Article ona çarpanı 0,9 değerini alırken on 9 ve on10 değerlerinin her ikisinin de 1,00 değerini aldığı kabul edilmiştir. 3.2 Eğer bu yangınla mücadele önlemleri alınması öngörülen önlemler arasında bulunmuyorsa, manuel yangın söndürmeyi simgeleyecek tüm çarpanların kombinasyonu 1,5 olarak kabul edilecektir. Alışveriş merkezi için qk değeri 730 MJ/ m2 olduğunda aşağıda görülen formül yardımıyla qd değeri şöyle hesaplanmaktadır: qd = qk X m X (oq 1 X Oq 2 ) X (On 4 X Oq 5 X oq 7 X ona X on 9 X on 10 ) = 730 X 0,8 X (1,85 X 1,175) X (0,73 X 0,87 x 0,78 x 0,9) = 566 ya da 600 MJ/m2 diyebiliriz. Dönüşüm Faktörü (kb) Mekanın ısıl özellikleriyle ilgili ayrıntılı bir değerlendirme bulunmuyorsa, kb değeri 'O.O7' olarak alınacaktır. Havalandırma Faktörü (w,) Eurocode Denklem (3)'de wf için aşağıdaki formülü vermektedir: wf = (6/H)03 [O,62 + 90 (0.4 - aJ'] 3 <'= 0.5 ... Eurocode Denklem (3) (1 + bvah) Bu formülde: H = Bölme yüksekliği = 6,0 m av = Av / Af (Dikey açıklıkların (AJ, bölmenin zemin alanına (Af )oranı) [0.025 $ av<'= 0.25 limitlerine bağl ıdır] bv = 12.5(1 +1Oav -a; )<!1O,O ah = Ah/ Af (Çatıdaki yatay açıklıkların (Ah) A/ye oranı) Tablo 1 av ve ah aralığındaki wf değerlerini göstermektedir. Tablo 1: av ve ah aralığındaki w, değerleri Yükseklik (H) 2.Om 4.0 m 6.Om (6/H)O.3 1.39 1.13 1.00 Tablo 1 'de wfdeğerlerini 'H=6,O m' olarak hesaplayarak vermektedir. 'H'nin diğer değerlerini bulabilmek için Tablo 1 'deki değerlerle (6/H)03 çarpılarak, aşağıdaki tabloda gösterilen değerler elde edilmektedir. Eşdeğer süre (t.)'nin hesaplanması t 0 değeri 'kc x (wf x kb x qi formülündeki gibi hesaplanarak dakika cinsinden ölçülür. a,, ve ~'nin alacağı çeşitli değerlerle aşağıda yer alan diğer parametrelerin alacağı çeşitli değerler için Tablo 1'deki wf değerleri kullanılacaktır; böylelikle hesaplanacak olan te değerleri de Tablo 2'de belirtilmektedir. k = 1.0 korumalı çelik için k: = 0.07 ve qd = 600 MJ/m2 Tablo 2: av ve ah aralığında t;nin alacağı değerler 120 ~ - - ------~--------~---------, ' : : 105 ------------- ------------- ------ - - ... · - - -~-- ------- - - -- _____ ________i _____ ____ ____ ' ' 90 --------- ----------------------------,--------------------------,------------- : : ' ' 75 ;_ __n_ 1 • 0.001 0.04 O. 8 1 - 1, 60 -- --------------4------------- , 45 ------- ---- ---ı------------- ' 30 ---------- --; -- -- -- -----r---- , 1 1 1 1 15 Uıı • Q.12: Q.]6 0.20 t 1 : : 1 1 1 1 1 o L_____;_'____;__'____;__'____;__' ----·~---..J 0.000 0.050 0.100 Figure 2: Values of t. for a range of a.,. and o~ Tablo 2'de kullanılan 'kc x kb x qd' çarpanının değeri 42'dir. Sırasıyla 0.05 ve 0.04 olan avve ah değerleri için Tablo 1'deki wf değerinin 1,43 olduğu gözlemlenmektedir. Bunun sonucunda \' Tablo 2'de görüldüğü gibi 1,43 x 42 yani 60 dakika olacaktır. Seçilmiş parametrelerle hesaplanacak olan diğer değerlerle yapılacak\' hesapları, elde edilecek sonucun 42 sonucunu veren 'kc x kb x q; çarpma işlemine oranlanmasıyla elde edilebilir. Örneğin elde edilen sonuç 63 olsa, sırasıyla 0,05 ve 0,04 değerlerini alana,, ve~ değerleri için \' 90 dakika olacaktır. (t.)'nin değerlendirmesi konusunda gözlemler 1. Onaylı B Belgesi'nde yer alan Tablo A2'de, dükkanlar (sprinkler sistemi olmayan ve bodrum derinliğinin etkisi hariç olanlar) için asgari yangın direnci süresi genellikle 60 dakika olarak verilmektedir. te hesaplanırken Tablo 2'de sırasıyla a,, 0,022, 0,05 ve 0,09 değerlerini alırken,~ değerleri 0,08 ve 0,04 8.0 m 10.0 m 12.0 m 14.0 m 16.Om 0.92 0.86 0.81 0.78 0.75 ve 0,00 olur. Bu tablo bize duvarlar ve çatılardaki açıklıkların yangına maruz kalmaya eşdeğer süre üzerinde önemli etkileri olduğunu göstermektedir. 2. t. değerlendirilirken yukarıda gösterildiği gibi bölmenin yüksekliği (H) açısından dikkate alınmalıdır. Onaylı B Belgesi'nde bulunan Tablo 2'de yer alan öneriler bu durumu kapsar nitelikte değildir. 3. t.'nin değerlendirmesi y"'ne (aktif koruma faktörü) bağlıdır. Eğer onaylı bir sprinkler sistemi varsa, 0,61 değerindeki Yn 1 çarpanı kullanılmalıdır. Buna bağlı olarak t 0 değeri düşecektir. Onaylı B Belgesi buna her durum için izin vermemektedir. 4. Onayl ı B Belgesi, 'yerin üstündeki üst zeminin yüksekliğine' bağlı olacak şekilde asgari yangın direnci sürelerini belirtmektedir. Bu husus ofis katlarının yapısal çerçevelerini Yangın ve Güvenlik IIIJ Sayı 73 Eylül 2003 0.150 0.200 0.250 0.300 etkileyecektir ama Eurocode'da yer alan t 0 değerlendirme konusu içinde sunulmayacaktır. Sonuçlar Bu çalışmadaki sınırlı araştırma, 'maruz kalma süresi' prosedürünün olması beklenen veya doğal bir yangının etkisini standart yangınla uzlaştırma açısından parametrelere bağlı olduğunu göstermektedir. Söz konusu parametreler yangın yük yoğunluğu, mekanın ısıl koşulları (dönüştürme faktörüyle belirtilmişti) ve havalandırma faktörü gibi bazı fiziksel durumları temsil etmektedir. Bu yüzden prosedür yangının büyümesiyle yakından ilgilidir. Yangının büyümesi ise belirli süreler içinde yangının etkileri altında kalsa bile belli düzeyde performans gerçekleştirmek üzere tasarlanan yapısal unsurlar ve bölmelerle ilgili koşulların belirlenmesiyle kontrol altına alınmaktadır. 'Yangına maruz kalmaya eşdeğer süre'sini hesaplama işlemi, bodrum derinliği ve yerin üstündeki üst zemin yüksekliği gibi farklı kriterler içeren Onaylı B Belgesi'ndeki A2 Tablosu'nda sunulan önerilerin arkasında yatmakta olan temel çerçeveyle özdeş değildir. Bu yüzden"eşdeğer süre"nin iyileştirilerek bu tip kriterleri etkileyip belirleyebilmesi için daha ayrınt ı lı bir inceleme yapılması gerekmektedir. Sprinkler sisteminin fayda getireceği bilinen etkisi de, Onaylı B Belgesi'nde belirtilen belirli durumlara uygu lanmal ı ve yukarda belirtildiği gibi te doğrudan %61 oranında azaltılmamalıdır. Onaylı B Belgesi'nde yer alan önerilerde ihmal edilen hususlardan biri de önerilerin ampirik olmaları, diğer parametreler ya da modern ve gelişmekte olan yapı uygulamalara bağlı olacak şekilde geniş bir kapsama sahip olmaya pek uygun olmamasıdır. Yukarıda belirtilen düzeltmeler sayesinde, 'eşdeğer zaman' işlemi Onaylı B Belgesi'nde yer alan önerilerdeki ilkelerle uyumlu olabilecek çeşitli örnek durumlar için 'yangına maruz kalmaya eşdeğer süre'nin hesaplanması açısından yapısal bir çerçeveye yönelecektir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=