Merdivenin açık kapısındaki duman girişini önleyecek ortalama hız değeri kritik hız olarak adlandırılır. Kritik hızlar ile ilgili olarak çeşitli deneysel çalışmalara yapılmıştır [7]. Bu deneylerde yangın sıcaklığı, katın dış duvarlarındaki sızıntı açıklıkları ve merdiven açık kapı kanat açıları incelenmiştir. Şekil 5'te yer alan grafik deney sonuçlarına dayanmaktadır. Buradan da görüldüğü üzere en kritik hal dış duvarların tamamen sızdırmaz olduğu durumdur bu halde merdiven içerisine duman akışını önlemek için daha büyük hızlara gerek duyulur. TamaArticle ır. etrafındaki sızıntı alanlarına gelince bu değerlerin 0,01m2 ila 0,03m2 arasında değiştiği görülmektedir. Ama 0,04m2 olan durum da söz konusu olabilmektedir. Asansör kapıları için ise bu değer 0,06 m2 alınmaktadır. Çeşitli testlerde tek kanatlı kapılarda bile kapı sızıntı alanları 0,03m2 olarak belirlenmiştir. Halbuki BS 5588 bu değeri 0,01 m2 olarak vermektedir. Gerçek değer önerilen değerden üç kere daha büyüktür. Bu da diferansiyel basıncı yaklaşık 9 kat azaltmaktadı r. Dizayn değeri olarak 50 Pa hedeflenirken sadece 6 Pa değeri başamen hava sızdırmaz dış cepheler duru- rılabili r. Chow [8] tarafından gerçekleştirilen bir munda, açık kapılardan hızların büyük olması çalışmada Hong Kong da ticari bir binanın ile yangın katında bir basınç oluşturulur bu da testleri yapılmıştır. Testlerin amacı değişik büyük debilerde dumanın asansör kuyusu ve koşullar altında merdiven yuvası basınçservis şaftları na akmasına sebep olur. Bunun !andırma performansını değerlendirmekti. anlamı yangın katına akan hava debisini Yapılan testlerde merdiven yuvası ile lobi azaltmak için merdiven kapısı açıklığı mümkün olduğu kadar sınırlandırı lmalıdır. 4 3.5 0.5 Duvar açıklıkları kapalı Duvar açıkl ığı 1, 86 ın2 Duvar açıklığı 2)9 m2 veya mekanik havalandınna O 100 200 300 400 500 600 700 Yangın sıcaklığı ('C) Şekil 5. Yangın maha/i sıcaklığı ile kritik hava hızı değişimi. • Duman geri akışını önlemek için açık kapıdan sağlanan hava debisi büyük bir yanarasındaki basınç farkının ölçülen değeri, hesaplanan değerin üç katı büyük bulunmuştur. Bu durumun sebebi lobi ile kullanım mahali arasındaki akış alanının farz edilen değerin in gerçek değerinden daha büyük seçilmesidir. Bu yüzden de daha düşük bir basınç farkı tahmin edilmiştir. Kullanım alanında serili bulunan halı, kapı altındaki akış alanını azaltmıştır. Akış alanı, basınç farkının karekökü ile ters orantılı olduğu için akış alanındaki 0,58 oran ındaki bir küçülme yaklaşık 3 kat basınç farkı ile sonuçlanmaktadır. 5. Aşırı Basınç Artışının Önlenmesi gına sebep olabilir. Örneğin, 0,92m x 2,13m merdiven kapılarının açılmasını zorlaştırır. Aşırı boyutunda bir kapıdan 1m/s ve 2m/s hızlar basınç farklarını önlemek için basınçlandırma Basınçlandırma sistemi dizaynı yapılırken açık kapıların göz önünde bulundurulması gerektiğini belirtmiştik.Tabi ki açık kapı durumunu yenmek için yeterli miktarda yapılan hava üflemesi, bütün kapılar kapalı olduğu zaman merdiven yuvası içerisinde aşırı basınç yükselmesi ile sonuçlanabilir, bu durumda için debi 1,98m3/s ve 3,96m3/s olmaktad ır. sistemlerinde kullanılan çeşitli yöntemler Eğer yeteri kadar yanıcı malzeme varsa bu vardır. Dışarı tahliye kapısının açılması, debiler 7230 kW ve 14460 kW büyüklüğünde barometrik damper kullanılması gibi rahatlatma yangına sebep olabilmektedir [7]. Kapıyı tam açıklıkları sağlanması veya geri besleme açık konumdan yarı açık konuma getirmek, kontrollü değişken debili üfleme yapan duman geri akışın ı önlemek için gerekli olan sistemler ki bunlara örnek olarak by pass debiyi yaklaşık yarıya indirir. Kritik hız değerleri damperli fan, değişken devirli tanlar ve kanat kapının 90 derece olması durumu için sap- açıları değişebilen fani arın kullanılması lanmıştır. Kapı kanadı 30 derecenin altında verilebilir (Şekil 6). ise bu açıklık alanında önemli miktarda azalma demektir. Kapı kanadının 1Oderece olması ki bu açıklık yangın hortumunun geçmesi için yeterlidir, tam açık kapı haline göre alanı %15 seviyesine çekmektedir. Kapalı kapılar Aşırı basınç artışını önlemek için yöntem olarak dış kapının açılması yöntemi (Şekil 6(a)) kullan ılı rsa , bu durumda, merdiven yuvası içerisinde dengeli bir basınç dağılımı için ya altlan enjeksiyon ya da çoklu enjeksiyon Yangın ve Güvenlik il Sayı 71 Mayıs-Haziran 2003 daha iyi sonuç vermektedir. Üstten yapılan enjeksiyonda dengeli bir basınç dağılımı elde edilememektedir. Bir de şunu belirtmek gerekir ki kat sayısı yada bina yüksekliği arttıkça aşırı basınç artışını önlemek için dış kapı açma yöntemi iyi sonuç vermez.Geri besleme kontrollü değişken debili sistemlerde (Şekil 6(c)) Kat Dış ortama açık merdiven kapısı Barometrik Kat Kat Açık dış kapı ile aşırı basınç önleme yöntemi (6a) Baroınctrik damperler ile aşırı basınç önleme yöntemi (6b) • By-pass damperli fan • Değişken devirli fan • Değişken hat ve kanatlı fan cğişkcn ınlcı • vane fan Fan Geri besleme kontrollü değişken debili sistem ile aşırı basınç önleme yöntemi (6c) Şekil 6. Aşırı basınç artışını önleme yöntemleri.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=