Yangına maruz kalan binaların güvenliği, bir dizi sistem kullanıla rak planlanan ve birbiriyle koordine olarak işleyen, uyarı ve kaçış, yangının büyümesini kontrol etme, yangın çıkan bölgenin binanın diğer bölümlerinden ayrılması veya itfaiye hizmetleri gibi bir dizi önlem alınmış olmasına bağlıdır. Bir binada çıkan yangını kontrol altına alabilmek için belirli süreler içinde belli bir performans düzeyini koruyacak şekilde tasarlanmış çeşitli departman ve yapıya ait unsurların korunabilmesi de gerekli olacaktır. "Süre" ya da "zaman" kavramı, gerçek bir değer ve bir yapını n ayakta kalmak zorunda olduğu tanımlanmış bir süre olarak algı lanmamalıdır. Burada bahsedilen "süre" daha çok başka bir kavramı karşılamaktadır; bir binadaki bileşen ler ya da bina inşaatının uluslararası standart ısı-zaman eğrisine (standart yangın) göre belirlenen bir süre boyunca ısıya maruz kalması durumunda, binadaki bileşenler ya da bina inşaatının gerekli işlevleri (yük taşıma işlevi ve/veya yangının yayılmasını önlemeye yönelik fonksiyonlar) yerine getirme becerisi kastedilmektedir. Gerçek miktarda olsun ya da olmasın, belirtilen süre aslında doğrulama işlemine uygun olacak şekilde bir binada kullanılacak bir seçiminde kullanı lan ve genel anlamda kabul gören yangın deneme usulüne bağlıdır. Bu çalışmada benimsenen yaklaşıma göre, tasarımcı bireysel yangın yük yoğunluğunu ve havalandırma koşulları dahil olmak üzere ilgili bölümün özelliklerini göz önünde bulundurarak bir binanın herhangi bir bölümünde çıkabilecek gerçek bir yangına eşdeğer nitelikte ısıtma sağlayacak süreyi, yani standart bir yangına maruz kalma süresini değerlendirip herhangi bir ürünü kullanıp kullanmamaya ya da binanın inşaat biçimine karar verme hakkına sahip olmalıdır. Bina Tüzüğü Onaylı B Belgesi'nde (OB B) (lngiltere ve Galler'de geçerlidir) "asgari yangın direnci süreleri" için yapılan öneriler Tablo A2'de görülebilir. Önerilen bu değerler aslında ampi ri ktir. 08 ile aslında, binaların ve inşaatlarındaki farklı yönler göz önünde bulundurarak belirli tasarım durumları için "Yangın Güvenlik Mühendisliği" sonucunda elde edilen çözümler kastedilmektedir. Bu yüzden "Yangın Güvenlik Mühendisliği" çeşitli parametreler ve sistemler tanımlayarak ve yangın güvenlik önlemleri açısından kapsamlı bir proje geliştirerek belirli bir çözüme kapı açabilir ve yangın güvenliği konusunda Equıvalent Time Of Fire Exposure Yazan: Satish Desai But/er and Young Ltd. Kaynak: Bui/din Engineer alternatif bir yaklaşım sunabilir. Tüm bunlara bağlı olarak bu konu örneğin BS 9999 (Binaların Tasarım, inşaat ve Kullanımında Yangın Güvenlik Uygulamaları Tüzüğü) ve BS 7974 (Binaların Tasarımındaki Yangın Güvenlik Mühendisliği ilkeleri Uygulama Tüzüğü) lngiltere Standartları'nda irdelenmiştir. BS EN 1991-1-2:2002 maddesi "Yangına maruz kalan yapılarda tercih edilecek uygulamalar" (Eurocode 1'in bir kısmı) de bu konuyla ilgili olarak yol gösterecek niteliktedir. Bu çalışma, lngiltere'de Ulusal Ek Madde ile birlikte kullanılması gereken, BS EN 19911-2:2002 Eurocode'daki kriterlere bağlı olarak "yangına maruz kalmaya eşdeğer süre" hesaplanı rken gerekli tasarım değerlerini hesaplamak için bir yaklaşım olarak görülebilir. Bu Eurocode yaklaşımının veya ilgili parametrelerdeki bazı değerler lngiltere'de Ulusal Ek Madde'de kullanılırken değiştirilebilir. Yine de temel anlayış aynı kalmalıdır ve ileride yapılarla ilgili Eurocode'larla uyum halinde olacak şekilde, Avrupa çapında uygulanacak olan ve kısa bir süre sonra kabul edilecek olan Eurocode göz önünde bulundurularak benimsenecek genel yaklaşımdaki değişimlerin incelenmesi faydalı olacaktır. Eurocode, Ek E'nin E1 Kısmında tartışılmakta olan sürecin "malzemeye bağımlı" olduğunu belirtmektedir. En azından bugün, varsayıldığı üzere Eurocode, sadece çelik ve güçlendirilmiş beton yapılar için uygun olan çeşitli parametreler vermektedir. Arka Plan Çeşitli amaçlar için yapılan bina grupları ve onlarla ilişkilendirilen "tehlikeler" açısından, Tablo A2'de belirtilen "asgari süre" deneyimlere dayanılarak belirlenmiştir. Söz konusu tehlikeler, belirli bir bina tipiyle il işk ilendirilebilen yanıcı malzemelerin tipi ve miktarına bağlı olarak değişen "yangın yükü"nün büyüklüğüyle ilişkili olabilmektedir. Bununla birlikte, bir bölmede çıkabilecek gerçek bir yangına maruz kalma süresinin tahmininde Yangın ve Güvenlik ma Sayı 73 Eylül 2003 diğer unsurlar da hesaba katılmal ı dır. Yapılacak tahmin genellikle "yangına maruz kalmaya eşdeğer süre" (t 0)' olarak bilinmektedir. t; yaklaşık olarak hesaplanırken, olası veya doğal bir yangının etkisi sıradan standart bir yangının etkisiyle benzeşecek şekilde düşünülmelidir. Aşağıdaki formülde simgelerle belirlenen fiziksel koşullar üzerinden hesaplama yapılır: t. = kc (w, X q d X kb ) Bu formülde: k0: Yapıdaki malzemeye bağl ı olan düzeltme faktörüdür. qd: Karakteristik yangın yükü yoğunluğu, yani qf 'nin bir fonksiyonu olan model yangın yükü yoğunluğudur (MJ/m2 ). k0 : Mekanın ısıl özelliklerine bağlı olarak dönüşüm faktörüdür. w,: Havalandırma faktörüdür. (Eurocode t0 .d gibi sembolleri de, karakteristik ve modele özel değerleri birbirinden ayı rt etmek için kullanmaktadır. Bu çal ışmada, kolaylık sağlaması amacıyla tek alt sembol kullanılmıştır.) t 0 ile ilgili yapılacak itinalı bir değerlendirme, mekanın ısıl özelliklerinin belirlenmesi, q,, k0 ve w, gibi değerlerin hesaplanması, ayrıntılı çalışmalar ve özel proje analizleri gibi başka faktörlerin de ayrıntılı bir şekilde göz önünde bulundurulmasını gerektirebilir. Oysa ki genel bir modele hizmet edecek şekilde Eurocode veya herhangi bir ulusal yönergede önerilen parametresel değerlerin kullanılması yerinde olacaktır. Bu araştırma çalışmasında, ilkelerin resmedilebilmesini kolaylaştırmak amacıyla bölme yüksekliği (H) 6,00 m, alan ölçümü (A,) 2000 m2 olan bir süpermarket veya tek katlı bir al ışveriş merkezi mekan olarak seçilmiştir. Herhangi bir "dükkan" binasında yukarıda bahsi geçen değerler ko layl ıkla belirlenebilir, q, , k 0 ve w,'ye uygun değerler Eurocode'a kolaylıkla adapte edilebilir veya yorumlanabilir. Aynı ilkeyi ofis katı gibi diğer binalara da uygulamak mümkündür, ancak özel bir projede bir bölmenin ve bölmeyle ilgili geometri tanımlanırken bu tanımlamanın , o projede alınan karara göre olmasına dikkat edilmelidir. Düzeltme Faktörü (k0) Bu faktör, betonla güçlendirilmiş veya "çapraz geçiş malzeme" olarak korunmuş çelik kullanılmış bölmelere uygulanabilirdir ve değer olarak 1,00 sayısı baz alınır.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=