l _s. R. GÜNEY - . 4 geliştirilerekpatlamanınfaydalıolmasısağlanmıştır. sonuçlara da neden olurlar. Örneğin flor gazı çok Eski binaların etrafa zarar vermeden yıkılması ya aktifolması nedeniyle bir çok kimyasal madde ile da nükleer enerjinin teknolojiyi geliştirme amacıyla şiddetli şekilde reaksiyona girerek tehlikeli bir çok kullanılmasını örnek olarak gösterebiliriz. Patlama oluşuma neden olur. Bazı gazlar ısı, darbe nem gibi gücü düşük olan maddelerle, gaz patlamalaqnda, etkenlerle reaksiyona girerek tehlike yaratırlar. detanasyon hızının çok düşük olması nedeniyle Bunlariçinözel önlem alınır.Asetilen, metil asetilen, havanın yaratacağı boşluk patlama gücünü çok propadien ve vinil klorür bu tip gazlara örnektir. kolaylıkla boşaltmaya neden olacaktır. İçinde • Zehirleyici, Boğucu ve Tah� Edici Gazlar: Birçok tehlikeli madde bulunan (patlayıcıların haricinde) gaz ya safhalde iken, ya da bir kimyasal reaksiyon kapların hacimleri ve mukavemetleri oldukça sonucu oluşarak atmosfere dağıldıklarında ppm dikkate alınmalıdır. oranlarında canlıların üzerinde çok çeşitli tehlikeli Patlayıcı maddelerin gerek sınıflandırılmasında etki yaratırlar. C12, H2S, NH3, CO v.s. gazlar buna gerekse tahrip güçlerinin belirlenmesind:! üç ana örnektir. Ayrıca gazlar basınç uygulamasına göre faktör baz olarak alınmıştır. Bunlar: Pat/,ayıcı de sıkıştırılmış, sıvılaştırılmış ve basınç altında bir maddenin konsantrasyonu ve yoğunluğu; pat/,ayıcı sıvıda çözülmüş gazlar olarak da sınıflandırılabilir. maddenin patlaması sonucu ortaya çıkan enerj4' • Sıkıştırılmış Gaz/,ar: Bazı gazlar normal sıcaklıkta detanasyon hızı dediğimiz patlama basıncının ve yüksek basınçta çelik tüpler içinde sıkıştırılarak, yayılması o/,arak sırau:ınabilir. kullanım miktarları artırılır. Bu uygulama genellikle 3. GAZLARIN PATLAMA TEHLİKESİ Gazlar patlayıcı kimyasal maddelerden sonra tehlikeli özelliklerin zenginliği açısından, üzerinde en çok durulması gereken madde grubu olduğunu görürüz. Bugün, bırakalım sanayiyi artık evlerimizde bile çok miktar ve çeşitlerde gaz kullanmaktayız. Bol sayıda ve büyüklükte LPG tüpleri, doğal gaz, karbondioksitli söndürme cihazları, aeresoller hatta kullandığımız televizyonların tüplerindeki gazları sayabiliriz. • Yanabilen ve Alevlenebilen Gaz/,ar (F/,ammable Gasses): Normal koşullarda havanın oksijeni ile belirli oranlarda karıştıklarında, alevlenme ve yanma özelliğini gösteren gazlardır. Bunların etkinliği, çok düşük oranlarda havanın oksijeni ile karışması ve karışmadan doğan bu özelliğin genişbirentervale sahip olmasıyla izah edilir. Ayrıca bünyesinde oksijene karşı açlığı gitmemiş gazlarla, karbon atomuna bağlı hidrojen sayısı da, alevlenme ve yanma özelliğine etki eden unsurlardır. • Alevlenme Özelliği Olmayan Gaz/,ar (Nonfla.m mable Gases): Bu gazlar hava veya oksijenle hiç bir konsantrasyonda yanıcı ve alevlenici karışım oluşturmazlar. Başta oksijen olmak üzere bazı oksijenli karışımlar herhangi bir yanma olayına endirek olarak katılıp, oksijen taşıyıcı rol oynarlar. Argon, helyum, neon gibi inert gazlar, CO2 , SO 2 , N2 gibi gazlar da alevlenme özelliği olmayan gazlardır. • Reaksiyona Y atkmAktif Gazl,ar: Bugazlarkimyasal aktivitelerinden dolayı bir çok madde ile reaksiyona girerek, yeni maddelerin oluşumu yanısıra, tehlikeli sıvılaştırılamayan gazlara uygulanır. • Sıvıu:ıştırılmış Gaz/,ar: Gazların kendilerine has kritik sıcaklıklarda ve basınç altında, çelik tüpler içinde sıvılaştırılmalarıdır. Bu şekilde elde edilen sıvı gaz hem miktar açısından sıkıştırılmış gazlardan fazladır, hem de patlayıcılık tehlikesi daha azdır. (Bir tüpte gaz fazı ne kadar az ise patlama şiddeti o oranda daha azdır.) • Basınç Altında Bir Sıvıda Çözülmüş Gaz/,ar: Bazı gazların gaz halde kullanılmasının ve naklinin çok tehlikeli olması nedeniyle, kendisiyle reaksiyona girmeyen bir sıvı içerisinde, basınç altında çözündürülürler. Yanabilen veya yanmayan gazlar, kab içerisinde ya da serbest halde, ısı kıvılcım veya çıplak alevle üç şekilde patlama özelliklerini gösterirler. Gazların patlaması sırasında oluşan "patlama yayılma hızı, patlama sıcaklığı, patlama ürünü gaz miktarı ve patlama ışık şiddeti patlayıcı maddelerinkine göre oldukça düşüktür. Bu özellikten yararlanılarak bu etkilere karşı önlem almak mümkündür. • Tüp Patu:ıması: Yanabilen veya yanmayan gazların (sıkıştırılmış veya sıvı olabilir) tüp içinde iken artan sıcaklık karşısında, tüpün emniyet ventilinin açılmaması halinde, tüp içinde artan basıncın kabın mukavemet gücünü yenerek, kabı yırtmasıdır. Yırtılma olayının şiddeti, kabın içindeki gaz fazı hacminin büyüklüğüne, gazın sıvı veya sıkıştırılmış olup olmadığına, kabın hacmine, patlamaya sebep olan sıcaklığın ani yükselişine, kabın yapısına ve gazın kimyasal özelliğine bağlıdır. • Hacim Pat/,aması,: Herhangi bir sebeple bir kaptan sızan yanma ve alevlenme özelliği olan bir gazın,
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=