Article gerçekleştirilen havalandırma işlemine ihtiyacın ortadan kakmasını sağlayacaktır. Eğer ilave açıklığa ihtiyaç duyuluyorsa, bu işlem otomatik açıklıkla rının bu lunmadığı duruma göre daha çabuk ve daha güvenli bir şekilde gerçekleştirilecektir. e) Duman/ısı açıklıkları, sprinkler sistemi çalışmazsa bile koruma sağlar: İstatistiklere göre genellikle sprinkler sistemleri kullanıma hazır ve yangınların o/o9O99'unda etkindir. Eğer sprinkler sistemi çalışm ıyor veya efektif değilse yangını kontrol etmek için insan gücüne ihtiyaç duyulur. Duman/ısı açıklıkları binaya verilen hasarı sınırlamasında, itfaiyenin yangına girişinin sağlanmasında ve bina sakinlerinin kaçışlarının sağlanmasında etkin olacaktır. Kısaca, ısı ve duman açıklıklarının yararları etkin sprinkler sisteminin yokluğu nda fark edilebilir. f) Duman/ısı açıklıkları aşırı sayıda sprinkler başlığı patlamasını önler: Yangın çıkan bölümdeki perdelenm iş alan dışına duman ve ısının yayılması sınırlandırılarak, yangından uzaktaki sprinkler başlıklarının açılması önlenir. Her ne kadar sprinkler sistemleri duman açıklarının ve duman perdelerinin yararl arı düşünü l meksizin yeterli bir performans göstermek üzere dizayn edilseler bile, yangının kontrol altına alınmasının güç olduğu yerlerde, uzaktaki sprinkler başlıklarının aktivasyonunun önlenmesi sprinkler tarafından başarılı bir yangın kontrolüne izin verebilir. 3. Konu ile İlgili Olumsuz İddialar Literatürde, sprinkler sistemi ile açıklıklar birli kte kullanıldığı zaman, sprinkler sisteminin yalnız kullanılması durumuna göre yangın güvenliğinin aşağıda belirti len şekillerde azaldığı söylenmektedir. a) Duman/ısı açıklıkları yanma hızının gelişmesine sebep olacaktır: Başarılı bir havalandırma, dumanın açıklıklardan bina dışına akarken alt seviyelerdeki taze hava giriş açıklıklarından giren hava ile sürekli olarak yer değiştirmesini sağlar. Bu yüzden, başarı lı bir havalandırma neticesinde, yanma zonu içine giren gazların hemen hemen tamamı taze hava olacak ve yanma h ızı serbest yanma hızı seviyelerinde muhafaza edilecektir. Bu durumun aksine, çatı açı klıkları veya diğer doğal veya zorlanmış havalandırma olmaksızın yapı içerisindeki yanma, yapı içerisindeki mevcut oksijeni sürekli tüketecektir. Azalan oksijen konsantrasyonu ise yanma hızını azaltacaktır. Böylece, kapalı kompartıman yangın senaryosuna göre, duman/ ısı açıklıklarının kullanımı yanma hızının gelişmesine öncülük edecektir. b) Duman/ısı açıklıkları sprinkler aktivasyonunu geciktirecektir: Çatı açıklıklarından ısı ve dumanın tahliyesi tavan seviyesinde daha düşük gaz sıcak l ı ğı ile sonuçlanacak ve ilk sprinkler aktivasyonunun geciktirilmesine sebep olacaktır. İlk sprinkler aktivasyonunun gecikmesi ise sprinkler sistemi ile kontrol edilemeyebilecek boyutta daha büyük bir yangın ile sonuçlanacaktır. c) Duman/ısı açıklıkları açılacak sprinkler sayısının arttıracaktır: İddia, açıklıkların daha fazla sayıda sprinklerden su boşalmasına sebep olacağı ve dolayısıyla yangını sprinkler sistemi ile kontrol altına alabilmek için hasar verecek miktarda su akışının olabileceğidir. Bu durum iki farklı yolla açıklanmaktadır. Birinci açıklama; ilk sprinklerin devreye girmesindeki gecikmenin, daha büyük boyutta bir yangına sebep olacağı d ır. Sonuçta bu durum yangın kontrolü sı rası nda daha fazla sayıda sprinklerin aktive olmasına sebep olur. Gerçekte yangının kontrolü sağlanamayabilir ve aktive olan sprinkler sayısı dizayn alanını aşar. İkinci açıklama ise; duman perdeleri tarafından ısı ve dumanın tutulması perdelenmiş alan içerisinde olan fakat yangına kaynağına göre konumu uzak olan sprinkler başl ı klarında da sıcaklığı yükseltecek ve bu durum aktive olan sprinkler sayısını arttıracaktır. d) Duman/ısı açıklıklarından gerçekleşen akış miktarları, yarar sağlayabi l me k için yetersizdir: Sprinkler başlıklarından suyun boşalması dumanın soğutulmasında oldukça etkilidir. Bu durumda dumanın kaldırma kuvveti, çatı açıklıklarından kayda değer miktarda duman tahliyesi için yeteri derecede kuvvetli olmayacaktır. Bu durumda da duman/ ısı açıklığının bir avantajı olmayacaktır. e) Duman/ısı açıklıkları ekonomik değildir: Duman/ısı açıklıkları için gereken ilave maliyetler, bu sistemi haklı çıkaracak kadar efektif değil lerdi r. Bazen bu sistemler için harcanacak paranın diğer yangın korunum yöntemlerine harcanması daha iyi olabilir. 4. İddiaların Değerlendirilmesi Yukarda yer alan olumlu ve olumsuz iddiaları değerlendirebilmek için Beyler ve Cooper, bir sonraki sayfada yer alan Tablo 1 'de belirtilen deneysel ça l ışmaları incelemişlerdi r. Tablo, çalışmala rı tarih sırasına göre vermektedir. Sprinkler sistemi ve açıklıkların etkileşiminin tamamen veya kısmi olarak modellenmesi için birçok girişim olmasına rağmen, bu iş günümüzde mevcutolan en karmaşık modellerin kullanıldığı çalışmalardan bile daha karmaşı ktı r. Bu problemin çeşitli kısımları üzerine deneyler ve analizler yoluyla çok sayıda çalışma gerçekleştirilmiştir. Fakat bu çalışmaları n hiçbiri, yukarıda bahsi geçen deneysel çal ışmalar tarafından sağlanan görüş seviyesi ne ulaşacak yeterli bilgiyi içermemektedir. Yukarıda belirtilen deneyler konuya olan yaklaşımları geniş bir aralıkta vermekte, bun l arın hiçbiri tam olarak her şeyi içermemektedir. Çok iyi kontrol edilen sprey veya havuz yangını içeren testlerin, su spreyine normal A sınıfı yakıtlar gibi tepki vermediği savı gerçekçi deği ldir. Böylece belirli etkileşim ler iyi kontrol edilmekle birlikte, son derece önemli olan bir etki leşim Yangın ve Güvenlik m Sayı 66 Ekim 2002 ------------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=