._:....: Technical Information buharları engellemek, azaltmak amacıyla da kullanılır. Zehirli ya da parlayıcı gazların biriktiği boşluk ve kapalı hacimlerin, güven altına alınması için de köpükten yararlanılır. Köpük, sıcaklık ve alevle karşılaştığında bozunmaya uğrarve bileşimindeki su buharlaşır. Bu nedenle, yanan yüzey üzerine bu kaybı karşılamaya yeterli miktarda köpük uygulanmalı ve söndürülen sıvı üzerinde bir köpük tabakasının kalmasını garantilemek amacıyla bir miktar daha köpük ilave edilmelidir. Köpük, kararlı değildir, fiziksel yada mekanik zorlamalar sonucu kolayca dağılabilir. Bazı belirli kimyasal buhar ve sıvılar köpüğü süratle bozarlar. Hava hareketi ya da yanan maddelerden hızla yükselen gazlar köpüğün yangın alanından uzaklaşmasına neden olabilirler. Köpük solüsyonları, iletken olduklarından elektrik sistemleri ile ilgili yangınlarda kullanılmaları tavsiye edilmez. Yanıcı maddenin cinsi (Hidrokarbon veya Polar olmasına göre) uygun köpük seçilmelidir. Köpük cinsine uygun, köpük yapıcılar kullanılmalıdırlar. Depolama, yükleme, boşaltma, pompa istasyonları gibi yerler için farklı sistemler ve köpük araçları seçilmelidir. Köpük uygulaması için yeterli basınç, debi ve miktarda su kullanılmalıdır. A ve B Sınıfı yangınlarda etkilidir. Seyyar ve arabalı söndürücülerde ve merkezi söndürme sistemlerinde söndürme ajanı olarak kullanılmaktadır. o/o 3 - o/o 6 Konsantrasyonlarda kullanılan, yanan madde muhteviyatına göre, en etkili şekilde müdahale edilebilecek çeşitli tipleri vardır: • Protein Esaslı • Flora Protein Esaslı • Sentetik Esaslı • AFFF (Aqua Forming Film Foam) 3. KURU KİMYEVİ YANGIN SÖNDÜRME TOZLAR! Günümüzde var olan kuru kimyasal yangın söndürme maddelerinin, üretiminde kullanılan kimyasal maddeler, etkili oldukları yangın sınıflarına göre farklı kimyasal bileşimlerde olup, "BC", 'ABC", "D" tipi olarak gruplandırılır. Bu maddelere akış ve suya dayanıkiılık özelliklerini, arttırıcı ve muhafazayı kolaylaştırıcı çeşitli ilaveler karıştırılır. Kuru kimyevi tozlar, düşük ve normal sıcaklıklarda kararlı bir maddedir. Ancak yüksek sıcaklıklarda bazı ilaveler eriyip yapışkanlığa neden olacağından, muhafaza sıcaklığının 50 0 C'yi aşmaması tavsiye edilir. Yangın sıcaklıklarında, kuru kimyasal toz içindeki aktif maddeler, söndürme görevlerini yaparken bozunmaya uğrarlar. Kuru kimyevi toz parçacıkları 10-75m boyutlarında olabilirler. Parçacık boyutu, söndürme kapasitesi üzerinde oldukça etkilidir ve bu yüzden parçacık boyutu, ortalama 40 m'de en iyi sonuç elde edilir. 3.1. Kuru Kimyevi Tozların Söndürme Özellikleri a. Boğma etkisi: Kimyasal yapıları amonyum fosfat esaslıdır. Erime noktası düşük olan (150-180°C) bu tozların alev ile temasında meydana gelen metafosfork asit (HPO) katı yüzeyler üzerinde camsı bir tabaka meydana getirmekte ve korlu yanan, (A) sınıfı yangınlarda, oksijen ile teması kesmektedir. b. Soğutma etkisi: Kuru kimyevi tozun soğutucu etkisi, yangınları çabuk söndürmesinin önemli nedenlerinden biri değildir. Ancak kuru kimyevi tozları dekompoze etmek için gerekli ısı enerjisi, maddelerin söndürme yetenekleri ile oldukça ilgilidir. Sonuç olarak, maddenin kimyasal aktif hale gelebilmesi için, bütün kuru kimyevi maddeler ısıya duyarlı olmalı, yani ısıyı yutmalıdır. c. Radyasyon Yalıtımı: Kuru kimyevi tozun püskürtülmesi, alev ile yakıtarasında bir toz bulutu meydana getirir. Bu bulut, yakıtı alev tarafından yayılan sıcaklığa karşı bir ölçüde yalıtır. Yangın ve Güvenlik m Sayı 63 Mayıs 2002 d. Zincir kırma reaksiyonu: Kuru kimyevi tozların, yangın söndürücü özellikleri, büyük oranda, zincir kırma reaksiyonuna bağlıdır. Zincirleme yanma reaksiyonuna göre, yanan bölge içinde serbest radikaller vardır ve yanmanın devam etmesi için, bunların birbirleriyle reaksiyona girmeleri gereklidir. Ateş üzerine kuru kimyevi tozların dökülmesi, reaktif parçacıkların birleşmesine ve zincirleme yanma reaksiyonu sürdürmelerine engel olur. NaHCO3 + ısı OH + H (aktif) Na + H (aktif) O H (aktif) + NaH CO2 +OH + Na Hp NaH Na+ Hp Yukarıdaki kimyasal eşitlikte görüldüğü gibi, zincirleme tepkimelerin sonucunda yangın ortamında oluşan OH ve H gibi aktif parçacıklar su buharına dönüşmektedir. 3.2. Kuru Kimyevi Tozlar ile İlgili Genel Özellikler ♦ Kuru kimyevi tozlar kimyasal yapıları nedeniyle nem çekici özelliktedir. Halbuki bu tozların depolanma sırasında ve söndürme cihazları içinde en az 5 yıl bozulmadan kalması gerekir. Bu amaçla; kullanılan hammaddeler kimyasal ve fiziksel işlemlere tabi tutularak gerekli katkı maddeleri ilave edilir ve özel formülasyonlar ile kuru toz imal edilir. ♦ Kuru kimyevi tozlar, temel olarak parlayıcı sıvı yangınlarında kullanılır. Elektriksel olarak yalıtkan olduklarından, enerjili elektrik donanımı ilgilendiren parlayıcı sıvı yangınlarında da etkilidirler. Fakat kirletici özelliği nedeniyle elektronik cihaz, hassas makina ve motor yangınlarında tercih edilmezler. Daha çok açık saha yangınlarında ve fabrikaların hassas makina ve elektrikli cihaz bulunmayan bölümlerinde kullanılır. -----------�
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=