Article 1 . GİRİŞ Değişen çevre koşullarına uygun teknolojik ürünlerin kullanımı kaçınılmaz hale gelmiştir.Günümüzde kullanılan klasik fitting ve boru bağlantı metodları (dişli, kaynaklı, flanşlı) deprem, değişen teknoloji ve çağdaş mimari yapıtlar, yeni inşaat teknikleri göz önünde bulundurulduğunda birçok yönden kullanıcının ve/veya standart koyucu ve denetleyici sigorta kuruluşlarının, beklentilerini tam olarak karşılayamamaktadır. Bu amaçla yivli (oluklu) borulama sistemi (grooved piping system) geliştirilmiş ve gelişen teknolojik ihtiyaçlara cevap verebilmek için çok geniş bir ürün yelpazesi kullanıcının hizmetine sunulmuştur. 2. TARİHÇE Yivli borulama sistemi aslında ilk olarak • 1900 lerde, 1.Dünya savaşı sırasında, orduların istihdam sınıfları tarafından, taaruz veya savunma durumunda hızlı mobilizasyon imkanı sağlaması amacıyla ortaya çıkmış sistemlerdir. Ticari anlamda ilk olarak 1925 yılında ABD'de üretime başlanmış ve bu tarihten günümüze kadar genişleyen ürün yelpazesi ile mekanik sektöründe 4.tip boru birleştirme metodu olarak yerini almıştır. Sözkonusu üretim, boru ve fitting birleştirmenin yanısıra vanalara, pislik tutuculara ve kompansatörlere de uygulanmak suretiyle genişle-tilm iş, günümüzde yangın sektörü dışında da bir çok uygulama alanına yayılmıştır. Türkiye'de yivli boru uygulamaları ilk olarak 1960'11 yıllarda yabancı sermayeli kuruluşarın ve NATO bünyesinde yapılan askeri � tesis/üst yatırımlarındaki sistemlerinde kullanılmıştır. 70'Ii ve BO'li yıllarda gelindiğinde ülkemizdeki gerek yabancı sermaye, gerekse yerli firmaların yabancı firmalarla yaptıkları ortak yatırımlarla ilgili " know-how'"ın da ülkemize gelmesiyle uygulamalarında artış görülmüştür. 90'lı yıllarda özellikle ülkemizde yangın ve güvenlik standartlarının oluşturulması,kanuni yatırımların getirilmesi konu ile ilgili sektör firmaları ve montör firmaların teknolojik gelişmeleri yakından izleme ve uygulama imkanı bulmaları gibi nedenlerle günümüzde yivli boru uygulamaları oldukça yaygınlaşmıştır. 3. UYGULAMA ALANLAR! 3.1 . Yangın korunum sistemlerinde yivli boru bağlantı sistemleri şu alanlarda uygulanmaktadır; 1 . Yer altı/yer üstü hiclrant borulama sistemleri, 2. Su depoları bağlantıları 3. Sprinkler sistemleri ( kuru ve ıslak ) 4. Yangın dolabı borulama sistemleri, 5. Yangın pompa istasyonları borulama sistemleri, 6. Gazlı söndürme sistemleri, 7. Deluge - Pre-action tip sulu söndürme sistemleri, 8. Sabittesis otomatik köpüklü söndürme sistemleri. 3.1. Yangın Korunum sistemleri dışında ise; 1 . lsıtma-Soğutma,HVAC sistemleri boru hatları, 2. İçme suyu boru hatları , 3. Tünel, Köprü, Madencilik boru hatlarında, 4. Endüstriyel uygulamalarda (basınçlı hava sistemleri), 5. Su Arıtma tesislerinde, 6. Kar yapma maki nal arı nda 4. SPRİNKLER SİSTEMLERİNDE UYGULAMALAR Sprinkler sistemlerinde yivli boru malzemelerinin kullanımı çokyönlüdür. Pratikde en çok "rijit " ya/ya da "esnek" boru bağlama kelepçeleri tercih edilmektedir. Özellikle ana besleme ve/veya kollektör boruları olarak kullanılan büyük çaplı borularda (3"-1 O") flanşlı yada kaynaklı klasik montaj metotlarına göre yivli boru kelepçeleri, uygulama kolaylığı ve montaj hızı açısından kullanıcıya kolaylık sağlar. Daha düşük çaplı (1 "-21/2") "branşman" ve "outlet" hatlarında ise dişi bağlantıya oranla daha çabuk ve kaliteli montaj tekniği / imkanı sağlar. Branşman hatları üzerinde yer alan dirsek, TE, Redüksiyon ve Sprinkler strap/mekanik te'leri (priz kolyeleri) gibi malzemelerin tamamı yivli montaja uygun olarak temin ve tesis edilebilmektedir. Malzemelerin montaj esnasında sağladığı avantajlara ek olarak montaj sonrası yararları ela mevcuttur. NFPA 13 uyarınca basınçlı su ile test edilen sprinkler boru hatlarında malzeme ya da montaj hatasından meydana gelebilecek bir kaçak durumunda kaçağın bulunduğu seksiyon kelepçe yada filtinglerin civatasının sökülmesiyle kolayca demonte edilir; ilgili kaçak giderildikten sonra yeniden monte edilir. Böylece dişli borularda, hattı gerektiğinde sökebilmek için çok sayıda rakor kullanımından, kaynaklı ya da flanşlı borularda ise kaynak işçiliğinden tasarruf edilmiş olur. Gricl sprinkler sistemlerinde yivli fitting ve kaplinler kullanıldığında branşnıan hatları atölyede seri olarak fabrikasyon (prefabrication) işlemine tabi tutulur. Bu işlenıde borular projeye uygun olarak kesilir; her iki ucuna yiv açılır,sprinkler montajı için gerekli çıkış noktaları (OUTLET) bırakılarak bir katsülyen, iki kat yağlı boya ile boyanır ve markalanır. Projedeki tüm borular bu şekilde seri olarak atelyede imal edilip sahaya nakledilir.Sahada önceden monte edilmiş askı elenıanları aracılığı ile asılan borular gerekli yivli elemanlar kulanılarak birbirine monte edilir. Branşman borularının montajında yivli boru elenıanlarının kullanılması da mümkündür. Bu sistenıde borulara diş/yiv açılması ya da flanş kaynatılması gereknıemekte uç uça getirilen borular temizlenerek işaretlenmekte ve yağlayıcı uygulanarak kaplin takılmaktadır. Kaplin takılmasını müteakkip kaplinin iki ucunda bulunan kilitleme somunları /'• tur sıkılarak sistem sabitlenir. Uygulamalarda boru çap ve et kalınlığı toleransları montaj kolaylığı ve kalitesi açısından çok önemlidir. Kullanıcının boruları uluslararası kalite ve standatlara uygun olarak üretim yapan ---------------- Yangın ve Güvenlik m Sayı 58 Eylül - Ekim 2001 ----------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=