\ � Technical Introduction Yangınlar ve Pasif Korunma Gereksinimi fires arıd passive fire protectiorı requiremerıt B. Ali Solak PRODAR Her gün gazetelerde trajik yangın olaylarını gösteren fotoğraflarla karşılaşıyoruz. Her ne kadar bu nevi olaylardan direkt olarak etkilenmeseniz bile tehlike hiçbir zaman uzağınızda değildir. Gerçekten bir yangı nın nasıl başladığını, nasıl geliştiğini ve tehlikelerinin nasıl sınırlandırılabileceğini tasavvur edebiliyor musunuz? 1. Yangına Karşı Koruma Metodları Önce "aktifyangın koruması" (AYK) ile "pasif yangın koruması" (PYK) kavramlarını birbirinden ayıralım. Aktif yangın koruması, yangın başladıktan sonra devreye giren bir korunma şeklidir. Aktif yangın koruması yöntemlerinden biri olan yağmurlama (sprinkler) sistemleri ve yangın söndürücüler yangının büyüme ve genişlemesi esnasında kısa sürede etkisiz hale gelirler. Yangının gelişmesi ve genişlemesi her zaman tahminlerin üstündedir; bu nedenle yangından kaçış da daima tehlikeli olmaktadır. Aktifyangın koruması belirli zaman aralıklarında parça değişmeleri dahil daimi kontrol ve eğitim faaliyetlerini gerektirmektedir. Pasif yangın koruması binanın veya herhangi bir yapının inşaat tasarım çalışmaları ile birlikte başlamaktadır. Bir yapının güvenliği, inşaatında kullanılan yanmaz malzemelerin kullanılması nispetinde artmaktadır. Pasif yangın koruması göz önünde tutularak çok iyi planlanmış inşaatlarda, yangın riski oldukça düşük seviyelere indirgenmiştir ve yangın yayılması hayli yavaşlatılmıştır. Yangından yayılan ısının etkisi daha önemsizdir ve bu sebepten yangın kaçış yolları korunmuştur; bu durum itfaiyenin gelmesine ve ekipman ve malzemelerini yerleştirmelerine ve yangına müdahale çalışmalarına fırsat tanır. Netice olarak bu koruma; insanların emniyette olmasını, yapı ömrünün artmasını ve yapılan yatırımların korunmasını sağlar. 2. Pasif Yangın Koruma Gereksinimi Yönetmelikler yapının bazı elemanlarının yangına karşı dirençli olmalarını istemektedir. Herhangi bir yapı elemanın yangına karşı dirençli olması gereği, büyüklüğüne, yapının kullanılış şeklineveelemanın fonksiyonuna bağlıdır. Genel olarak kullanılan yapı elemanları yangına maruz kaldıklarında mukavemetlerinin bir kısmını kaybederler: • Ahşap elemanlar kömürleşerek küçülürler (meşe kerestesinde 15 dakikada 1 cm). • Beton ufalanır ve içindeki çelik donanımı yangına maruz bırakır (beton içindeki su buharlaşır; beton çekme mukavemeti su buharının yarattığı baskıya direnecek kuvvette değildir). • Çelik elemanlar mukavemetlerini kaybederler (kiriş ve hiperstatik elemanlar için kritik sıcaklık 550°( kolon ve statik elemanlar için kritik sıcaklık 470°C dir). Selülozik orjinli bir yangında sıcaklık 1 O dakikada 700° C seviyelerine ulaşır "Çelik ve diğer tip yapılarda etkili bir yangın koruması ancak yapıya uygunvegerektiği şekilde uygulaması yapılmış yangın koruma sistemleri ve gereği gibi test edilmiş ve tarafsız ilmi çevrelerce kabul görmüş malzemelerin kullanılmasıyla elde edilebilir". Yangın ve Güvenlik m Sayı 63 Mayıs 2002 3. Ana Tasarım Parametreleri 3.1. Ana Tasarım Prensipleri Prensipler: Herhangi bir yapıda; konut, ticari, ve sanayi yapıların birçok kısımlarında her zaman yangın riski vardır. Pasif yangın korunmasının tüm dünyada uygulanan ana prensibi şudur: Bir yerde yangın başladığı zaman iki şarı yerine getirilmelidir: -Yangının diğer bölümlere yayılmasını önlemek -Yapının taşıyıcı strüktürünün çökmesini önlemek Bu iki şart yerine getirildiği takdirde gerek bina için gerekse de bina içindeki insanlar için maksimum yangın emniyeti seviyesine ulaşılmakta ve en az tahribat ile korunma sağlanmaktadır. Kesit Faktörü; Hp/A Bu kesit faktörü konseptinin tanımı ve yangın testi verilerinde geniş kullanımı, ekonomik uygulama kalınlıklarının hesaplanmasını ve istenilen standart performansların muhafazasını sağlar. Hp= ........... , A = ....... . . Çevre uzunluğu (Hp) büyük olan bir çelik profil, çevre uzunluğu küçük olan bir profile nazaran daha fazla ısıya maruz kalır. Ayrıca kesit alanı (A) büyük olan bir çelik profilinin ısıyı emme kapasitesi daha fazladır. Bu sebepten küçük ve kalın bir çelik profilinin ısı artışı geniş bir profile nazaran daha yavaş olur. 3.2. Yangın Koruma Malzeme ve Sistemlerinin Aranılan Özellikleri "Yalnız test edilmiş ve sertifikalı (tarafsız otorite ve labaratuvarlartarafından tasdik edilmiş) malzemeler yangın koruyucu malzemeler olarak dikkate alınmalıdır."
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=