direncine sahip maddeyle kapl ı çift cam sistemlerine çeşitlilik kazandırmada önemli katkılarda bulunmuşlardır ama yine de bu ürünlerin yaygınlaşması zaman almıştır. Bakır pencereler Yangına dirençli maddeyle kaplı çift camların eski ve farklı bir versiyonu da "bakır pencereler"dir. Küçük boyutlarda kesilmiş camlar bakır çerçevelere yerleştirilir. ilk bakışta kurşunlu cama benzese de daha büyük cam parçalarına sahiptir. Yangına dirençte de daha mantıkl ı süreler (yaklaşık 30 dakika) elde edilebilmektedir. Bu tür çerçevelerde küçük cam gözler ve termal farklılıkları azaltan çok hafif bir çerçeveleme sistemi kullanılır. Bakır pencereler genellikle yirminci yüzyılın ilk yarısında kullanılmaya başlanmıştır ve bu dönemde inşa edilmiş olan ticari amaçlı binalarda hala görülebilir. Lamine Cam Normal camdan içsel özelliklere sahip fark l ı bir cam üretimi amaçlandığında başarılı olmuş ilk büyük ölçekli girişim telli cam olmuştur. Bu ürünün hemen ardından lamine cam üretimine başlandı. Bu yüzyılın başında, farklı özellikleri de bulunan lamine bir cam üretilmek amacıyla, iki pencere camı yapıştırıldı, ikisinin arasına da arakatman olarak başka bir malzeme eklendi. Bu yeni ürünün taşıdığı asıl farkl ı özellik, özellikle bir çarpma gibi farklı nedenlerden ötürü kırılan camın bütünlüğünün sağlanması, tek parça halinde korunabilmesiydi. M aalesef bu yeni ürün yangına karşı dirençli değildi çünkü preslenmiş arakatman plastikten yapılıyor ve yangına marzu kaldığında eriyip bozuluyordu. Bu yüzden pencere camı yine de çerçeveden çıkıp düşerek kırı lıyordu. (İlk önceleri kullanılan arakatman düşük dereceli bir patlayıcı olan selüloz asetattı!) Katılaştırılmış Cam 17. yüzyıldan beri bilinen ama bir türlü anlaşılamayan Prens Rupert'ın Gözyaşları adıyla tanınan olayın sırrı 1 930'Iarda çözüldü. St. Gobain tarafından katılaştırılmış (veya tavlanmış) cam olarak geliştirildi ve ticari bir ürüne dönüştürüldü. Bu tür cam elde etmek için önce bildiğimiz cam yumuşayıncaya dek ısıtılıyor, yumuşadığında ise hızla soğutuluyor. Tavlanamış cam ya da katılaştırılmış cam adlı bu camın dayanıklılığı normal cama nazaran hatırı sayılır derece de daha fazlaydı. Katılaştırılmış cam aynı zamanda ısı farklılıklarına karşı da dayanıklılığa sahiptir. Başka alanların yanı sıra, katılaştırılmış camlar genellikle modem fırınların cam kapılarında kullanılmaktadır. Maalesef camın güçlü yapısı yangın durumunda oluşan termal basınçlara düzenli olarak dayanamadığı için, gelişmiş de olsa camın dayanıklı olması yeterli değildir. Güvenlik ve korunma alanında kayda değer özellikleri kullanıma sokan bu iki gelişmeye rağmen, sonraki 30 yıl içinde yangına dayanıklılık konusunda gerçek bir değişiklik yaşanmamıştır. Borsilikat Cam Telli cama ilk olarak gerçek ve alternatif oluşturabilecek bir çözüm sunan gelişme, sırlama şeklinde ortaya çıkan borsilikat cam olmuştur. Borsilikat cam teknik olarak (kireç sodalı silikat olarak bilinen) sıradan pencere camından farklı bir bileşimdir. Borsilikat cam yıllar boyunca fırın kaplarında (çok tanınmış marka adıyla "Pyrex") kullanılmış, kireç sodalı silikatlı camdan daha düşük termal genişleme katsayısına ve daha yüksek yumuşama ısısına sahip olduğundan ısıya karşı direnç kazanmıştır. Fırınlarda kullanılmak üzere üretilen bu camın farklı bir bileşimden oluşan farklı bir türü ise yangın dirençli maddeyle kaplı çiftcam sistemleri için kullanılmaktadır. M aalesef borsilikatl ı camın düşük termal genişleme katsayısı, camda oluşan termal basıncı azaltmasına rağmen, yine de bir yangın durumunda camı çatlatacak derecede termal basınç oluşur. Bu yüzden borsilikat cam daha dayanıklı olması için katılaştırılır yani tavlanır. Sonuçta ortaya çıkan ürün (tanınmış bir marka "Pyran"dır) uygun çerçevelerle birlikte kullanıldığında yangın direnci testleri nde 120 dakikaya kadar yangına direnç göstermiştir. Sadece "Bütünlük" Yangın direnci açısından bakılacak olursa, telli cam da, borsilikatlı cam da sadece camda "bütünlük" sağlayabilmektedir. Yani sonuç olarak bu tür camlar yekpare bir engel oluşturur, böylece alev ve duman geçişini durdurabilirler ama yangından kaynaklanan ısının geçmesine iziz verirler. Aslında her iki ürün de yangın boyunca sağlam ve berrak kalır, yangını söndüren kişiler içeride ne olup bittiğini görmeleri açısından bu önemli bir avantaj da sayılabilir, dikkate alınması gereken bir dezavantaj da olabilir. Yangından dolayı camın iç i ne nüfuz eden ısı camın diğer tarafında bulunan kişilerin yanmasına neden olabilir, ya da cama yakın eşyaları yakabilir. Bu nedenle yangın direnciyle ilgili pek çok standart, koşul ve düzenlemeler yapılarak bu tür camların boyutları ve/ veya kullanıldıkları yerlerle ilgili sınırlamalar getirilmiştir. Yangına dayanıklı bu iki ürün, yani telli cam ve borsilikatlı cam 1970'Ierin sonuna kadar piyasaya hakimlerdi. Ancak lamine camlarda yaşanan bir gelişmeyle yangın direncine sahip pencere camlarının çehresi değişti . Şişme Cam Lamine camlarda yangın sırasında ortaya çıkan sorun daima eriyen veya yüksek ısıda hızla çatlayıp camın kırılmasına neden olan plastik arakatmandan kaynaklanmaktadır. Arakatmanları oluşturan ve uygun olduğu düşünülen bazı plastik malzemelerin yüksek ısılarda belli bir dereceye kadar direnç gösterebilmelerine rağmen, hiçbiri tam anlamıyla yangına dayanıklılık açısından yeterli olmamıştır. Bu konudaki asıl gelişme temelde inorganik Yangına dirençli camlar avlu tipi mekanlarda ışık ve yaııg111daıı korunmayı arııracaktıı: olan ve silikatlardan yapılmış bir malzemenin arakatman olarak kullanılmasıydı. Laminasyon işleminin oluşumu sırasında arakatman olarak kullanılan malzemenin taşıyıcı rolü üstlenen suyu da içermesi gerekiyordu ve arakatmanda suyun bulunmasıyla, cam ısıya maruz kaldığında su ısınıyor ve şişiyordu. Doğru yapılan formüllerin dikkatle geliştirilmesiyle, yangın sıcaklığında cama yapışmayan, böylece kırılan camın parçalanarak düşmesini önleyen ancak bir yandan da şişerek bir tür izolasyan tabakası oluşturan bir arakatman üretildi. Eğer la mine camdaki arakatman yeterince farklı katmandan oluşursa veya uygun kalınlıkta üretilirse, gerekl i görülen herhangi bir süre boyunca yangına direnç gösterebilecek tam bir "izolasyon" gerçekleştirilebilecekti. Böylece "Pyrostop" ve "Pyrobel" markaları ortaya çıkmış oldu. Bu camlar uygun çerçevelendikleri takdirde yapılan yangın direnci testlerinde 120 dakikaya kadar yangına direnç gösterdiler. Hem kırıldığında dağılmayan yani bütünlük gösteren, hem de izolasyon sağlayan yangına dayanıkl ı "Pyrostop" ve "Pyrobel" adlı ürünler artık sadece tek parça halinde kalabilen yangına dayanıklı cama getirilen kısıtlamalar da ortadan kalkmış oldu. Yani artık belirli bir maliyeti olsa da pencereleri bina içinde daha önce yasaların koyulmasına izin vermediği noktalara yerleştirmek aniden mümkün olmuştu. Şişme arakatmanlı lamine camla rekabet edebilmesi için şişme malzemenin kullanıma sokulması konusunda hızla alternatif bir yöntem geliştirildi. Aslında iki ayrı katılaştırılmış cam levhadan oluşan, aradaki boşluğun da şişme jelle doldurulduğu çift cam diyebileceğimiz bir ürün, yangına tam anlamıyla dayanıklı (örneğin "Contraflam" markasında olduğu gibi) bir tür cam olacaktır. Yangın direnci süresi ise jelin doldurduğu boşluğun boyutlarına bağlı olacaktır. "Contraflam" uygun çerçeveleme uygulandığında yapılan yangın testlerinde 90 dakikaya kadar kapsamlı yangın direnci (hem cam bütün kalmış, hem de izolasyon sağlanmıştır) göstermiştir. Yangın Tüzüklerine Uygunluk Can güvenliğinin artan bir önem arzetmesiyle bağlantılı olarak yangın direnc i ne sahip bu farklı cam tiplerinin çoğalmasıyla yangın tüzükleri daha sıkı olmaya başlamıştır. Yangın ve Güvenlik m Sayı 75 Kasım-Aralık 2003 �
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=