Technical lnformation lıd ır. Sanayi çalışan larının çok fazla elektrikli cihaz, makine ve sistemle karşı karşıya olmasına rağmen, aldıkları eğitim ve i ş güvenlik uygulamaları nedeniyle benzeri tedbirl erin a l ınma s ı nda daha şansl ı olduklarını düşünüyorum. Yeter ki yangın tehlikesini hatırlamış olsunlar. ·,. İNSANLAR! ELEKTRİK ÇARPMASINDAN KORUMAK İÇİN ... • Koruyucu yalıtım: Normalde gerilim altı nda olmayan ancak yalıtım hatası sonucu elektriklenebilen parçaların izoleli yapılmasıdı r. Elektrik işlerinde kullanılan penseler, karga burunlar, tornavidalar vb. el aletleri, uygun şekilde yalıtılmış ve yağdan lı~ların, süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik araçlarının sapları, akım geçirmeyen malzemeden olmalıdır. • Üzerinde durulan yerin yalıtılması: Yerleri değişmeyen sabit elektrikli makine ve cihazlarla, elektrik panolarının taban alanına tahta ızgara, lastik paspas gibi yal ıtkan bir malzemenin konulmasıyla yapılan bir korunma önlemidir. Bu, herhangi bir elektrik kaçağında insanı toprağa karşı yal ıttığı için elektik çarpılması gerçekleşmez. • Küçük Gerilim Kullanma: Bir yal ıtım hatasında elektrik çarpmasın ın etkili olmaması için, elektrikli araçların 42 voltluk geril imle çal ıştırıl masıd ır. Genel olarak elektriğin çarpma ve yakma tehlikesi bulunmaktadır. Elektrik tehlikeleri içinde en önemli tehlike çarpma tehlikesidir. Bu tehlike yangın yerinde dolaylı ve direkt olarak gerilim altındaki elektrik 'lesisatlarını n parçaları ile temas edildiği zaman meydana gelebilecek tehlikedir. Çarpmadan doğacak zararlar insan vücudundan geçen akım şiddetine bağlıdır. İnsan vücudunun ortalama direnci 1300 ohm'dur. Edinilen tecrübelere göre 50 mA gücündeki akım şiddeti, sınır akım şiddetidir. Bunun üzerindeki akımlar ölüme yol açabilir. Bu sebeple 24 V ve 42 V'luk küçük gerilimlerin kullanılması gereklıle~ tedir. Bu korunma önlemi yapılan elektrikli araçları ayrıca topraklamaya gerek yoktur. Kazan içinde veya buna benzer dar ve iletken kısı m ları bulunan yerlerle ıslak yerlerde, alternatif akım ile çal ışan lambalar kulla n ıldı ğı takdirde küçük gerilim kul la nılmal ıd ır. Bu devredeki fişler Makina ve tezgahların çalıştırma düğmeleri yeşil, durdurma düğmeleri kırmızı renkte olmalıdır. Kollu ve çevirmeli şalterlerde ise çalıştırma için "1" , durdurma için "O" gibi etiketler bulunmalıdır. aynı yerde bulunabilecek daha yüksek gerilimli prizlere uymayacak türden seçilmelidir. • Sıfırlama: Elektrikli makina ve araçların gövde kısımlarının (yani şaselerinin) nötr iletkenine bağlanmasıdır. Ancak nötr hattına doğrudan doğruya bağlamak için en az 1O mm2 kesitinde bakır iletken kullanılması zorunludur. • Topraklama: Elektrik enerjisinin kul lanıldığı yerlerde, üzerinde akım taşıyabilecek madeni kısımların toprak ile yapılan elektriksel bağlantı düzenine 'topraklama' denir (diğer anlatımla makine şasesi ile yeryüzündeki toprağın birbirleri ile bağlanmasıdır). Elektrikle çal ışan tüm makine ve tezgah, torna, freze, planya, vargel, hızar, matkap, kompresör ve benzerlerinin şaselerine gözle muayene edilebilen topraklama hatları çekilmelidir. Ayrıca çelik konstrüksiyonlu metal çatılar da yıldırıma karşı etkili bir şekilde topraklanmalıdır. Topraklama devresi, düşük dirençli iletkenden (bakır veya alüminyumdan) yapılmış olmalı, bağlandığı cihazın devresinde meydana gelecek en büyük kaçak akımı iletecek kapasitede olmalı, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuş olarak çekilmelidir. Elektrik tesisatının yıllık periyodik kontrol belgesinde, topraklama OOCJ • 00 00 Yangın ve Güvenlik m Sayı 66 Ekim 2002 levhalarının ölçülen direnç değerle ri 'ohm' cinsinden yazılmalı, direnci 1O ohm'dan büyük levhalara ek topraklama levhası eklenmelidir (Radyoaktif paratonerlerin topraklama direnci 5 ohm'dan küçük olmalıdır). • Kaçak akım rölesi : Tüketici devrede, gelen ve giden akımların birbirlerine eşit olmadığı durumlarda, devreyi otomatik olarak kesen bir koruma cihazıdır. Yani insan vücudundan bir akım geçmesi halinde dönen akım, gelen akıma eşit olmayacak ve elektrik devresi kesilecektir. 'Hayat koruma' denen kaçak akım rölesinde toprak hattına da gerek yoktur. Bu nedenle yerleri sürekli değişen elektrikli aletlerin kullanılmasında çok güvenlidir. Atölyelerde bulunan makine ve tezgahların ayrı ayrı durdurma tertibatından başka, atölyedeki veya kısımdaki tezgahları tamamen durduracak bir ana şalter bulunmalıdır. Elektrik panolarının ön kısımlarında geçişi güçleştirecek malzeme bırakılmamalıdır. Makina ve tezgahların çalıştırma düğmeleri yeşil, durdurma düğmeleri kırmızı renkte olmalıdır. Kollu ve çevirmeli şalterlerde ise çalıştırma için "1", durdurma için "O" gibi etiketler bulu n malıdı r. Makine ve tezgahla rı n kumanda yeri, bunların görülemeyeceği yerde ise çalışmaya başlamadan önce bir uyarı sesi ile haber verilmelidir (yani elektrik 'geliyorum' demelidir). Elektrik el aletlerini çalıştırmak için anahtarın üzerine basıldığında çalıştıracak, bırakıldığında durduracak yayl ı anahtarlar kul lanılmalıdır. Bu anahtarlar bozulduğunda aynı özellikteki yaylı anahtarla değiştiril mel idir. Elektrik kabloları muntazam bir biçimde döşenmiş olmalı, kırık fiş ve prizler onarılmalı, sigortalar kapalı dolap içerisinde bu lundurulmalıd ır. Büyük mutfaklar, bulaşık yıkama yerleri, soğuk hava depoları, su pompa daireleri ve kazan daireleri ile çamaşırhaneler, banyo lar, galvanik işletmeler gibi nemli ve ıslak yerler ile parlama ve patlama tehlikesi oluşturabilecek tozlu yerlerde; aydınlatma lambaları, fiş ve prizler ile anahtarlar su damlalarına ve toza karşı tamamen korunmuş tipte (etanş) olmal ı, sigortalar tehlikeli ortamın dışında bulundurulmalı, yıpratıcı etkisi olan buhar ve dumana açık metal parçalar, örneğin koruyucu boya ya da daya nı k lı gereçler kullanılarak korozyona karşı korunmalıdır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=