� Technical Information TABLO 1. Binalarda Kullanılan Borulardaki Plastikler (flame propagation) Yangını Üzerinde Yangını üzerinde Taşıyan Plastikler Taşımayan Plastikler PVC Polvvinvl chloride PE Polvethvlene PVC-U Rigid Polvvinı1 HDPE Hiah Densitv Polvethvlene PVC-C Polvvinı I chloride LDPE Low Densitv Pol,ethvlene PVC•HI Hiah imoact PE·X Crosslinked Polvethvlene PVC Pneumatic Tubes pp Polvoroo,ıene PP special Non-propagating ABS/ASA Acrylonitrile-butadiene-styrene/Acrylonitrile-styrene-acrylic Polvnronvlene ester coooıvmer ABS/AS/ı/PVC Acrylonitrile-butadiene-styrene/Acrylonitrile-styrene-acrylic ester cooolvmer/ oolvvinvlchloride Not: Yaııgmı ii:eriıuie ıaşııııayaıı plasıik/er de yaııgııı ABS/AS/ı/PVC MOD. Acrylonitrile-butadiene-styrene/Acrylonitrile-styrene-ac rylic sırasında biiyiik ıelı/ike ester conolvmer/ nolvvinslchloride/modilied la ırkıı: Bkı, Resim 2 ve3. PB Polybutene TABLO 2. PVC'nin Yanması Sonucu Ortaya Çıkan Kimyasal Bileşimler Birçok organik malzemenin LOI değeri 14 ile 30 arasında değişmektedir. Bileşim Oranı Açıklama Su buharı Büvük oranda Karbondioksit Büyük oranda Kablolarda kullanılan plastik malzemelerin LOI değerleri 18 ile 35 arasında değişmektedir. Teflon' un LOI değeri 9S'tir. Yüksek LOI değeri standart atmosfer ortamlarında o malzemenin daha zoryanma karakteristiğine sahip olduğunu göstermektedir. Ka rbonmonoksit Büvük oranda Toksik Hidroien klorit Büvük oranda Toksik, asidik, Benzen Kücük oranda Toksik kanseroien Tolün Kücük oranda Toksik Phosaene Az miktarda Toksik Vin ilvklorit Az miktarda Kanseroien Hekzaklorobenzen Az miktarda Toksik 3,4-Benzoovrene Az miktarda Kanseroien 1 ,2-Benzo-antirasen Az miktarda Kanseroien 9 1 0-Dimetil-1 2-Benzo antirasen Az miktarda Kanseroien Klorinat dibenzofuranes Az miktarda Toksik, kanseroien Klorinat dibenzodioksin Az miktarda Toksik, kanserojen > 50 mala PVC Büvük oranda tamamen vanm ıs 1 ....50 mg/g PVC Kücük oranda tamamen yanmış < 1 mala PVC Az miktarda tamam en vanm ıs LOI Değeri Nedir? LOI' nin İngilizce dilinde açılımı "Limiting 0xygen lndex" tir. 1 966 yazında Uzay Kapsülü içinde bulunan 3 ABD astronotu Satürn Roketinin test çalışmaları sırasında yanarak ölmüşlerdir. Uzay Kapsülü test sırasında hava yerine saf oksijen ile doldurulınuştur. Elektrikli bir alette aniden oluşan kıvılcım, kabloların izolasyonu için kullanılan plastiğin alev almasına ve çok hızlı bir şekilde yangının kapsül içi ne yayılmasına (flash fire) neden olmuş ve astronotlar kurtarılamadan yanarak ölmüşlerdir. Bu olaydan sonra hem NASA hem de Avrupa UzayAraştırma Labaratuvarı tüm uzay araçlarında izolasyon veya kılıf olarak kullanılan tüm malzemelerın LOI değerlerini ölçen testi (ASTM D286J) geliştirmiştir (Resim 4). Testin ana amacı ortamda beklenen oksijen konsantrasyonundan %1 O daha fazla oksijen bulunan ortamda dahi yanması mümkün olmayan malzemeleri ayırt etmekve bu malzemeleri gerekirse uzay kapsülü içinde kullanmaktır. LOI test metodu malzemelerin alevlenebilirliği ve.yanma karakteristiklerini görmeaçısından en iyi test metotlarından birisidir. Yangın izolasyonu için kullanılan kaplama tipi özel malzemelerin (KBS Coating) LOI değeri 100' dür. Bu değer en yüksek oksijen konsantrasyonlarında dahi bu malzemelerin yangına karşı dayanıklı kaldıklarını ve hiçbir şekilde bozulmadıklarını göstermektedir. (Bkz. Tablo 3) TABLO 3. Plastik Malzemelerin Sahip Oldukları LOI Değerleri MALZEME LOI DEĞERi (%) Poliethilen (PE) 17,5 Karısık PE 19 Polioropilen 17,5 Navlon 20 Yumusak PVC 14 - 35 Sert PVC 40-45 Teflon 95 KBS Coatina 100 Yangına Karşı Dayanıklı Kaplama Malzemelerinde Dikkat Edilmesi Gereken Başlıca Özellikler; • Kaplama malzemesi su bazlı olmalı ve uygulanırken veya uygulandıktan sonra hiçbir şekilde insana zarar verebilecek toksik ve kanserojen maddeler fosfat, aspestos içermemelidir. Yangın ve Güvenlik m Sayı 60 Ocak - Şubat 2002 • Özellikle elektrik kabloları veya plastik borular gibi tesisat ve havalandırma boruları bazlı malzemelere kolaylıkla uygulanabilir olmalıdır. Boya fırçası, gerekirse el ile veya basınçlı sprey tabanca ile uygulanabilmelidir. • Limiting Oxygen lndex (LOI ) değeri 95' ten büyük olmalıdır. • Su, rutubet ve nem ile karşılaştığında yangına karşı dayanıklılık karakteristiğinden bir şey kaybetmemelidir ve etkilenmemelidir. • Kötü çevre şartlarına karşı dirençli olmalı ve elektrik kablolarının üzerine uygulandığında kabloları kötü çevre şartlarına karşı (korozif endüstriyel atıklar, donma gibi) korumalıdır. • Kokusuz olmalı ve su ile temizlenebilmeli veya gerekirse uygulanırken su ile inceltilebilmelidir. • Plastik kablolara uygulandıktan sonra 3 cm yarıçapına kadar bükülse bile hiçbir şekilde kırılmayacak ve çatlamayacak şekilde esnek bir yapıya sahip olmalıdır. • Elektrikkablolarıüzerineyangın izolasyonu amacı için kullanıldığında elektrik kabloları içinden geçen Akım Geçirgenlik katsayısında (Ampacity) hiçbir değişiklik yapmamalıdır. Kablolardan geçen data verilerini hiçbir şekilde bozmamalıdır. • Bina içinde kullanılan yatay veya dikey elektrik kabloları veya plastik borulara uygulandığı nda üzerlerinde alevi ve yangını taşımamalı ve yangının bina içinde yayılmasını engellemelidir. • Enternasyonal Standartlara veya Bağımsız kuruluşlardan alınmış Test Raporlarına sahip olmalıdır. � Kaynak: Gıiiııaıı KBSFire Proıecıioıı Systeıııs /·/mu/ Book. EK: İlgili tanıtım yazıları bir sonraki sayfadadır. 60/ T:B: BTS -2-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=