miktarda açığa çıkan ısı nedeniyle betonun döküleceği ve beton içindeki taşıyıcı çeliklerin özelliğini kaybedeceği de söylenebilir. "Betonarme olsaydı bina çökmeyecekti" dernek ele doğru değildir. Nitekim, ikiz kulelerin haricinde 47 katlı başka bina da çökmüştür. Farklı yorumlar yapılıyor ve yapılacaktır. Bunlardan hangisinin doğru olduğuna karar vermek mümkün değil. "Çelik eridi bina yıkıldı" dernek halkın anlayacağı basit ve kolay yaklaşımdır. Elbette yangının ve çarpma olan kattaki kolonların erimesinin binanın çökmesine etkisi olmuştur. Ama bu, "yangın nedeniyle bina yıkıldı" demek için yeterli değildir. Araştırma ve inceleme yapmadan tek bir nedenle sonuca ulaşmak halkı yanlış bilgilendirmek olur. Bütün ülkelerde yapılan tahminler inceleme yapılmadan fotoğraflara ve filmlere bakılarak varılan sonuçlardır. Kimisi "itfaiyeciler binaya sokulmamalıydı" diyerek saçmalarken kimileri de binanın yıkılma senaryosunu yazmaktadır. Herkes bir şey yazacaktır ve söyleyecektir. Bunların hangisinin doğru olduğu belki de hiçbir zaman belli olmayacaktır. Onlarca bilirkişi raporu yazılacak farklı görüşler ortaya atılacak ve yıllarca tartışılacaktır. Özellikle yangın güvenliği ile ilgilenen arkadaşlarımızın aceleci olmaması ve peşin hüküm vermeden doğruyu araştırması gerekir. Kuşkusuz benim yazacaklarım da bir tahmin. Bence kulelerin yıkılmasında yangının etl<isi olmuştur, ama "sadece yangın nedeniyle çelik yumuşadı ve kuleler yıkıldı" diyemem. Güney kuleye uçak çarpınca taşıyıcı çelik kolonları ilk darbeyi almış 1 20 bin litre yakıtın patlaması ile oluşan basınç ve sıcaklıkla, kolonlar çarpma olan katta taşıma özelliğini kaybetmiştir. Yangının etkisi ile döşemeler çökmeye v e çarpma olan kattaki kolonlar yumuşamaya başlamıştır. Çarpma olan katın üzerindeki kat sayısı güney kulede çok fazla olduğundan üst katların çökmesi ile çarpma sırasında kolonlarda oluşan hasar ve yangın nedeniyle taşıma özelliğini kaybeden kolonlar büyük kütleyi taşıyamaz duruma gelmiş ve güney kule çökmeye başlamıştır. Kuzey kulenin olduğu yere yığılması bina temelinde bir hareket olduğunu düşündürmektedir. Belki güney kule çökmeseydi, kuzey kulenin sadece yangın olan katının üzerindeki katlar yıkılacaktı. Bunu tahmin etmek çok zordur. Güney kule yıkılırken kuzey kuleyi etkilediği basıncın çarpma katında taşıma özelliği zayıflayan kuzey kulenin üst katlarının çökmesine ve ortadaki ana taşıyıcının bağlantılarının yükü taşıyamamasına neden olduğu ve teleskopik olarak çöktüğü de söylenebilir. Şimdi çelik ve betonarme yapıları inceleyelim. Yangının ve çaıpma olan kattaki kolonlann erimesinin binanın çökrnesine etkisi olmuştur. Ama bu, binamn yalnızca yangın nedenzvle yıkıldığım söylemek için yeterli değildiı: 2. Çelik Yapılar Betonarme yapı sistemlerinin uygulandığı çok katlı binalarda; döşeme ve kiriş ınaliyetlerincleki küçük artışlara karşın, kolon maliyeti yapıdaki kat sayısı ile doğru orantılı olarak artmaktadır. Yükseklikle artan rüzgar ve ağırlıkla artan deprem gibi yatay yük etkilerine karşı kullanılan betonarme elemanların maliyeti ise hızla artarak genel yapısal maliyet içinde büyük oranlara ulaşmaktadır. Çok katlı çelik çerçeveli binalarda ise; döşeme ve kirişlerin özel yöntemlerle azaltılan maliyetlerindeki artışlar, betonarme yapılardaki kadar veya daha küçük olmaktadır. Kolonlar ve yatay yük dayanımı için betonarme yapı lardaki perde duvarların yerine kullanılan, çaprazlar ve/veya saclarla oluşturulan perde duvarların çok düşük olan maliyetlerinde, yine kat sayısına bağlı olan artışların hızı da düşük olmaktadır. Tasarım ve üretiminin doğru yapılması ve denetlenmesi koşuluyla yığma, betonarme veya çelik çerçeveli olsun her türlü taşıyıcı sistem ve malzeme ile depreme dayanıklı binalar yapılması olanaklıdır. Ancak hasarların incelenmesi; çelik çerçeveli yapıların, can kayıplarının önlenmesi ve mal/iş kayıplarının azaltılması bakımından, diğerlerinden çok üstün olduklarını göstermiştir. ---------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 58 Eylül - Ekim 2001 ---------------- Serniha/D/Yangın 58/A.Kılıç 2
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=