ,_ NATO STOCK NUMBER 421O 27 006 2488 .... �.,..-ııo-ıc-,�..-..ıı,t. ..·--·-··· ........... -..-...... NATO STOCK NUMBER 421O 27 004 2938 ,ıp,--ıııuı��......,......,...c.ıM
•• •• ■ ■ YANGIN SONDURME SiSTEMLERi Sprinkler Sistemleri Köpüklü Söndürme Sistemleri FM 200 ve CO2 Gazlı Söndürme Sistemleri ANSUL R-1 02 Mutfak Davlumbaz Söndürme Sistemleri Sistem Dizaynı, Projelendirme, Malzeme Temini, Süpervizyon, Elektrik / Mekanik Montaj, İşletmeye Alma, Satış Sonrası Servis. Grinnell SALES & DISTRIBUTION El<UR O T O M A S Y O N SANAYi VE TİCARET A.Ş. m ® @ \vdsl ıJo1ıJ':; � j/ iili:' . °A '};U, 'f ıso 9002 . . f�,�t1�·-��t'i � 1p <8> TUV ·� ... ��t o.z;; ,...o MERKEZ: ESENTEPE KASAP SOK. HiLMİ HAK HAN NO: 22/6 - 80280 • ŞiŞLi • jSANBUL TEL: (0212) 274 89 50 PBX- FAX: (0212) 274 82 90 e-mail:ekurotomasyon@ekurinsaat.com.tr ANKARA ŞUBE: UĞUR MUMCU CAD. MEHMET AĞA APT. NO: 73 GAZIOSMANPAŞA-ANKARA TEL: (0312) 446 69 16-4450719-446 69 31 -FAX: (0312) 44507 42
2 SIEMENS Cerberus Division Düşüncelerinizde hangi binanın yangın ve güvenlik sistemleri ile ilgili planlar olursa olsun, düşüncelerinizin hayata geçirilmesi bizim işimizdir. Tamamen projeye özel entegre çözümler üreten Siemens Cerberus, engin deneyime sahip kadrosu ile 50 yıldır sizlerle birlikte. Siemens Cerberus Güvenlik Sistemleri A.Ş. Itri Sokak No:2/2 80700 Balmumcu Beşiktaş - ISTANBUL Tel: 0-212 275 36 69 Fax: 0-212 274 36 69 Mesnevi Sokak No:12/18 06690 Çankaya -ANKARA Tel: O 312 440 01 49 Fax: O 312 440 73 95 Cumhuriyet Bulvarı Mayıs iş Merkezi No:123/1 Büro: 103 Alsancak - IZMIR Tel: 0-232 465 09 51 Fax: 0 2- �2 465 0952
1:1 Değerli okıırlaı; Ülkemiz, 11 Eylül gii ııii ABD 'de meydana gelen o/aylarııı sonuçlarından diinyada en çok etkilenen/etkilenecek !ilkelerden biri. B ııııwı çeşitli nedenleri hepimizce malıım: Türkiye bir NATO iiyesi, aynı zamanda bir İslam iilkesi. B ıııılcımı yanında dünyadaki en kiiçük bir dalgalaıımadaıı olııınsıız şekilde etkilenen bir ekonomik yap ıya salıip. İşin ilginç bir yanı ise 15 yıl terörle uğraşırken ya/111z kalan; şimdi ise anti-törör deneyiınlerinden "istifade edilmesi gereken" sorumlu bir iilke. Bul ııııduğumuz noktada bizleri en çok diişiiııdiiren konu; "5. Madde" sorıımlııluğwııı taşıyan iilkemizin, savaşafiili anlamda kat ılmasıyla karşımıza çıkacak fatura111n ne olacağı. Ülkemiz 15 yıllık terör miicade/esi11de 100 milyar dolar para harcad ı. Köıfez Savaşı 'ndaki "1 koyup iiç alma" politikasının olı1111suz eko11omik ya 11sıma/arıııı /ıala yaşıyoruz. Ve şimdi öniimiizde bir savaş vaı: He 11iiz savaş baş/amada11, eko11omimizde il Eyliil terörii11ii11 olağan dışı şartları yaşa11maya başladı. Bu kadar kısa bir siire içi 11de turıızm ve ihracat gelir/eri11de öııeııı/i bir gerileme yaşadık ve yaşamaya devam edeceğiz. Döviz dengesini tutturmaya çal ışan ve acil dış kredi desteğine gereksi11im duyan /ilkemiz, artık dış kredi bulmakta dalıa da zorla 11acak. Savaşa katılmasak dalıi biiyiik sıkıııtılar yaşayacağımız kesinken, asker gö11dermek bizim içi11 bir "çökiintii" mı/amıııa ge/ebiliı: Zira bu durumda Türk Si la/ıl ı Kuvvetleri 'ne önemli miktarda bir ek kay11ak aktarmak gerekecek. İçeriye dö 11diiğiimiizde ise "Giiç/ii Ekoııomiye Geçiş Programı"mızda sıkı11tılar o/dıığıııııı göriiyorıız. Eko11omi ıızma11/arıııı11 çoğu programda bir revizyon gereksi11inıi 11i11 o/madığı11ı, aksaklıkları11 reel 11ede11/erden çok siyasal giive11sizliğe daya11dığı11ı diişiiniiyoı: Bu program bildiğiniz gibi iki temele dayan ıyor: Kamu açığın111 disip/i11 altına alınarak milli geliri11 yiizde 5 'i iizeri11de bir tasarrıif sağ/a11ması; esnek kur rejimiyle d ış ticaret dengesinin sağlanması. B111111 sağlayacak koşullar eko11omi kurıııaylarııııız tarafı11da11 biiyiik ölçiide oluşturuldıı ama ne faiz diiştii; 11e de döviz kuru istikrara kavuştu. Öngörii/en döviz kıırunıııı da iizeri11e çıkı/ması11a rağmen ilıracatta önemli bir artış sağla 11amadı. Şimdi ise öniimiizde "2002 Biitçesi" vaı: Tiim b ıı koşullarda lıiçbir sektör önı'i11ii çok 11et göremiyoı: Biz, yönetimimizi11 siyasal endişelere girmeden "Giiçlii Eko11omiye Geçiş Programı" 11111 ilkelerini yerine getimıesi11i ve harcama tasarrııfıı konıısunda dalıa kararlı davra11arak bu sıkıntılı dönemi başka krizler yaşa ıımadan bitirecek uygıılama/ar yapmasını diliyoruz. 11 Eyliil ve Giiveıılik ABD 'deki olaylar sektörümüzle ilgili ko11u/arı ıı da giindeme yer/eşmesine 11ede11 oldu. Tiirkiye gibi lıalk111ııı yiizde 99 'u miisliimaıı ola11 laik bir c ııınlıuriyet maalesef di11sel törörii11 lıer zama11 hedefi olabiliı: Bu nede11/e kamuya açık biiyiik merkezler için giiven/ik önlemleri yeniden tart ışılınalıdıı: Özellikle terör sa/dırı/amıın öncelikli lıedejleri aras111da yer a/a11 /ıavaalanları, otelle,; iş merkezleri, alışveriş merkezleri, b iiyiik caddeler ve meydanlarııı; çeşitli saldırı tipleri11e göre giive11/ik konseptleri yenide11 i11cele11melidiı: Giive11/ik ön/em/erini11, fiziki ve tek 11ik olarak iki boyutuyla diişii111ılerek kritize edilmesi gerekmektediı: Olası bir saldmda meyda11a gelecek yangııılar içi11 alı11a11/alı11acak ö 11/emler ve talı/iye ola11akları da tartışma ve değerleııdirmelerin önemli bir kolıı olacaktı,: Yeııi Şartlar Giiveıılik Koıııısııııı, Tartışmayı Gerektiriyor Biz Yangın ve Güvenlik Dergisi olarak; diinyadaki yeni politik dengeler ış ığında giivenlik ön/e111/erini11 ye11iden masaya yatırılması gerektiğini diişiiniiyor ve b ıııııı toplantı ve panellerle kamuoyııııa taşımak istiyoruz. Bu ko11uda sizleri11 diişii11ce, ö11eri ve katkıları111 bekliyoruz. Gelecek say ımızda yukarıda balısettiğimiz görı'işleri11 ışığıııda bir "Giiveıılik Dosyası" oluşturacağız. Bıı dosyaya "Makale", "Tek11ik Bilgi", "Göriiş" ve "Ürii11 Taı ııtımı" yazılarınızı gö11derebilir; diişii11ce ve önerileri11izi sektöriimiiz ve sektöriimiiz miişterileriyle pay/aşabilirsi11iz. B ıı sayımızın içeriğine ge/i1 1ce; Yay ın Kurulu Başkanııııız Prof Dr. Abduralııııaıı Kılıç "İkiz Kuleleriıı Çökiişii" başlıklı yazıs111da; Diiııya Ticaret Merkezi bi ııalarıı1111 çöküş nedenlerini betonarme biııa-çelik biııa karşılaştırmasıyla ele alıyoı: Yıldız Üniversitesi Öğretim Üyesi Seydi Rıza Giiııey'i ıı "Diiııya Ticaret Merkezi Biııalcımufa Meydaııa Ge/eıı Çökme 11e Yıkılma Olay!anııııı İııce/eıımesi" yazısı da ayııı kon ııyla ilgili diğer bir böliimiimiiz. Bıı sayımızda önemli bir ııygu/ama yazıs111a yer verdik: "Atatiirk Havaliııuıııı Yeııi Dış Hatlar Termiııali Yaııgııı İlıbar, Koııtrol ve Söııdiirme Sistemleri". Dergimizin Makale böliimiinde yer a/aı ı "Yivli Borulama Sistem/eri"ııi ise M. Leveııt Karakoç /ıaz ırladı. Çeviri sayfalarımızda sizlere s1111dıığ111111ız "Giiveıılik Duygıısıı" ko111mıııı güncelliği açısıııdaıı oldukça öııeııı taşıyan bir çal ı şma. Dergimiz ve gerçekleştirmeyi pla ıı/adığımız "Giiveıılik Toplaııtılan" için öneri ve katkı/arı111zı bekliyornz. Bir kaç ay sonra karşılayacağımız 2002 y ılına; sektöriimiiz, ekonomi diiııyamız ve /ilkemiz adıııa iimit dolu ve lıuzıırlıı girmeyi temeııııi ediyoruz. Sayg ılarımızla. Süleyman BULAK S ııbjecıs regardiııg oıır secıor eıııer,· ıo ılıe ageııda, dııe to ılıe iııcideııts iıı USA. A /aic repııblic sııclı as Tıırkey wlıiclı has a %99 Mıısliııı popıılaıioıı, ııııfortııııately coııld be a targeı for religioııs teıroı: T/ıerefore, secıırity precaı ııioııs for pııb/ic aııd big ceııters slıoııld be discııssed agaiıı. Especially airporıs. lıotels, bıısiııess ceıııers, slıoppiııg eeııters. big sıreeıs aııd pı ıblic sqııares ıv/ıiclı are aıııoııg ı/ıe prior targeıs of terrorisı aııacks, slıoııld be examiııed again according to several aıtack ıypes, from ılıe poillt of secıırity coııcepts. Security precauıioııs slıould be criticized by consideriııg pJıysica/ aıu/ teclmical aspecıs. Precautioııs and discluırge possibilities againsf flres cazısed by a probable aııack, will be aıı importaııt parı of discııssioııs and evalııatioııs. We are expecıing yoıır sııpport to "Secıırity Assemblies" tlıaı our jourııal is planning ıo organize oıı ılı is topic.
içi.-.c:lel<i� EYLÜL - EKİM 2001 SAYI 58 YANGIN ve GÜVENLİK DERGİSİ Sahibi ve Yazı İşleri Md. Teknik Yayıncılık, Tanıtım A.Ş. adına Founder ond Editor in Chief on behalf of Teknik Yayıncılık, Tanıtım A.Ş. Süleyman BULAK YAYIN KURULU BAŞKAN! Head of Editorial Board Prof.Dr. Abdurahman KILIÇ YAYIN DANIŞMA KURULU Editoriol Board of Advisars Adalet NUZUMLALI, Aydın ÖZKAYA, Ayşegül CAYMAZ,Berk DALVER, Bülent CEDETAŞ, Cafer ÜNLÜ, Cem EĞRİKAVUK, Cengiz YENER, Do!jonay SAMURAY,Fotih ALA Güner YAVUZ, Haldun ÜLGEN, Hikmet AKI BN A , Ş, İrfan ÖNER, İsmail TURANLI, KMLeeuvvroear nt k Et Ç L A ĞCİ RLE İİYNK AGVNİ RU, OKMĞ, aNLhUem,c Kmu t oeHrt ht Oi anRnAAI KŞS OIAKNVE L,A , , N uOmOs amr nhaaŞnnALKHe Avİ Ne n, tFOACkTEaOLnAĞTSLOUU NK, E, R , LA R e c eOps YmR AeaMsnu AlŞDNA İYKLLAEI MRK AA, DSNEa, N eİ ÖZt ,KmROee rŞnDUa TİnN, DÇİ K, E L , ff SY ea ySl dçeSı i n r R e m D r ı d e z U a ! a R Ş r G M A Ç Ü T U E I N R L Şİ E , K , Y Y, S , e S e T k e z at a r a l h a r N t a K S t İ AZ A U Y A Ğ Y A M S L IR A I O BO L A Ğ , Ğ Y L L , U U , , Yıldırım GÖK YAYIN KURULU Editorial Board Genel Yayın Yönetmeni- İdari Executive Editor- Administrotive Reklam Müdürü / Advertisemenl Manager Emine BANKOĞLU Genel Yayın Yönetmeni • Teknik Executive Editor - Technical Muhittin TEKMAN (İşi. Makina Müh.) Yayın Yönetmeni Executive Editor Hakan TÖRE Grafik Tasarım / Graphic Design Semiha REÇBER Müşteri Hizmetleri Sorumlus!' / Customer Service Olfical Kamer iŞLER Bilgi Sibeİşllem / Epd GEZER Abone ve Doğıhm Sorumlusu / Responsible of Readers and Distribulion Seblha EKİNCİ YÖNETİM MERKEZİ EXECUTIVE EDITORIAL OFFICE: TEKNİK YAYINCILIK, TANITIM A.Ş. Balmumcu, Barbaros Bulvarı Bahar Sk. No:2 K:4-5 O:11-13 80700-0 8eıiktoş / İSTAN8UL e-posto:tekyoy@turk.net www.teknikyoyincilik.com Tel: 212- 275 83 59 Faks: 212- 288 26 14 Ankara Temsilcimi.: Hızıroğlu Tanıtım - Ercan Hızıro�lu Tel: 312- 427 09 65 Fox: 312- 427 54 91 Eskişehir Temsilcimiz: Sadık YURTMAN 0-222-230 88 24 Horun GÜNEL 0-222-230 75 44ipbx) BASKI/PRINT: Uniform Motbocılık Son.A.Ş. Y,11,:ıx:��;-��:�.rJ-oo n. (Ulosım Hlımetleri ve KOV Dahildir) Yurldııı Abon�llk / Subşcriptlon For Abrood ����i s�ı':�,r:::�s'� 6� 'i%�:!,;,��l1o/ö:!=s, (Portogo included) C Yon g �0� eh�:�:ht��1l!f:�:�:X,�;,;:J:'mlerln g österilerek de olsa iktibas ed l temn. Yayi7��,:r7n�:ı:1�,�ı: i,C:,�'!'�h�:f:rfn°ez:ı::;�,na, + Tulumbacı İkiz Kulelerin Çöküşü - Betonanne ve Çelik Yapılar..................................................................................................12 Prof. Dr. Abdurahman KILIÇ Güncel Agenda Dünya Ticaret Merkezi Binalarında Meydana Gelen Çökme ve Yıkılma Olaylarının İrdelenmesi............20 Seydi Rıza Güney S.O.S. 2001 - Afete Karşı Hepimiz Aynı Takımdayız....................................................................................30 Depremde Kurtarma Çalışmaları ve Deprem Sonrası Eğitimler................................................................82 Ramazan Tuncer Uygulama Aplication Atatürk Havalimanı Yeni Dış Hatlar Tenninali Yangın İhbar, Kontrol ve Söndünne Sistemleri.........................126 Bülent Göksu, Adil Akkaya, Göktürk Demirok, Hakan Özbek, Lütfü Tengiz 1i k .k e·ı . Technical e nl I QI lnformation Yangın Alarm Sisteminin Hastanelerde Kullanımı......................................................................................28 Neil Woodward Çeviri: Işık Yavuz Karanlıkta Kalmayın . . . . . . . . . . . . . . ........................................................................................................ 3 6 Hayri Kartopu Yangın, İlk Müdahale ve İtfaiye.............................................................................................................................. 62 Yıldırım Gök NFPA 20'ye Göre Yangın Pompalarının Özellikleri......................................................................................70 İbrahim Gürel Bir İşyerinde Acil Durumlara Karşı Hazırlıklı Olma Sisteminin Kurulması ve Sistemin İçeriği.............88 Mustafa Taşyürek Makale Article Yivli Borulama Sistemi...............................................................................................................................38 M. Levent Karakoç Çeviri Translation Güvenlik Duygusu................................................................................................................................................... 46 Patrick M. Markham Söyleşi lnterview Tesisat Sektörünün En Önemli Fuan Sodex 200l'in Hazırlıklan Tüm Hızıyla Sürüyor...............................................74 Murat Demirtaş "Standartsızlık Sektöre Zarar Veriyor''...............................................................................................................106 Hikmet Akın Firma Tanıtımı lntrodut��� Alarm Yangın.................................................................................................................................................78 EEC Entegre Bina Kontrol Sistemler Bölümü...............................................................................................80 İlan Veren Firmalar Tanıtım Bölümü..........................................................................................................154 Standartlar Standards NFPA 101 Can Güvenliği Kodu - Toplantı Mahalleri.........................................................................................144 4
+ U.. .. Tı t I Product run ani lffl arı lntroduction Millenmax Köpüklü Arabalı Söndürücüler / BURSAN..................................................................................................94 Pannak İzi Sistemleri Finger 6500 ve Finger 4500 / ÖZGÜR....................................................................................96 Kartlı Geçiş Sistemleri / CSU....................................................................................................................98 Multiscope Dijital Kayıt Teknolojisi / WILC0...............................................................................................100 Kablosuz Güvenlik Sistemi / NOREL........................................................................................................................102 Yeni Algılama Teknolojisi / SAĞLAM ...................................................................................................103 ACOl Acil Aydınlatma Ünitesi / EDS..............................................................................................................103 Ön Tepkimeli Sprinkler Sistemi / EM0.....................................................................................................................141 Tennik Emniyet Armatürteri / ÖNDER MÜHENDİSLİK,.____ ............................,______....,43 Haberler News GESİDER Olağan Genel Kurulu'nu Yaptı.........................................................................................................108 Boya Fabrikasında Yangın.............................................................................................................................108 Türtıiye'nin Onnan Vartığı Tükeniyor.............................................................................................................................109 "ikiz Kuleleri Yangın mı Çökertti?".................................................................................................................110 Honeywell, Kalitesini Belgelendirdi..................................................................................................111 Hasarlı Bina Çöktü: 5 Ölü........................................................................................................................111 Facianın Kahramanları: İtfaiyeciler.............................................................................................................112 Kalorifer Yakıt Tankı Patladı: 1 Ölü............................................................................................................................112 EEC ile Alışverişinizde, Kredi Kartıyla Ödeme Avantajı.................................................................................................113 Sinop'ta Orman Yangın ı..............................................................................................................................113 Gökdelen Paraşütü.........................................................................................................................................114 Fransa'da Fabrika Patladı.........................................................................................................................................114 İki Günde 143 Hektar Orman Yandı.........................................................................................................114 Otele Ahşap Yangın Merdiveni..................................................................................................................................115 Emek'le Doğal Gaz Patlaması.................................................................................................................115 Toskana Deri Fabrikası Yangınında Şüphe.................................................................................................................116 Filipinler'de Otel Yangını: 75 Ölü....................................................................................................................................116 Artvin'de Yangın ........................................................................................................................................ 116 Antalya'da 80 Hektar Alan Kül Oldu.........................................................................................................117 Çin'de Havai Fişek 20 Can Aldı.........................................................................................................117 Türkiye'd eki Plazalara Güvenin...........................................................................................................118 Uzmanlara Göre İstanbul'da Önlemler Alınmazsa Beklenen Depremde Boğaz Köprüleri Yıkılabilir...........118 Tokyo'da Patlama: 44 Ölü.................................................................................................................................119 Bilişim 2001 Fuarı Yapıldı..........................................................................................................................................120 Orman Yangını Müptelası Çobana Gözaltı.....................................................................................120 Belçikalı İtfaiyeciler Görev Aşkı İçin Soyundu.........................................................................................................122 Antalya'da 15 Dükkan Yandı...................................................................................................122 Deprem Sigortasında Azami Teminat Arttırıldı..................................................................................................122 Ankara'da Patlama: 2 Ölü......................................................................................................................122 ISWA 2002 Dünya Çevre Kongre ve Fuarı........................................................................................................................124 Tablo Table Yangın ve Güvenlik Konularında Satışa Sunulmuş Olan Ürün ve Cihazlar İçin Firmaların Alfabetik Dizini...148 5 1 table of contents SEPTEMBER - OCTOBER 2001 ISSUE 58 1 Sunu§ Firmalar Reklam İndeksi İkiz Kulelerin Çöküşü Atatürk Havalimanı Yeni Dış Hatlar Terminali Yangın, İhbar, Kontrol ve Söndürme Sistemleri NFPA 101 Can Güvenliği Kodu Toplantı Mahalleri 6 12 126 144 Türkiye'de ve Qür:ıyada Sektörümüzle ile ilgili J47 Olarak Düzenlenen Fuar ve KongreTakvimi Yangın ve Güvenlik Konularında Satışa Sunulmuş Olan Ürün ve Cihazlar İçin J 48 Firmaların Alfabetik Dizini İlan Veren J54 Firmalar Tanıtım Bölümü 1 Abone Formu
ii&NEU,AHi•N f i r m a l a r A K 2M .........,............................................. 35 KALAFATOĞLU ................................ 61 ABC .................................................. 124 KONGRE DERGİSİ ................... 138-142 AKSAY ............................................... 18 KSB .................................................... 17 ALARM .......................................... 76-77 ATC ................................................ 56-57 M-N ATEMPO ........................................... 125 MAVİLİ ................................................. 9 NEMESİS ·············............................... 73 B NOREL ............................................. 101 BAREKS ........................................ 26-29 BGALARM ........................................ 19 0-Ö BİLGİ ELEKTRONİK ... Arka Kapak İçi BTS ..................................................... 33 BURSAN ............................. 21-23-25-27 ODES ............................................. 41-43 ÖZGÜRZAMAN ....................... 141-143 ÖZAK ........................................ 109-111 C-Ç CEBSAN ............................................. 54 csu ..................................................... 47 P-R PALMET ............................................. 63 PCC ............................................ 121-123 PRONET ............................................. 55 D DEKA ................................................ 105 POLİTEKNİK ..................... 113-115-117 POMPA KONGRESİ ................. 139-140 E EDS ................................................ 51-53 EEC ...................... 158-160-Arka Kapak EKİN ..................................................... 7 EKUR .................................................... 1 s SAĞLAM ............................................ 49 SENKRON ......................................... 45 SIEMENS .............................................. 2 SİDAŞ ................................................. 31 SİSTEM MÜH ..................... 113-115-117 EMO ................................................. 119 ENERSİSTEM .................................... 81 SODEX 2002 ...................................... 68 ERRA .................................................. 16 T ERYATEK...................................... 10-11 TANRIKULU .................... Ön Kapak İçi TEKNİK DÖKÜM ......................... 83-85 F TETYAZILIM ..................................... 5 8 FETAŞ ................................................ 59 TETA ................................................... 99 FOKUS MÜHENDİSLİK .................. 65 TRİMEKS ........................................... 95 FRANKLİN .................................. 67-69 TİTAŞ ·········......................................... 97 G Ü GİS ...................................................... 75 ÜÇOK ................................................. 60 H vw HAMAMCIOĞLU ................................ 8 WİLCO ......................................... 89-91 I-İ y İPRAGAZ ............................................ 71 YANMAR ............................................ 93 İŞÇİ SAĞLIĞI TECHİZATI ................ 87 YATIRIMLAR .................................... 104 6
• �ın CCTV Türkiye Distribütörü Danı,ma Hattı (O 21 2) 425 26 24 Fax:(0 212 ) 425 46 60 www.sanyo.com.tr e-mail:eklnOlbm.not ·�-, 'iiıii:M\'Mtı,_ ..,, �-.�"'1.lofl.""'1-d o .. 24 Saat Güvendesiniz ------------------------_-;;;;;;�---;;---=--------1 SANYO Güvenlik Can:ıera Sistemleri ile ilgili detaylı bilgi için lütfen kuponu1 doldurup (O 212) 425 46 60 nolu faksımıza gönderiniz. : Şirket:_______________________________� AdıveSoyadı:__________________________-: Adres:________________________________ 1 -----------------------------------J Tel.: (O....)____________ Fax: (O....)_________ _1 e-mail:_______________________________..ı D Ücretsiz Broşür O Ücretsiz ekinist dergi aboneliği ı- 1 ----------------------------------�
8 C Cuınmins Yangın Dizelleri • N.F.P.A (National Fire Protection Ass.) ve LPC (Loss Prevention t::• ""'-----•-, Council) standartlarına uygun dizel ya � QiH pompası rooJodarı ._ • 39 - 1 656 kW arası geniş güç yelpaze , i, ı • Türkiye genelinde yaygın servis hizmeti, • Her türlü yedek parça garantisi, • Radyatör veya ısı eşanjörlü soğutma. o • Periyodik bakım avantajı o � ...... Merkez � Okul Cad. No:13 81474 Orhanlı Tuzla/İSTANBUL o o HAMAIVICIOı:!ILU Tel: (0216) 394 32 10 PBX Fax: (0216) 394 32 08-09 ----t--7 � Ankara Adana ıizmirı -d,� Tel: (0312) 438 85 00 (3 hat) Tel: (0322) 454 78 86 (2hat) Tel: (0232) 463 37-ııO (4 hat) Fax: (0312) 439 68 42 Fax: (0322) 457 33 74 Fax: (0232) 422 � web: www.hamamcioglu.com e-mail: cummins@hamamcioglu.com 1 1
o � . '.?/ � �, { [fı � YANGIN VE GAZ ALGILAMA SİSTEMLERİ Optik duman detektörü İyonize duman detektörü Sıcaklık artış hızı detektörü Sabit sıcaklık detektörü Detektör soketi Ooğalgaz detektörü LPG detektörü Karbonmonoksit detektörü Yangın alarm santralı Tekrarlayıcı panel Gaz alarm santralı Yangın alarm butonu Elektronik korna Flaşör Röleli detektör Paralel ihbar lambası --mavili "KALiTE" bizde büyük harflerle yazılır EN-1SO 9001 t�ll!li ,.,. ,...✓ �" Certifıcate Nr. 36470 MAViLi ELEKTRONiK TİCARET VE SANAYi A.Ş. Ümraniye TR - 81 250 lstanbul Tel: (0216) 466 45 05 pbx Faks: (0216) 466 45 1 O e-nıail: nıavili@nıavili.conı.tr web: www.nıavili.conı 9
• • • iKiZ KULELERiN •• •• •• ÇOKUŞU - BETONARME ve • ÇELiK YAPIIAR Prof. Dr. Abtlııralııııan KILIÇ kilica@itu.edu.tr Yapılarda taşıyıcı sistemin, çelik veya betonarme olması sürekli tartışılan konulardan birisidir. Çelik taşıyıcıların deprem güvenliği nedeniyle özellikle yüksek yapılarda tercih edildiğini biliyoruz. Son yıllarda sadece yüksek yapılarda değil aynı zaman da düşük katlı yapılarda da çelik konstrüksiyonu tercih edilmeye başlanmasıyla çelik ve betonarme bina yapımcıları arasında büyük bir mücadele başlamıştır. New York'daki ikiz kulelerin çökmesiyle "betonarme mi, çelik sistemler mi" konusu daha çok tartışılmaya başlanmıştır. 1. İkiz Kulelerin Çöküşü Kulelerin neden yıkıldığı belki de yıllarca tartışılacaktır. Uzmanların farklı görüşler savunduklarını göreceğiz ve hiçbir zaman da gerçek çökme nedenini anlayamayacağız. "Çelik eridi, çöktü" diyerek basit yolu seçenlerin sayısı fazla olacaktır. yıkılmadı da, güney kule daha önce yıkılmaya başladı? Özellikle kuzey kulede yangın nedeniyle taşıyıcı sistem erimeye başladığında, bina neden yana doğru devrilmedi de altına patlayıcı konulmuşçasına olduğu yere yığıldı? Bina tabandan çöktüğüne göre 90 kat aşağısı taşıma gücünü kaybedinceye kadar üst kısım neden devrilmedi? Bina oturma alanında bir hata mı vardı veya bina temeli zarar mı gördü? İlk haberler, kulelerin girişinde patlama olduğu şeklindeydi, gerçekten bir patlama oldu mu? Bu soruların sayısını artırmak mümkün. Değerlendirme yaparken olayı iki kısımda ele almak gerekir. �irincisi çarpmanın olduğu katın üstündeki katlar, ikincisi de Kuzey Kule Çarpma Katı Çelik Kirişler Çekirdek Çelik Kolonlar altındaki katlar. Çarpmanın olduğu katta yakıtın yanması ile açığa çıkan yaklaşık 4000 CJ ısının bu kattaki kolonların taşıma gücünü yitireceği ve üstte bulunan katların çökeceği kuşkusudur. Bina çökerken yana yatmış olsaydı, çeliğin yumuşaması nedeni yle binanın yıkıldığı daha kolay söylenebilirdi. Binanın yana yatmadan olduğu yere yığılması düşündürücüdür ve başka faktörlerin etkisinin de araştırılmasını gerektirmektedir. Sadece kolonlardaki erime (gerçekte erime sıcaklığına gelmeden çok önce taşıma özelliğini kaybeder ve eğilir) yıkılmaya neden olsa neden bina olduğu yere çöksün? Böyle bir durumda bina bir tarafa eğilerek yıkılırdı. Binanın olduğu yere yığılması için bütün kolonların aynı anda erimeye başlaması gerekirdi. Bu ise çokzor. Çarpma olan ve yakıtın açığa çıktığı taraftaki kolonlar daha çabuk zarar görür ve üst katlar eriyen tarafa doğru yatarak binayı eğmeye çalışır. Yüksek binalarda değil ama birçok çelik yapı yangınında bunu bizzat gördüm. Kuzey kulede neden böyle olmamıştır ve teleskopik olarak çökmüştür? Önemli bir konu da, çarpmanın önce olduğu kule değil de daha sonra olduğu ikinci kulenin önce yıkılmaya başlamasıdır. Eğersadece yangın nedeniyle yıkılmanın olduğu düşünülürse Bilindiği gibi ikiz kulelerden kuzeyde bulunan kulenin yaklaşık 9O'ıncı katına uçak çarptıktan sonra uçaktaki yakıtın etkisiyle hızlı bir şekilde yanmaya başlamıştır. Birinci çarpmadan 18 dakika sonra da güney kuleye uçak çarpmış ve yaklaşık yarım saatsonra ikinci uçağın yaklaşık 6O'ıncı kata çarptığı güney kule çökmeye başlamış, hemen peşinden kuzey kule de çökmüştür. Sorulması gereken bir çok soru var. Neden, yangının daha önce başladığı kuzey kule önce Beıon Kaplama kuzey kulesinin daha önce yıkılması gerekmez miydi? Taşıyıcılar betonarme olsa bile, pas payının yeterli olmayacağı ve bu ---------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 58 Eylül - Ekim 2001 ----------------
miktarda açığa çıkan ısı nedeniyle betonun döküleceği ve beton içindeki taşıyıcı çeliklerin özelliğini kaybedeceği de söylenebilir. "Betonarme olsaydı bina çökmeyecekti" dernek ele doğru değildir. Nitekim, ikiz kulelerin haricinde 47 katlı başka bina da çökmüştür. Farklı yorumlar yapılıyor ve yapılacaktır. Bunlardan hangisinin doğru olduğuna karar vermek mümkün değil. "Çelik eridi bina yıkıldı" dernek halkın anlayacağı basit ve kolay yaklaşımdır. Elbette yangının ve çarpma olan kattaki kolonların erimesinin binanın çökmesine etkisi olmuştur. Ama bu, "yangın nedeniyle bina yıkıldı" demek için yeterli değildir. Araştırma ve inceleme yapmadan tek bir nedenle sonuca ulaşmak halkı yanlış bilgilendirmek olur. Bütün ülkelerde yapılan tahminler inceleme yapılmadan fotoğraflara ve filmlere bakılarak varılan sonuçlardır. Kimisi "itfaiyeciler binaya sokulmamalıydı" diyerek saçmalarken kimileri de binanın yıkılma senaryosunu yazmaktadır. Herkes bir şey yazacaktır ve söyleyecektir. Bunların hangisinin doğru olduğu belki de hiçbir zaman belli olmayacaktır. Onlarca bilirkişi raporu yazılacak farklı görüşler ortaya atılacak ve yıllarca tartışılacaktır. Özellikle yangın güvenliği ile ilgilenen arkadaşlarımızın aceleci olmaması ve peşin hüküm vermeden doğruyu araştırması gerekir. Kuşkusuz benim yazacaklarım da bir tahmin. Bence kulelerin yıkılmasında yangının etl<isi olmuştur, ama "sadece yangın nedeniyle çelik yumuşadı ve kuleler yıkıldı" diyemem. Güney kuleye uçak çarpınca taşıyıcı çelik kolonları ilk darbeyi almış 1 20 bin litre yakıtın patlaması ile oluşan basınç ve sıcaklıkla, kolonlar çarpma olan katta taşıma özelliğini kaybetmiştir. Yangının etkisi ile döşemeler çökmeye v e çarpma olan kattaki kolonlar yumuşamaya başlamıştır. Çarpma olan katın üzerindeki kat sayısı güney kulede çok fazla olduğundan üst katların çökmesi ile çarpma sırasında kolonlarda oluşan hasar ve yangın nedeniyle taşıma özelliğini kaybeden kolonlar büyük kütleyi taşıyamaz duruma gelmiş ve güney kule çökmeye başlamıştır. Kuzey kulenin olduğu yere yığılması bina temelinde bir hareket olduğunu düşündürmektedir. Belki güney kule çökmeseydi, kuzey kulenin sadece yangın olan katının üzerindeki katlar yıkılacaktı. Bunu tahmin etmek çok zordur. Güney kule yıkılırken kuzey kuleyi etkilediği basıncın çarpma katında taşıma özelliği zayıflayan kuzey kulenin üst katlarının çökmesine ve ortadaki ana taşıyıcının bağlantılarının yükü taşıyamamasına neden olduğu ve teleskopik olarak çöktüğü de söylenebilir. Şimdi çelik ve betonarme yapıları inceleyelim. Yangının ve çaıpma olan kattaki kolonlann erimesinin binanın çökrnesine etkisi olmuştur. Ama bu, binamn yalnızca yangın nedenzvle yıkıldığım söylemek için yeterli değildiı: 2. Çelik Yapılar Betonarme yapı sistemlerinin uygulandığı çok katlı binalarda; döşeme ve kiriş ınaliyetlerincleki küçük artışlara karşın, kolon maliyeti yapıdaki kat sayısı ile doğru orantılı olarak artmaktadır. Yükseklikle artan rüzgar ve ağırlıkla artan deprem gibi yatay yük etkilerine karşı kullanılan betonarme elemanların maliyeti ise hızla artarak genel yapısal maliyet içinde büyük oranlara ulaşmaktadır. Çok katlı çelik çerçeveli binalarda ise; döşeme ve kirişlerin özel yöntemlerle azaltılan maliyetlerindeki artışlar, betonarme yapılardaki kadar veya daha küçük olmaktadır. Kolonlar ve yatay yük dayanımı için betonarme yapı lardaki perde duvarların yerine kullanılan, çaprazlar ve/veya saclarla oluşturulan perde duvarların çok düşük olan maliyetlerinde, yine kat sayısına bağlı olan artışların hızı da düşük olmaktadır. Tasarım ve üretiminin doğru yapılması ve denetlenmesi koşuluyla yığma, betonarme veya çelik çerçeveli olsun her türlü taşıyıcı sistem ve malzeme ile depreme dayanıklı binalar yapılması olanaklıdır. Ancak hasarların incelenmesi; çelik çerçeveli yapıların, can kayıplarının önlenmesi ve mal/iş kayıplarının azaltılması bakımından, diğerlerinden çok üstün olduklarını göstermiştir. ---------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 58 Eylül - Ekim 2001 ---------------- Serniha/D/Yangın 58/A.Kılıç 2
Yangın dayanımı; bir yapı bölümünün belirli bir yangın yükü altında, kendisinden beklenen görevleri hala yerine getirmeye devam ettiği zaman süresindir. Burada sözü edilen görevler; yüke dayanım, hacim örtme ve ısıl difüzyonu sınırlama fonksiyonlarıdır. Hacim örten yapı elemanlarında, ateşe bakmayan arka yüzlerde sıcaklık artmasının 140 Co'yi aşmaması, buralarda kendiliğinden yanabilir gazlar oluşmaması istenir. Eğilmeye çalışan elemanlarda ise sehimlerin artma hızının belirli sınırları aşmaması gerekir. DiN 4102 ye göre seçilen belirli bir yangın yüküne karşı mevcut emniyet alınır ve buradan çeşitli yapı elemanlarında gerekli olacak yangın dayanım sınıflarına geçilir. Yangın dayanım sınıfı için iki minimum şart aranır. Birincisi kullanılacak yapı malzemelerinin minimum yanmazlık dereceleri, ikincisi ise yapı bölümünün yangın tarafından tahrip edilmeye karşı minimum direncidir. En yüksek dayanım sınıfı için yalnız hiç yanmaz gruptan malzemeler uygulanır. En düşük dayanım sınıfında ise, yanıcı gruptan malzemelere müsaade edilir. Çelik iskeletli yapıların ise yangın bakımından özel önemi vardır. Bunlarda yanmazlıktan çok ısıl şekil değiştirmelerin oluşumu göz önüne alınır. Yangın dc1.J1anım sınıfı için iki minimum şart aramr. Birincisi kullam!acak yapı malzemelerinin minimum yanmadık dereceleri, ikincisi ise yap, bölümünün yangm tarafından tahrip edilmeye karşı minimum direncidiı: Birçok standartta çelik yapılar özel bir sınıfta ele alınmıştır. Yapı malzemelerinde yangındaki davranışları açısından başlıca şu özeliklerin bilinmesi istenir: a) Yanıcılık veya yanıcılık grubu, b) lsı genleşmesi, c) lsı iletkenlik katsayısı ve ısıl difüzyon katsayısı, d) Mekanik ve ısıl deformasyon yeteneği, e) Yangın dayanım sınıfı ve sıcaklığa bağlı olarak gelişebilecek yangın önleyici reaksiyonlar, f) Mekanik mukavemetin ve elastisite modülünün sıcaklık değişimi. Yangınlarda karşılaşılan yüksek sıcaklıklar, metal yapı malzemelerinin mekanik özeliklerinde çok önemli değişmelere ve bu malzemelerde önemli genleşmelere yol açar. Deneyler, sıcaklık arttıkça karbon çeliğinde akma sınırının düştüğünü ve belirli bir sıcaklıktan sonra artık akma sınırı oluşmadığını göstermiştir. Bunun anlamı, normal sıcaklıklara kıyasla plastik şekil değiştirmelerin daha düşük gerilmeler altında yer almaya başladığı ve aynı gerilme altında toplam şekil değiştirmenin daha büyük olduğudur. Çeliğin akma sınırı 400 C civarında emniyet gerilmeleri mertebesine düşer. Çekme mukavemeti de başlangıçta 150-300 C bölgesinde biraz arttıktan sonra, daha yüksek sıcaklıklarda hızla azalır ve yangınlarda kolayca erişilen 600 C sıcaklığında emniyet gerilmesinin altına düşer. Başlangıçta 150-300 C bölgesindeki mukavemet artışı çeliğin içindeki gayri saflıklarla ilgilidir. Azot kolay difüzyon yaparak bu sıcaklıklarda tane sınırlarına yerleşir. Tanelerin içindeki dislükasyonlardan azotun azalması plastik şekil değiştirmeyi arttırıp, akma sınırının yok olmasına ne'den olur. Yüksek sıcaklıklarda bağ kuvvetlerinin azalması, çeliğin elastisite modülünün azalmasına neden olur. Elastisite modülünün değeri 2O°C'dakine kıyasla; 4OO°C'de, o/o 15 ve 600°C de ise o/o 40 kadar azalır. Bu olay, artan plastik şekil değiştirmelerle birlikte çelik konstrüksiyonların müsaade edilemeyecek kadar büyük şekil değiştirmelerine neden olur. Uzamalar ısıl gerilmelerin oluşmasına, ve normal olarak yüksek sıcaklıklarda burkulma yapmayan kolonun burkulmasına ve daha düşük taşıma gücü göstermesine _neden olabilir. Çelik profillerin ısınma problemindeki en önemli faktörlerden biri de profil faktörü adı verilen ve aleve maruz kalacak alanın ısınacak kütleye oranıdır. 3. Betonarme Yapılar Betonarmenin ve öngerilmeli betonun yangın dayanımı ile ilgili özelikleri bu kompozit yapı sistemini oluşturan çelik ve beton malzemelerinin özeliklerine bağlıdır. Ayrıca önemli bir nokta, sıcaklığa karşı çok hassas olan donatı ve öngerme çeliklerinin fazla ısınmaya karşı korunmasıdır. Bu görev yeter kalınlıktaki beton pas payı tabakası tarafından üstlenir. Pas payı tabakası ısı ---------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 58 Eylül -Ekim 2001 ----------------
yalıtkanlığı görevini de yerine getirir. Betonarme ve öngerilmeli beton yapı elemanlarının yangın yüklemesindeki davranışları yalnız çelik ve beton malzemelerinin özeliklerinden de çıkartılamamaktadır. Karışık durumları göz önüne alabilmek için kesit şekli ve boyutları, çelik türü ve sınıfı, beton pas payı kalınlığı, beton ve çeliğin taşımakta olduğu gerilmeler, yapının statik sistemi, betondaki agreganın türü ve sıva, kaplama gibi ilave önlemler olmak üzere çeşitli parametreler kullanılması gerekmektedir. Sıcaklık arttıkça çeliklerin çekme mukavemeti ve akma sınırı gibi mekanik özellik değerlerinin hızla azaldığı ve 500-600°( gibi yüksek sıcaklıklarda bütün çelik türlerinin hemen hemen aynı derecede düşük mekanik özeliklere sahip oldukları görülmektedir. Ayrıca dikkat edilmesi gereken bir nokta da soğuk şekil değiştirme yolu ile sertleştirilmiş çel ik türlerinde yangındaki ısınma ve soğuma sonucunda çeliğin setliğini kaybederek kalitesini değiştirmesidir. Betonarmede yangın dayanım süresinin çelik donatının ısınma hızına bağlı oluşu, beton pas payı kalınlığının dayanım sınıfına göre seçimini gerektirmektedir. Burada pas payı kalınlığı olarak, yüzeye en yakın donatı sırasının merkezinden geçen eksen ile betonun aleve açık yüzü arasındaki uzaklık tarif edilmektedir. Çeliğin ısıl difüzyon katsayısının yüksek oluşu bunun kesitinin her noktasında sıcaklığın hemen dengelenmesine neden olmaktadır. Çeliğin eriştiği sıcaklık böylece çelik bulunmayan beton derinliğindeki sıcaklık olarak kabul edilebilmektedir. DiN 4102'cle, betonarme döşemeler için çeşitli yangın dayanım sınıflarına ve çeşitli çelik türlerine göre seçilmesi öngörülen pas payı kalınlıkları verilmiştir. Betonun yalıtıcı özeliği içindeki agreganın türüne ele bağlıdır. Eğer kalker agrega kullanılmışsa bunlar beton kesitinin ısınmasını yavaşlatırlar. Çünkü kireçin yüksek sıcaklıkta ayrışması ısı enerjisi harcar. Pas payı tabakasının koruyuculuğu tabii bu tabakanın çatlayıp dökülmesi ile sona erecektir. Buna ela en çok kesitin her noktasının eşit ısınması ve ıslak betondaki suyun buharlaşması, gibi faktörler neden olabilir. Mevcut pas payı Çelik ve betonarme yapıların birbirlerine göre üstünlükleri vardır. Hangisinin daha iyi olduğunu söylemek için yapının mimari tasarımını iyi bilmek gerekil: tabakası kalınlığı yeterli değilse veya sınırlı ise, sonradan uygun bir sıvanın işlemi ile kalınlaştırılması mümkündür. Betonarmenin statik sistemine bağlı olarak yangında bir betonarme elemanın ya çekme bölgesi, ya basınç bölgesi, ya da ikisi birden kırılma nedeni olabilir. Buna bağlı olarak beton mukavemet sınıfının ve çelik kalitesinin yüksek olması yangın dayanımını da iyi olarak etkiler. ısınma sonucu çeliğin akma sınırına ulaşması iç kuwetleri betona aktarır. Betonun da yüksek sıcaklıklarda plastikleşmesi ani çökmeleri önler ve yeterli bir dayanım süresi sağlanmasına olanak verir. 4. Sonuç Çelik ve betonarme yapıların birbirlerine göre üstünlükleri vardır. Hangisinin daha iyi olduğunu söylemek için yapının mimari tasarımını iyi bilmek gerekir. Çelik yapılar yangına karşı çok iyi yalıtılmalıdır. Taşıyıcı kolonların yangına en az 2 saat dayanıklı olması, yüksek bina olduğu takdirde ise bunun 4 saate kadar yükseltilmesi gerekir. Döşemelerin de yüksek binalarda 2 saat yangına dayanıklı olması için çelik kirişler kapatılmalı ve betonarme yapılarda pas payı büyük tutulmalıdır. 0 ---------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 58 Eylül - Ekim 2001 ----------------
16 Duman Tahliye ve/veya Doğal Havalandırma Sistemleri Çalışma Alanlarımız • Duman Kontrol Sistemleri • Duman Perdeleri • Doğal Havalandırma • Klima Sistemleri • Mekanik Havalandırma • Yükseltilmiş Döşeme • Yangın ve Duman Damperleri Official Colt Distributor for Turkey and Russia ERRA YAPI VE MÜHENDİSLİK SAN. ve TİC. LTD. ŞTİ. Barbaros Bulvarı, Ertuğrul Sitesi No:91/2 80700 Balmumcu - İSTANBUL Tel: 0212-227 21 Si Fa.x: 0212-260 91 33 E-mail: erra@turk.net
• • • • • • TERCİH TAMAM . . . 08 fi[ C b KSB bAI 0 ra Serisi vos 0 ' nayı, nisan/ap sal ı/tue ✓su,kAaAJ'yatırtHU,UU,rula,�,y(J/ua,tümtaptı/dAr� bbfa,Jİ.debüir. Bu,ııeıwde,UU,(Ç/ararasl/alıuuJ,a,kabutJöYHUif rtıutda,rtta,,Ji,weıfjjjy bi.rfaltjlltdei:iauHAUf�. ür�ukasuulaıduraıf/ÇDkJ�bi.rjirHtaıvar. 1 1 /. ✓KSB, kbltUfuıt.dAı utaKaJt; bi.rjirHtaı, 130yıJLJc,teu-üb«i,var. j Türkiye/de,�Aıwupal�bi.rÇDkjirU<A/KSB)ıite.rciketudf, 13 S'(JYIU,UH.ı fDk, �- Refua.ıularl/�kiyt � /pıuw üızeruu/eki,uyut//aHtba/artHJ;tutetmek�bi/e;, tut 1 4 �H<.MıVtU'Hllfı dmc.ekkty�Uf/kbıuuuıwvlıif,YukaiHuybYlar. ✓s,nui� ltw-ofoYbasUtyfa.li:eri/adlıuuıuyoYw. BMU!f'ra.li:eri 1 6 yeıie/d.4 vosonay/J/�ıteHdiorl:a.udar�S'DYUJUutGçaiı,fabüiyor. 1 7 ./Yukk parça, , s-ervu �periyodik b�kbıuuuıt.dAıbaıl,H(/"1YtffttU:,. ..J ..J ,...ı •rj ,J J � , , r -; , ::> -:::1 J :::.J . _;J __,J �•r• \a Mücadele ,oııııııı • /41Hwt1a,y da,, AH<D'ikau.w kam-ma.t��Jüveıtlilduiıte,, -�· ö�ueriyoYlar, öyLeys-e-� vosı te.rciketuuyeyUH/. t\NKARA: ISTANBUL: PJ€Z.!§tt·!#; Mahatma Gandh KSB p Pteaı/Mon ıs 23 30 Perpa Ticaret Me � Caddesı No: 54 06700 Ga ornpa Armatür San . •• .. 1 r ezı B Blok Kat 4-5 N o :1 0 3 B�;;;��P•ıa• Tel: (0312)437 ;1�� (4Tıc. A.Ş. lnternet•���n, ;ı Tel: (02121 221 sa 3 8h a � • Faks: (0312) 437 65 37 p. www.ksb.com.tr P x • Faks: (0212) 222 09 9 • e-mail:ankarasatis@k b 4 • e-mail: ıstanbul s com.tr satıs@ksb com.tr 17
11 Yangın ve Güvenlik Sistemleri . .. ' YanCJına DUR Deyin! ! Otomatik Söndürme Sistemleri 7 Yangın İhbar ve Algılama Sistemleri 7 • l Sprinkler Sistem Elemanları l l !�---AWG Ürünleri ı r Gaz Dedektör ve Monitörleri l f Yangın Söndürme Cihazları -ı SAHİP OLDUKLARI ONAYLAR: UL, ULC, LPC, ıso, EN, BS, TÜV, ENJ, TSEK AKSAY Yangın ve Güvenlik Sistemleri San. ve Tic. Ltd. Şti. TPeelr:pa(0T21ic2a)re2t10Me0r2ke4z3i KPabtx:1 1 No:1 829 B Blok Okmeydanı / İSTANBUL Faks: (0212) 222 52 77 E-mail: aksay@turk.net Alarm Yangın Dolapları r Su ve Köpük Monitörleri 1 Koruyucu Ekipmanlar
Güvenlik sektörünün dünyaca ünlü İtalyan üreticisi Tecnoalarm, müşteri memnuniyeti arzulayan, yanlış alarmlardan ve git-gel masraflarından kurtulmak isteyen montajcıların tek markasıdır. Tecnoalarm, � tasarımı olan yeni kontrol paneli, pır dedektörleri, dahili ve harici sirenleri ile 30 yıldır güvenlik sektörünün beğenisini ve onayını kazanmaya devam ediyor. BG Alarm Tasbasamak Sok. Abay Apt. No:6 Kat:4 0:5 80840 Ortaköy lstanbul Tel: 0212 260 69 22 Faks: 0212 260 69 64 bgalarm@superonline.com Türkiye Genel Distribütörüdür.
Agenda •• • • • DUNYA TiCARET MERKEZi BINALARINDA •• MEYDANA GELEN ÇOKME ve YIKILMA • • OLAYLARININ iRDELENMESi Examirıatiorı Of {ol/apse arıd Oestrllctiorı OcC1Jrred in World Trade {erıter Bllıldirıgs Öğ. Gör. Seydi Rıza Güney YTÜ Rektörlük Afet Danışmanı 11 Eylül 2001 günü ABD' nin NewYork kentinde meydana gelen teröristsaldırı sonucu dünyanın en yüksek binalarından ikisi olan Dünya Ticaret Merkezi binalarına arka arkaya 2 yolcu uçağı çarpmış ve peş peşe gelen olaylarla yandaki resimde görülen komplekse ait binalar ve çevresi büyük zarar görmüştür. Bu olaylarzinciri başta ülkemiz medyası olmak üzere, bir çok ülke medyasında, özellikle ikiz kulelerin çelik konstrüksiyonlarının uçakların çarpması ile oluşan yüksek ısıdan ötürü eriyerek yıkıldıkları belirtilmiştir. Dünyanın en ileri bina teknolojisi ile yapılan veyaklaşık4200-4600 m2 oturma yüzeyine sahip olan bu binaların sadece bu etki ile yıkılması kesinlikle düşünülemez. Olayda 3 ana bina tamamen yerle bir olmuştur. Yıkılan bu binaların üçü de farklı etkilerle yıkılmıştır. Olayların içinden gelen ve geniş bir araştırma deneyimine sahip, 25 yıllık bir afetçi gözüyle binaların etkilenme sebeplerini bu yazıda ele aldım. -------------- Yangın ve Güvenlik il Sayı 58 Eylül - Ekim 2001 --------------
Agenda Çok Katlı Binaların Darbe, Basınç ve Yangına Karşı Sahip Olduğu Avantajlar şu şekilde sıralanabilir: a. Darbelere ve yangına karşı çok iyi yalıtılmış çelik konstrüksiyon. b. Böyle bir olayın haricinde her türlü dış etkiye karşı dirençli bir dış yüzey. c. Bina içi kompartımanların sızdırmazlığı ve güçlü yapısı. d. Otomatik söndürme sistemleri. e. Binanın ortak alanlarındaki dikey ve yatay yangın yalıtımı. Binaları Etkileyen Unsurlar Temel olarak binalarda şu sebepler etkili bir akış göstermiştir: 1. Çarpma ile Oluşan Etkiler • Binanın almış olduğu darbeden ötürü, o bölgede bulunan ve başta taşıyıcı unsurlar olmak üzere bölümlerin tahrip olması, • Çarpma ile birlikte binanın belli sürede önemli ölçüde sallanması ve bu sallanmanın 3 boyutlu olarak binada direnci önemli ölçüde azaltan çatlama ve dökülmeleri meydana getirmesi, • Dökülme ve çatlamaların daha sonra oluşacak olan alev topu ile yangına karşı açık bir yüzey oluşturması, 2. Patlama ile Oluşan Etkiler • Patlama ile birlikte oluşan basıncın ve alev topunun büyüklüğü bina dışındaki görüntülerden çok net biçimde görülmektedir. Benzer patlama bina içinde de yaşanmıştır. Bu basınç, uçak çarpmasının ve patlamanın oluşturduğu tahribat sonucu binanın ortak alanlarında yayılmaya ve bina içinde dolaşmaya başlamıştır. Uçak girdiği noktada aynı zamanda bir tıkaç görevi yapmıştır. Bu da oluşan basıncın, bina içindeki tüm zayıf noktalarında dolaşmasına ve buralarda direncin kırılmasına neden olmuştur. • Patlama ile birlikte meydana gelen alev topu, aynı şekilde, bina içinde bulduğu tüm kompartıman ve ortak boşluklarda dikey ve yatay olarak yayılmaya başlamış ve bina konstrüksiyonunun direncini önemli ölçüde kırmaya başlamıştır. Kısacası patlama basıncı ve alev topu sıcaklığı bina içinde kalarak adeta görünmez bir tahrip mermisine dönüşmüştür. 3.Binaların Yapısal Güçlülüğü ve Yüzey Büyüklüklerinin Getirdiği Etkiler • Binalar özellikleri gereği çok geniş bir yüzeye oturmuştur. Uçakların belli bir açı ile binaya çarparak girmeleri ve bina içi konstrüksiyonun güçlülüğü, böyle bir devasa binanın, uçakların bina içinde tutmasına neden olmuştur. • Binanın her türlü dış koşula ve bina içi yangın yayılımına karşı çok iyi yalıtılması ve dirençli kılınması, bina içinde oluşan patlama basıncı ve alev topu sıcaklığının, binada kalmasına sebep olmuştur. • Bina içinde kalan uçak, kalmış olduğu noktada, adeta vücuda saplanıp, kalan bir bıçak gibi tıkaç görevi yapmıştır. Bu etki, oluşan basıncın ve yüksek sıcaklığın bina içinde kalmasını sağlamıştır. • Bina iç bölümleri ve dış yüzeyleri her türlü dış etkiye karşı dirençli yapıldığı için basınç ve yüksek ısı bina dışına çıkarak boşalma şansı bulamamıştır. 4. İlk Binanın (Güney Kule) Çökme Şekli ve Oluşturduğu Etkiler • Güney Kule, kendisine çarpan uçağın, çarpma şekli ve seviyesi nedeniyle Kuzey Kule'den daha sonra darbe almasına rağmen daha önce yıkılmıştır. • Uçak binanın köşesine yakın noktadan girerek taşıyıcı unsurlarının yanı sıra bir masa gibi tek ayağının önemli ölçüde zarar görmesine neden olmuştur. • Uçak binayı daha aşağıdan vurarak, etkilenen bölümün daha ağır olmasına ve dolayısıyla darbe yemiş katların, bu ağırlığı uzun süre taşıyamaması riskini yaratmıştır. • Darbe, tahribat, patlama, basınç ve alev topu yayılması, uçağın metal özellikli yangını ile oluşan bina yangının yol açtığı etkiler, güney kulesinin yaralandığı katlardan itibaren devrilmesine yol açmıştır. Güney kulesinin ekilenen üst bölümü komple devrilerek düşmüştür. • Bu düşme ile beraber bina içinde dolaşan yüksek basınç, binanın açılan kesitinden, bir emniyet sübabının açılmasına benzer şekilde, adeta bir lav çıkışına benzerşekilde yukarı doğru püskürerek dağılmasına yol açmıştır. Bu nedenle bina yapı malzemeleri küçük parçalar halinde dağılmıştır. • Bu devrilme, püskürme ve dağılma ile birlikte kompleksin bulunduğu alan içinde önemli bir sarsıntı meydana gelmiştir. • Bu sarsıntı ile beraber bina altında bulunan metro ve yer altı katları taşıyıcılık özelliklerini önemliölçüdekaybetmişvetemelzarar görmeye başlamıştır. 5. İkinci Binanın (Kuzey Kule) Çökme Şekli ve Oluşturduğu Etkiler • Kuzey Kule, ilk çarpmanın meydana geldiği bina olup, çarpma yüksekliği ve yüzeyi açısından, binanın güçlü yapısı karşısında etki süresinin uzamasına neden olmuştur. • Bu binada çarpmanın getirdiği etkiler, basınç ve alev topunun bina içinde dolaşması etkilerinin yanı sıra, özellikle binanın etkilenen üst katlarında yayılan yangının oluşturduğu ısı tesiri binanın bu katlarının direncini önemli ölçüde kırmıştır. • Güney Kule'sinin yıkılmasıyla meydana gelen deprem etkisi, Kuzey Kule'sine yeni bir darbe vurmuştur. • Bina temellerinde oluşan etkiler, bu binayı ayakta tutan taşıyıcı unsurların görevini yapmasını belli ölçüde engellemiştir. • Bütün bu gelişmeler binanın çarpma seviyesinin üstünde kalan katların üst üste çökmesine neden olmuştur. • Çöken bu katların ağırlığı karşısında katlar gerekli direnci gösteremeyerek kırılmaya başlamıştır. • Bu kırılmanın yanı sıra bina içinde dolaşan ve sıkışan basınç üstten değil de bu defa katların kenarlarından itibaren tahliye olarak, bina enkazlarının adeta bir havai fişek gibi saçılmasına yol açmıştır. • Kuzey Kule'nin de çökmesiyle birlikte deprem etkisi daha geniş bir alana ikinci bir artçı sarsıntı olarak darbe vurmuştur. • Bu binanın yayılan enkaz ağırlığı, kompleksin yer altı bölümlerinin çökmesini hızlandırmıştır. 6. Üçüncü Binanın (Salomon Kardeşler Binası) Çökme Şekli ve Etkileri • Bu bina üç temel etki nedeniyle yıkılmıştır. Bunlardan birisi deprem etkisi nedeniyle oluşan sarsıntıdır. • İkinci etki, çöken binaların bu bina üzerine gönderdiği enkazların darbe tesiri ve ağırlığıdır. ---------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 58 Eylül - Ekim 2001 ----------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=