S.#1.GÜNEY i , ,,.,.......,,,.,. ,.,., · ,.,., ;,.-.,,,,..,,w,v,w, ;,� bahsedebiliriz. Bu tehlike az ya da çok şiddette veya etkime özelliği açısından farklı nitelikler gösterebilir. Bir fabrika işçisinin bir mühendisin veya bir ev kadınının kullandığı maddelerden ötürü karşılaştığı tehlikelerhem farklı şiddette,hem farklı özelliktedir. Aşağıda geniş şekilde açıklanacak olan tehlike çeşitlerini en fazla sayıda yaşayan meslek gruplarının başında itfaiyecilik gelir. İtfaiyecilikte mücadele ve önlem faaliyetleri, hem itfaiyecinin hem de insanların tehlikeli maddelere karşı güvenliklerini de kapsamalıdır. Maddelerin en çok rastlanılan tehlikelik özellikleri, patlama, parlama, yakma, zehirleme, boğma, tahri§ etme, hastalık yapma, alışkanlık yaratma, kanser yapma, fiziksel etki, radyoaktivite, ışık etkisi, ses etkisi, dağlama, tahrip etkisi, iğrendirici etki, kalıcı ve geçici psikolojik etkilerdir. İtfaiyecilikte bu tehlikelerin hemen hemen hepsi ile karşılaşmak mümkündür. Bugün bu etkilerin çoğuna konut olarak kullanılan yerlerde bile rastlamak mümkündür. Şu halde, gerek insanların gerekse itfaiyecilerin yangınla mücadele ve önlem çabalarının içeriğinde bu tehlikelere de özellikle dikkat etmeleri gerekmektedir. Sürtme, darbe, vibrasyon, ısı ve ışık etkisi altında stabil olmayan katı, sıvı ve gaz maddelerin fiziksel veya kimyasal reaksiyon sonucu, çevredeki her türden maddeye zarar vermesi olayına "patlama , buna yol açan maddelerde "patlayıcı maddeler denir. Patlama olayı, patlamaya yol açacak maddenin yanısıra ortamın koşullarına da bağlıdır. Bu koşulları patlamanın türüne göre değişir. 2. PATLAMAYA NEDEN OLAN ETKENLER Patlayıcı maddenin stabilitesi, ortamın ısı, vibrasyon, darbe veya sürtme etkisi, maddenin yoğunluğu ve saflığı, bünyesinde bulundurduğu serbest oksijen durumu, bulunduğu kabın mukavemeti, oksijene olan gereksinmesi patlamanın şiddeti ve yayılma hızı üzerine etki eden önemli faktörlerdir. • Stabilite: Patlayıcı maddelerin en önemli özellikleri unstabil yani kararsız ve dengesiz oluşlarıdır. Dış etkenler tarafından kolaylıkla "decompoze olarak hızla parçalanırlar. Bu da beraberinde yüksek oranda bir basınç ve ısı oluşumuna neden olur. • Isı,: Çıplak ateş ya da ani veya tedrici ısınma tüm patlama şekillerinde önemli bir oluşum nedenidir. Isınma sebebi bir ateş kaynağından meydana gelebileceği gibi exotermik bir reaksiyondan, herhangibirçözünmereaksiyonundan,sapontenous bir reaksiyondan veya ısı konveksiyonundan da kaynaklanabilir. Isı miktarının patlamanın şiddeti ve yayılması üzerine etkisi büyüktür. Zincirleme bir patlama olayında oluşan enerji, gerek başlangıçta, gerekse patlama esnasında patlayıcı madde gazlarının yaratmış olduğu basınç ve parçalama gücü ile yakından ilgilidir. • Nem: Kimyada birçok madde veya bileşik belirli sürede nemle temas ettiği taktirde exotermik bir çözünme reaksiyonuna uğrayarak bozulur. Oluşan çözünme ısısı tehlikenin başlamasına neden olur. Bu bir yanma, patlama ya da zehirli bir gazın çıkışı demektir. • Sürtünme: Unstabil patlayıcı maddeler özellikle nakilesnasındasürtünmedendolayımeydana gelen bir ısı ile decompoze olurlar. • Darbe ve Vibrasyon: Gereknakil esnasında gerekse dikkatsizlik sonucu devrilme ve düşmelerde patlayıcı maddeler decompoze olabilirler. • Statik Elektrik· Patlayıcı maddelerin istem dışı reaksiyona girmelerine neden olan en büyük etkendir. Depolanmaları, üretilmeleri, nakilleri ve kullanılmaları esnasında kusursuz bir topraklanmanın zorunluluğu vardır. • Maddenin Yoğunluğu ve SaflığL" Patlayıcı maddenin yoğunluğu ve saflığı ne kadar mükemmele yakın olursa patlama gücü ve yayılması o kadar büyük olur. • Serbest Oksijen: Peroksitler ve bünyesindeki oksij eni dekompozisyon sırasında serbest hali geçiren patlayıcı maddelerin gücü ve yayılması daha şiddetli olacaktır. Patlama esnasında yetersiz oksijenden dol ayı oluşan karbonmonoksit ve karbon partikülleri patlama gücü ve yayılma şiddetine olumsuz yönde etki edecektir. • Kabın Mukavemeti· Esasında patlayıcı maddeler için kabın hacmi veya mukavemeti önemli değildir. Çünkü patlayıcıların "detansyon hızı veya "explozyon yayılması çok büyük boyutlardadır. Bu nedenle oluşan hız ve güç havada boşalma özelliğinden çok, havayı yırtma özelliğine sahiptir. Dolayısıyla tahrip etme gücü her türlü engele homojenliğe yakın düzeyde etki etmektedir. Tahribat patlayıcı maddenin miktarı ve özelliklerine bağlı olarak o alan içerisinde her şeye eşite yakın düzeyde zarar verecektir. Bu olay nükleer patlamalarda daha idealdir. Genellikle askeri amaçlarla kullanılan bu özellik patlayıcı madde miktarları üzerinde oynayarak, ya da çeşitli teknikler
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=