� Technical Information BİNALARDA KULLANILAN ELEKTRİK KABWLARI VE PLASTİK BORULARDA YANGIN TEHLİKESİ Fire Risk in Electric (ables and Plastic Pipes That are Used in Buildings Levent Ceylan BTS Elektrik Kablolarında Yangın Tehlikesi Kablo üreticileri elektrik kablolarının imalatında plastik içerikli kılıflarveya izolasyon malzemeleri kullanmaktadırlar. Bunlar içinde; • PVC polvinyl chloride • PE Polyethylene • PP Polypropylene • Sentetik lastik en çok kullanılanlarıdır. Tüm bu plastikler yanıcı özelliğe sahip olup, yangının kablo üzerinden hızla yayılmasına da neden olurlar. Dolayısı ile elektriksel olarak çıkan bir yangında (kısa devre, aşırı yük gibi) ortaya çıkan alev bu kablolar üzerinde çok hızlı bir şekilde yürürveyayılır. İngiliz kuruluşu CEGB tarafından yapılan deneyler sonucu, PVC kablo demeti üzerinden bir yangının yayılış hızı 20 m/ dakikadır. PE ve PP malzemeleri içeren kablolar çok daha kolay yanabildikleri gibi ayrıca eriyen damlaların oluşturduğu sıcaklık ile diğer komşu malzemeleri de kolayca yakabilirler. PVC kablolar sadece yangının yayılmasına neden olmazlar. Aynı anda koyu renkte siyah duman oluşturarak; • Yangın sırasında itfaiyecilerin çalışmalarını zorlaştırır, • Toksik ve kanserojen bileşikler (polychlorinated dibenzodioxines) içerdiğinden insanlara zararl ıdır, • Bol miktarda asidik gaz (HCI) ihtiva ettiğinden yangını söndürmek veya soğutmak amacı ile kullanılan su ile karşılaştıklarında "Hydrochloric asit" i ortaya çıkarır. 1 kg yumuşak PVC %35 klorin içerir, bu da 360 gr HCI gazının ortaya çıkmasına neden olur. HCl'nin su ile karşılaşması durumunda yaklaşık 1 litre hydrochloric asit meydana çıkmaktadır. Bu hydrochloric asit yangın sırasında ortaya çıkan termik enerji birikimi ile tüm binaya kısa sürede yayılabilir. Bu durumda bina içindeki tüm metal parçalar hızla korozyona uğrayarak geriye dönüşü olmayan arıza ve maddi zararlara sebebiyetvermektedir. Hatta binayı taşıyan ana kolon ve kirişlerde dahi ciddi korozyonlara ve malzeme döküntülerine neden olmaktadır. Bu dolaylı maddi zararların maliyeti ve tehlikesi yangının verdiği direk zararların maliyeti ve tehlikesinden çok daha fazladır. Çok önemli bir gerçeği hatırlatmakta fayda vardır. Bina içindeki elektrik kabloları, hem yangın sırasında taşıdıkları riskler hem de yangının bina içinde hızla yayılmasına neden olduğu için binanın yangın yükünü arttıran çok önemli bir parametredir. Plastik Borularda Yangın Tehlikesi Hemen hemen tüm modern binalarda plastik borular çeşitli gaz, sıvı ve katı maddeleri taşımak için kullanılmaktadır. (Bkz. Tablo 1) Bu amaç için kullanılan tüm plastik malzemeler PVC, PE v.b. hepsi yukarıda da belirttiğimiz gibi kısa zamanda yanma özelliğine sahiptirler. Bu plastiklerden bazıları mesela PE gibi yangını üzerlerinde taşıma özelliğine de sahiptirler. (Resim 1) Yangın ve Güvenlik m Sayı 60 Ocak - Şubat 2002 Yani bir PE boru yanmaya başladığında bir odadan diğer bir odaya veya kata veya zona yangını kolaylıkla üzerinde taşır. Diğer plastiklerden mesela sert PVC yangını üzerinde taşımamakla birlikte kısa zamanda yumuşaması ve erimesi ile sıcaklığın yükselmesine ve doğal olarak yangının kısa zamanda binanın başka bölümlerine yayılmasına neden olmaktadır. (Resim 2) Resim 2 Ayrıca eriyen boru parçaları yer yer çarlayarak veya koparakyangının çıktığı mahalde biriken dumanı vezehirli gazları bir baca gibi çalışarak binanın farklı bölgelerine de taşımaktadırlar. Bu durum tabii ki bina içinde bulunan insanlar için büyük bir tehlike oluşturmaktadır. Diğer taraftan bir duvar geçişinde duvarın yangına direk maruz kalan kısmındaki plastik borunun erimesi ile duvarın diğer kısmında kalan plastik boru kendiliğinden koparak düşer. Böyle bir durumda yangın duvar içinde oluşan boşluktan kolaylıkla geçerek bir bölümden diğer bir bölüme taşınır. (Resim 3) Bu arada sıcaklıkla eriyerek yere düşen plastikler düştükleri yerdeki komşu yanıcı maddelere bulaşarak onları da tutuşturur ve yangının daha da büyümesine neden olurlar. PVC ürünlerin yanması neticesinde ortaya çıkan zararlı gazları oluşturan kimyasal bileşimlerin listesi Tablo 2'de belirtilmiştir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=