yalıtkanlığı görevini de yerine getirir. Betonarme ve öngerilmeli beton yapı elemanlarının yangın yüklemesindeki davranışları yalnız çelik ve beton malzemelerinin özeliklerinden de çıkartılamamaktadır. Karışık durumları göz önüne alabilmek için kesit şekli ve boyutları, çelik türü ve sınıfı, beton pas payı kalınlığı, beton ve çeliğin taşımakta olduğu gerilmeler, yapının statik sistemi, betondaki agreganın türü ve sıva, kaplama gibi ilave önlemler olmak üzere çeşitli parametreler kullanılması gerekmektedir. Sıcaklık arttıkça çeliklerin çekme mukavemeti ve akma sınırı gibi mekanik özellik değerlerinin hızla azaldığı ve 500-600°( gibi yüksek sıcaklıklarda bütün çelik türlerinin hemen hemen aynı derecede düşük mekanik özeliklere sahip oldukları görülmektedir. Ayrıca dikkat edilmesi gereken bir nokta da soğuk şekil değiştirme yolu ile sertleştirilmiş çel ik türlerinde yangındaki ısınma ve soğuma sonucunda çeliğin setliğini kaybederek kalitesini değiştirmesidir. Betonarmede yangın dayanım süresinin çelik donatının ısınma hızına bağlı oluşu, beton pas payı kalınlığının dayanım sınıfına göre seçimini gerektirmektedir. Burada pas payı kalınlığı olarak, yüzeye en yakın donatı sırasının merkezinden geçen eksen ile betonun aleve açık yüzü arasındaki uzaklık tarif edilmektedir. Çeliğin ısıl difüzyon katsayısının yüksek oluşu bunun kesitinin her noktasında sıcaklığın hemen dengelenmesine neden olmaktadır. Çeliğin eriştiği sıcaklık böylece çelik bulunmayan beton derinliğindeki sıcaklık olarak kabul edilebilmektedir. DiN 4102'cle, betonarme döşemeler için çeşitli yangın dayanım sınıflarına ve çeşitli çelik türlerine göre seçilmesi öngörülen pas payı kalınlıkları verilmiştir. Betonun yalıtıcı özeliği içindeki agreganın türüne ele bağlıdır. Eğer kalker agrega kullanılmışsa bunlar beton kesitinin ısınmasını yavaşlatırlar. Çünkü kireçin yüksek sıcaklıkta ayrışması ısı enerjisi harcar. Pas payı tabakasının koruyuculuğu tabii bu tabakanın çatlayıp dökülmesi ile sona erecektir. Buna ela en çok kesitin her noktasının eşit ısınması ve ıslak betondaki suyun buharlaşması, gibi faktörler neden olabilir. Mevcut pas payı Çelik ve betonarme yapıların birbirlerine göre üstünlükleri vardır. Hangisinin daha iyi olduğunu söylemek için yapının mimari tasarımını iyi bilmek gerekil: tabakası kalınlığı yeterli değilse veya sınırlı ise, sonradan uygun bir sıvanın işlemi ile kalınlaştırılması mümkündür. Betonarmenin statik sistemine bağlı olarak yangında bir betonarme elemanın ya çekme bölgesi, ya basınç bölgesi, ya da ikisi birden kırılma nedeni olabilir. Buna bağlı olarak beton mukavemet sınıfının ve çelik kalitesinin yüksek olması yangın dayanımını da iyi olarak etkiler. ısınma sonucu çeliğin akma sınırına ulaşması iç kuwetleri betona aktarır. Betonun da yüksek sıcaklıklarda plastikleşmesi ani çökmeleri önler ve yeterli bir dayanım süresi sağlanmasına olanak verir. 4. Sonuç Çelik ve betonarme yapıların birbirlerine göre üstünlükleri vardır. Hangisinin daha iyi olduğunu söylemek için yapının mimari tasarımını iyi bilmek gerekir. Çelik yapılar yangına karşı çok iyi yalıtılmalıdır. Taşıyıcı kolonların yangına en az 2 saat dayanıklı olması, yüksek bina olduğu takdirde ise bunun 4 saate kadar yükseltilmesi gerekir. Döşemelerin de yüksek binalarda 2 saat yangına dayanıklı olması için çelik kirişler kapatılmalı ve betonarme yapılarda pas payı büyük tutulmalıdır. 0 ---------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 58 Eylül - Ekim 2001 ----------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=