Agenda Çok Katlı Binaların Darbe, Basınç ve Yangına Karşı Sahip Olduğu Avantajlar şu şekilde sıralanabilir: a. Darbelere ve yangına karşı çok iyi yalıtılmış çelik konstrüksiyon. b. Böyle bir olayın haricinde her türlü dış etkiye karşı dirençli bir dış yüzey. c. Bina içi kompartımanların sızdırmazlığı ve güçlü yapısı. d. Otomatik söndürme sistemleri. e. Binanın ortak alanlarındaki dikey ve yatay yangın yalıtımı. Binaları Etkileyen Unsurlar Temel olarak binalarda şu sebepler etkili bir akış göstermiştir: 1. Çarpma ile Oluşan Etkiler • Binanın almış olduğu darbeden ötürü, o bölgede bulunan ve başta taşıyıcı unsurlar olmak üzere bölümlerin tahrip olması, • Çarpma ile birlikte binanın belli sürede önemli ölçüde sallanması ve bu sallanmanın 3 boyutlu olarak binada direnci önemli ölçüde azaltan çatlama ve dökülmeleri meydana getirmesi, • Dökülme ve çatlamaların daha sonra oluşacak olan alev topu ile yangına karşı açık bir yüzey oluşturması, 2. Patlama ile Oluşan Etkiler • Patlama ile birlikte oluşan basıncın ve alev topunun büyüklüğü bina dışındaki görüntülerden çok net biçimde görülmektedir. Benzer patlama bina içinde de yaşanmıştır. Bu basınç, uçak çarpmasının ve patlamanın oluşturduğu tahribat sonucu binanın ortak alanlarında yayılmaya ve bina içinde dolaşmaya başlamıştır. Uçak girdiği noktada aynı zamanda bir tıkaç görevi yapmıştır. Bu da oluşan basıncın, bina içindeki tüm zayıf noktalarında dolaşmasına ve buralarda direncin kırılmasına neden olmuştur. • Patlama ile birlikte meydana gelen alev topu, aynı şekilde, bina içinde bulduğu tüm kompartıman ve ortak boşluklarda dikey ve yatay olarak yayılmaya başlamış ve bina konstrüksiyonunun direncini önemli ölçüde kırmaya başlamıştır. Kısacası patlama basıncı ve alev topu sıcaklığı bina içinde kalarak adeta görünmez bir tahrip mermisine dönüşmüştür. 3.Binaların Yapısal Güçlülüğü ve Yüzey Büyüklüklerinin Getirdiği Etkiler • Binalar özellikleri gereği çok geniş bir yüzeye oturmuştur. Uçakların belli bir açı ile binaya çarparak girmeleri ve bina içi konstrüksiyonun güçlülüğü, böyle bir devasa binanın, uçakların bina içinde tutmasına neden olmuştur. • Binanın her türlü dış koşula ve bina içi yangın yayılımına karşı çok iyi yalıtılması ve dirençli kılınması, bina içinde oluşan patlama basıncı ve alev topu sıcaklığının, binada kalmasına sebep olmuştur. • Bina içinde kalan uçak, kalmış olduğu noktada, adeta vücuda saplanıp, kalan bir bıçak gibi tıkaç görevi yapmıştır. Bu etki, oluşan basıncın ve yüksek sıcaklığın bina içinde kalmasını sağlamıştır. • Bina iç bölümleri ve dış yüzeyleri her türlü dış etkiye karşı dirençli yapıldığı için basınç ve yüksek ısı bina dışına çıkarak boşalma şansı bulamamıştır. 4. İlk Binanın (Güney Kule) Çökme Şekli ve Oluşturduğu Etkiler • Güney Kule, kendisine çarpan uçağın, çarpma şekli ve seviyesi nedeniyle Kuzey Kule'den daha sonra darbe almasına rağmen daha önce yıkılmıştır. • Uçak binanın köşesine yakın noktadan girerek taşıyıcı unsurlarının yanı sıra bir masa gibi tek ayağının önemli ölçüde zarar görmesine neden olmuştur. • Uçak binayı daha aşağıdan vurarak, etkilenen bölümün daha ağır olmasına ve dolayısıyla darbe yemiş katların, bu ağırlığı uzun süre taşıyamaması riskini yaratmıştır. • Darbe, tahribat, patlama, basınç ve alev topu yayılması, uçağın metal özellikli yangını ile oluşan bina yangının yol açtığı etkiler, güney kulesinin yaralandığı katlardan itibaren devrilmesine yol açmıştır. Güney kulesinin ekilenen üst bölümü komple devrilerek düşmüştür. • Bu düşme ile beraber bina içinde dolaşan yüksek basınç, binanın açılan kesitinden, bir emniyet sübabının açılmasına benzer şekilde, adeta bir lav çıkışına benzerşekilde yukarı doğru püskürerek dağılmasına yol açmıştır. Bu nedenle bina yapı malzemeleri küçük parçalar halinde dağılmıştır. • Bu devrilme, püskürme ve dağılma ile birlikte kompleksin bulunduğu alan içinde önemli bir sarsıntı meydana gelmiştir. • Bu sarsıntı ile beraber bina altında bulunan metro ve yer altı katları taşıyıcılık özelliklerini önemliölçüdekaybetmişvetemelzarar görmeye başlamıştır. 5. İkinci Binanın (Kuzey Kule) Çökme Şekli ve Oluşturduğu Etkiler • Kuzey Kule, ilk çarpmanın meydana geldiği bina olup, çarpma yüksekliği ve yüzeyi açısından, binanın güçlü yapısı karşısında etki süresinin uzamasına neden olmuştur. • Bu binada çarpmanın getirdiği etkiler, basınç ve alev topunun bina içinde dolaşması etkilerinin yanı sıra, özellikle binanın etkilenen üst katlarında yayılan yangının oluşturduğu ısı tesiri binanın bu katlarının direncini önemli ölçüde kırmıştır. • Güney Kule'sinin yıkılmasıyla meydana gelen deprem etkisi, Kuzey Kule'sine yeni bir darbe vurmuştur. • Bina temellerinde oluşan etkiler, bu binayı ayakta tutan taşıyıcı unsurların görevini yapmasını belli ölçüde engellemiştir. • Bütün bu gelişmeler binanın çarpma seviyesinin üstünde kalan katların üst üste çökmesine neden olmuştur. • Çöken bu katların ağırlığı karşısında katlar gerekli direnci gösteremeyerek kırılmaya başlamıştır. • Bu kırılmanın yanı sıra bina içinde dolaşan ve sıkışan basınç üstten değil de bu defa katların kenarlarından itibaren tahliye olarak, bina enkazlarının adeta bir havai fişek gibi saçılmasına yol açmıştır. • Kuzey Kule'nin de çökmesiyle birlikte deprem etkisi daha geniş bir alana ikinci bir artçı sarsıntı olarak darbe vurmuştur. • Bu binanın yayılan enkaz ağırlığı, kompleksin yer altı bölümlerinin çökmesini hızlandırmıştır. 6. Üçüncü Binanın (Salomon Kardeşler Binası) Çökme Şekli ve Etkileri • Bu bina üç temel etki nedeniyle yıkılmıştır. Bunlardan birisi deprem etkisi nedeniyle oluşan sarsıntıdır. • İkinci etki, çöken binaların bu bina üzerine gönderdiği enkazların darbe tesiri ve ağırlığıdır. ---------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 58 Eylül - Ekim 2001 ----------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=