Article yerine araç gelene ve oradaki kısa devreleme-topraklama işlemine tabi tutulana kadar ortamın tehlikeli olması sebebiyle üzerindeki yük, bir parlama veya patlamaya yol açabilir. • Kısa devreleme ve topraklama, parlayıcı sıvıların bir kaptan diğerine aktarılması işlemi esnasında da yapılmalıdır. Sıvı parlayıcı ve patlayıcı maddelerin çok büyük akma hızları ile doldurulup boşaltılmasından, sıçramalı ve yüksek basınçla doldurulmasından kaçınılmalıdır. Aksi takdirde statik elektrik yükü birikimi fazla olacaktır. • Boru sistemlerinde, bu yükün teşekkülü akış oranına (it/dk), sıvı hızına (m/sn) boru çapına ve boru uzunluğuna bağlıdır. Doldurma işlemi, sıçramaya meydan vermeyecek şekilde, yavaş hızda ve deponun yan yüzeyini yalayarak veya doldurma hortumunun ucu kaptaki sıvı seviyesi altına indirilerek yapılmalıdır. • Tabanca boyası işinde, boyahane ortamında kolay yanıcı ve parlayıcı özellikte boya-hava karışımı vardır. Böyle bir ortamda statik elektrik yükünün boşalması esnasında ark tehlikelidir. Bunun için, boya tabancası, boyanacak metal parçalar, boya hücresinin bütün metal aksamı, aspirasyon sistemleri, boya kapları arasında bir potansiyel fark olmamalıdır. Bu maksatla, bütün bu kısımlar topraklanmalı ve aynı toprak potansiyeline getirilmelidir. • Makine ve tezgahların transmisyon (konveyör vs.) tertibatlarındaki miller, yataklar, kayış ve kasnaklarda statik elektrik yükleri birikir. Eğer makine ve tezgahın uygun topraklaması varsa, miller, yataklar ve kasnaklar metalden olup, iletken ve topraklı kısımla iyi temas halinde iseler bu kısımdaki yük toprağa intikal eder. Fakat genellikle transmisyon kayışları iletken olmayan malzemeden yapıldıkları için, sürtünme sebebiyle teşekkül eden yüklerin boşalması için kayışın kasnağı terk ettiği kısımlara topraklanmış metal taraklar konulmalıdır. Aksi takdirde bu kayışlar iletken özellikte olan bir maddeden yapılmalı veya bu özellikte bir madde ile kaplanmalıdır. • Yalıtkan maddeler, üzerinde bulundukları elektrik yükünü kolay kolay dışarı atamazlar. Ayrıca, elektrik yükünün yalıtkan maddeler üzerindeki dağılımı da homojen değildir. Mesela, bunu bir deneyle izah edersek ; cam, plastik veya mühür mumundan yapılmış bir çubuk, bir yüklü kumaşa veya posta sürtüldüğünde, sürtünme kuweti sebebiyle bu çubuk üzerinde statik elektrik yükü birikir. Çubuk camdan yapılmış ise pozitif, mühür mumundan yapılmış ise negatif ile yüklenir, yalnız, bu yük çubuğun posta sürülen kısmında birikir. Çubuk boyunca homojen olarak yayılmaz. Çubuğun bu ucu, sonra küçük kağıt parçalarına yaklaştırıldığında çubuk kağıt parçalarını çeker. Halbuki bu işlem iletken olan bir metal çubuk ile yapılamaz. Zira, metal çubukta meydana gelen statik elektrik yükleri, çubuk iletken olduğu için bütün çubuk yüzeyinden homojen olarak toprağa gider. Ancak bu işlem, metal çubuğun tutulan kısmına yalıtkan bir malzeme kaplamak suretiyle yapılabilir. O halde, iletken olmayan maddelerde statik elektrik yükü meydana getirildiği çevre içinde sabit kalmaya meyillidir. Yalnız, yük birikimini izole etmek üzere bir çok madde üzerinde yükü toprağa akıtan iletken bir tabaka temin edilebilir. • Pratikte, en çok rastlanan iletken tabaka nem vasıtasıyla sağlanabilir. Bilindiği gibi, nemli ve ıslak ortamlar yalıtkanların, yalıtkanlık özelliklerini azaltmaktadır. Esasında, kumaş, ağaç, kağıt, beton gibi maddeler belli bir oranda nem ihtiva ederler. Ortamdaki nem miktarı arttırılırsa, nem cisim yüzeyleri üzerine yapışır ve ince iletken bir tabaka teşkil eder. Böylece, yükün böyle bir tabakadan alınması daha kolay olur. Aynı iletken yüzey, antistatik spreyler vasıtasıyla da temin edilebilir. Nemlendirmenin diğer bir amacı, nemli bir ortamda statik elektrik yüklerinin daha az oranda meydana gelmesidir. Havadaki nem oranı arttıkça, sürtünmeler sebebiyle ortaya çıkacak statik elektrik yükünde azalma olur. Ayrıca, havada nem oranı arttıkça havanın yalıtkanlık özelliği bozulmakta ve meydana gelen yüklerin tehlikeli bir seviyeye erişmeden ve ark da yapmadan hafif iletken özelliğindeki nemli hava ortamından diğer bircisim veya Yangın ve Güvenlik m Sayı 64 Haz-Tem.2002 toprak üzerinden boşalması sağlanmaktadı r. 4.2. Personelin Korunması • İnsan vücudu, genel olarak oldukça iyi bir iletken sayılabilir. Ancak teknolojik gelişme neticesinde kullanılmaya başlanan sentetik orjinli giyim eşyası sadece insan vücudunu topraktan izole etmez, aynı zamanda elektro-statik yükün oluşmasına neden olur. Bunun neticesinde, insan vücudunun yere göre kapasitansı artar. Oluşan yük sebebiylede kötü bir ortanı oluşur. • Patlayıcı sıvıları yüklemeden önce tankerin içinde kalan sıvıyı boşaltınız ve içerdeki malın yüksek parlama noktalı olup olmadığını kontrol ediniz. • Eğer içerideki solvent parlayıcı ise dolumun emniyetli bir şekilde yapılabilmesi için gereken bütün tedbirleri alınız. Mesela, hava jetleriyle çalışan bir emici ile içerdeki zengin karışını dışarı atılabilir. Düşük parlama özelliğine sahip bu solventten yüksek parlama noktalı bir solvent dolumu esnasında yangın çıkma ihtimalinin en fala olduğu unutulmamalıdır. • Üstten dolum yaparken, dolum nozulunu tank tabanına oturtunuz ve yüksekten tutmayınız. Eğer yüksekte tutarsanız sıçramalar ve püskürmeler statik elektriklenme yapacağı için sıvı yüzeyi yükseldiğinde yüzeyle nozul arasında kıvılcım atlaması olabilir. • Dolum nozulunu dolum biter bitmez hemen tanktan çıkarmayınız. En az bir dakika kadar statik elektriğin pasifleşmesi beklenmelidir. Aksi takdirde dolum nozulu yukarı çekilirken yüzeyden ayrıldığı anda kıvılcım atlaması olabilir. • Numune almak gerekiyorsa dolumdan en az bir dakika sonra cihaz içeri sokulmalıdır. Statik elektriğe pasifleşmek için zaman verilmelidir. Aksi halde numune alma cihazı ile yüzey arasında veya tank duvarı arasında kıvılcım atlaması olabilir. • Kaptan kaba yükleme yapıldıktan sonra, hat suyla yıkanmamalıdır. Zira, hat suyla yıkanırken statik elektrik meydana gelebilir ve patlamaya sebep olabilir. • Metal kaplar doldurulurken, dolum
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=