6 hava değişimi/saat büyük mekanlar için 4 hava değişimi/saat verilir. Bu değerler bilimsel kurallara göre belirlenmemiştir ve yıllardır tartışılmaktadır. Duman miktarının hesaplanması için en basit ve en güvenilir yaklaşımı sağlayan ampirik formüllerin ne olduğu konusunda da tartışmalar devam etmektedir. Bilindiği gibi egzoz oluşması için, egzoz bir yüzdesi kadar taze hava verilir. Tipik olarak taze hava egzoz %50'si olarak alınır. Oysa, taze hava ile yanma ürünleri toplamı kadar egzoz olmalıdır. Üretilen duman miktarı yanıcı madde miktarına ve özelliklerine bağlıdır. Diğer taraftan gönderilen havanın pluma yaklaştığı zamanki hızı kontrol edilmez ve 1 mis üzerinde tutulmazsa, gönderilen taze hava fazla işe yaramaz. Soğuyan hava yükselmez. Sprinkler olan hacimlerde, sprinkler başlığı patladığı zaman, dumanı soğutarak dumanın yükselmesini engellerve kat içinde yayılmasına sebep olur. Bu nedenle, sprinkler sistemi olan hacimlerde soğuk dumanı kat seviyesinin üzerine yükseltip egzoz rejimine sokmak için yukarı doğru havajetinin oluşturulması gerekir. Genellikle egzoz fanı kapasitesinin hesaplanmasında, yangının büyüklüğü ve hacmin geometrisi ne olursa olsun, değeraynı alınmaktadır. Oysa, dumanın miktarı ve tahliyesi her şeyden önce yangının büyüklüğü ile hacmin geometrisine bağlı olduğu gibi, egzoz oranının belirlenmesinde de bu parametreler anahtar parametrelerdir. 4. Sonuç Sonuç olarak, kapalı büyük hacimlerde, duman tahliyesi için 6 hava değişimi sağlayan egzoz kapasitesi yeterli değildir. Hatta bazı kaynaklara göre yeterli taze hava verilmemesi ve egzoz kapasitesinin küçük olması dumanın yayılımını artırmaktadır. Dumanın yayılmasının önlenmesi ve istenilen görünürlüğün sağlanabilmesi için mekanın geometrisi gözönüne alınmalı, oluşacak duman miktarı kullanım amacına bağlı olarak hesaplanmalı, sprinkler sisteminin etkisi hesaplara katılmalı, verilen taze hava miktarı ve hızı, dumanı egzoz yönlendirecek seviyede olmalıdır. KAYNAKLAR 1 . Cox,G. ve S.Kumar, Field modeling of fire in forced ventilaled enclosures. Combustion Science and Technology, 52(7), 1987. 2. M ilke, A.J. ve F.W. M owrer, Computer-aided design for smoke management in atria and covered malls, ASHRAE Transaction, 3828 3. Klote, J.H. ve J.A. M ilke, Design of smoke management systems. American Society of Heating, Refrigerating and Air-Conditioning Engineering (1992). 4c o. nYtar oml ai nn al a, rTg. ev es cTa. Tl ea nsapkaac ,e sS m( Poak er t 2. Smoke control experiments in a large scale space): Fire Science (a1n9d85T).echnology 5(1) s.41-54 5. Mowrer, F.W. ve R.B.Williamson, Estimating room temperatures from fires along walls and in comers. Fire T 6 e . ch D no il l l o e g n y , 23 M (2. E),. ,133D-e14te5rm(1 9in8in7g). effectivenes of atria smoke control systems, ASHRAE Journal, 37-41 (1994). 1998 yılında dergimizin 36. sayısında yayımlanan bu yazı, Prof.Dr. Abdurrahman Kılıç tarafından değişiklikler yapılarak bu sayımızda tekrar yayımlanmıştır. Yangın ve Güvenlik il Sayı 75 Kasım-Aralık 2003 --------------
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=