TSE-12259 TS.EN-671.1 (Yarı sert hortuml _ ar için) TS.EN-671.2 (Yassı-Örgülü hortumlar için) IMES San. Sitesi E Blok 503 Sk. No: l5 Yukarı Dudullu-�STANBUL Tel: 0216. 499 06 09 - 499 45 68 - 364 55 50 Fax: 0216. 499 45 68 www. tan r i ku I u. c om. t r
Lakes IJFM0 • :!e!'!d t b radue � a ��t ent 5, 124,053. CHEMIC;;. SAFE \._8} Antincendi S.r.rr., ® LII.JauRSAN FM-20 ıs . vered Y · • M 200 use ıs co . 1 Corporatıon F - t Lakes Chemıca Grea l'C<" l.1111llnl0212.5110502 //www bursan.com http: I•iFM-200® Tlıe Worlcl's ı\lost Trustecl Clıoice in Clean Ageııt Fire Suppression.
SIEMENS ııl Siemens yangın ve güvenlik çözümleri - teknolojide gelinen en son nokta. Bb oüyt üunt l adr aü neyrai şdma eokltdeudği rul e rg. i bBiuübl küeymü ki z ydaetkı ri ı mb ilnaar ıl na rgdear eak rtti ğı ki ghi eb mi k oprruensat ibj ihl me me s i ddeü nf i zy iaknsıenl eynü kgseel ikşlmi k li eş r i i l e y e n i vSei ekmeenndsi s, i ns ui kn ad nu ığt lua me t ıkşi ng üv ve evnel irki mv lei çyöaznügmı nl ei hr bi l ae r usl ui sst el amr al er ar isiıl es tsaanğdl aa rnt al abr iılnmgeekrt iedki rs. i n i m l e r i n i karşılamakla kalmayıp birçok yönden bustandartların da üzerine çıkmaktadır. Siemens Sanayi ve Ticaret A.Ş. / Bina Teknolojileri www.siemens.com.tr Yakacık Yolu No: 111 34861 Kartal/ lstanbul Atatürk Bulvarı Atayurtlşhanı 169/3 No: 40 Kavaklıdere/ Ankara 1379. Sokak No: 59 Güven lşhanı Kat: 4 Alsancak/ lzmir Tel: (0216)459 20 00 Tel: (0312)459 53 40 Tel: (0232)483 86 19 Fax: (0216)459 29 95 Fax: (0312)459 83 84 Fax: (0232)445 03 26
Değerli okurlar, Türkiye'deki yangın sektörünü geniş bir katılımla çatısı altına alacak yeni bir dernek, Yangından Korunma Derneği kuruldu. Türkiye Yangından Korunma ve İtfaiye Eğitim Vakfı (TÜYAK)'nın, bugüne kadar yangın camiasını geniş şekilde kucaklayan bir kurum olduğu herkes tarafından bilinmektedir. Ama yapılan kanun değişiklikleri TÜYAK'ın aktif bir şekilde çalışmalarda bulunmasının önüne geçmiştir. Tahmin edildiği üzere, Türkiye'deki yangın sektöründe daha geniş çapta bir örgütlenme, sektörün geleceği bakımından mutlak bir zorunluluktu. Sektör içi örgütlenmeyi sağlayacak ve yangın sektörünün büyümesi ve sorunlarının halledilmesinde aktif roller üstlenebilecek bir dernek yapılanmasına duyulan ihtiyaç sonucu 09 Aralık 2003 tarihinde Yangından Korunma Derneği Kuruldu. İlk etapta TÜYAK Yönetim Kurulu'nun geçici olarak görev aldığı derneğin ilk Genel Kurul'u 25 Mart 2004 tarihinde yapılacak. Sadece üyelerin değil, sektörde yer alan bütün firma temsilcilerinin de davet edildiği Genel Kurul'da yapılacak seçimler sonucunda, Yangından Korunma Derneği'nin yeni Başkanı ve Yönetim Kurulu belirlenecek. Genel Kurul'da ayrıca derneğin amaçları, çalışma alanı ve yapacağı faaliyetler belirlenecek. TÜYAK, yangın sektörünün gelişiminde şu ana kadar çok önemli faaliyetlerde bulundu. TİB (Tüm İtfaiye Teşkilleri Birliği) işbirliği ile Türkiye'nin beş ayrı noktasında, tüm illeri kapsayacak şekilde düzenlenen eğitim seminerleri bu faaliyetlere örnek olarak verebileceğimiz çalışmalardan biriydi. Bundan sonra da bu tarz faaliyetlerin, Yangından Korunma Derneği'nin çalışmalarıyla daha da artacağına inanıyoruz. Dernek olmanın getirdiği avantajlar ve bu avantajların doğru değerlendirilmesi ile daha büyük ve önünü daha net gören bir yangın sektöründen bahsedebileceğimizi düşünüyoruz. Tabii her şey Derneğin kurulmasıyla bitmiyor, bu aşamadan sonra sektöre de büyük görevler düşüyor. Dernekler güçlerini üyelerinden alırlar mantığından hareket ettiğimizde, sektörün bu konuda göstereceği hassasiyet ve Derneğin sahip olduğu üye sayısının artırılmasına yönelik yapılması gereken çalışmaların önemi net bir şekilde görülmektedir. Kojenerasyon uygulamalarının ağırlıklı olarak ele alındığı enerji dünyasının en saygın faaliyetlerinden biri olan ve 2004 yılında 10. yılını kutlayacağımız Uluslararası Kojenerasyon, Kombine Çevrim & Çevre Konferansı ve Sergisi başta Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı olmak üzere Enerji Piyasası ve Düzenleme Kurumu'nun da desteklerini alarak, kamu, özel sektör ve üniversite temsilcilerinden oluşturulan ICCI Organizasyon Komitesi ile çalışmalarına başlamış bulunmaktadır. Gelecek sayımızda buluşmak dileğiyle, sbulak@teknikyayincilik.com Dear Readers, Tlıe 10'" of telı lııterııatioııal Cogeııeratioıı Coıııbiııed Cycle & Eııviroıııııeııt Coııfereııce aııd Exlıibitioıı, ııılıiclı is tlıe ıııost iıııportaııt activity iıı tlıe eııergy iııdııstry aııd ofııılıiclı oıır coıııpaııy Tekııik Yayıııcılık Tıııtıııı A.Ş. ııııdrtakes tlıe orgaııizatioıı beiııg persoııally iıısü{e oftlıe eveııt, ıııill be actııalized oıı 20'h-21st of May 2004 iıı Jstaııbııl Sıviss Hotel. Tlıe operatioıısfor tlıe ıoı• ICCJ, wlıiclı isfoıınd veıy ııseftıl by ali tlıe coıııpaııies aııd ıvorkers iıı tlıe iııdııstry dııe to its iııcreasiııg by eaclı year, lıave beeıı started. 3
M 20 A 0 R 4 T SAYI 77 YANGIN ve GÜVENLİK DERGİSİ MARCH Sahibi ve Yazı İşleri Md. Teknik Yayıncılık, Tanıtım A.$. adına founder and Ediıor in (hief on behalf of Teknik Yayıncılık, Tanıtım A.\. Süleyman BULAK Yayınlayan Avrupa Teknik Medya Basın ve Yayıncılık Tic. A.Ş. Adına Publiıher on behalf of Avrupa Teknik Medya Baıın ve Yayıncılık Tic. A.1. Süleyman BULAK YAYIN KURULU BAŞKANI Head of Editorial Board Prof. Dr. Abdurahman KILIÇ YAYIN DANIŞMA KURULU Editorial Board of Adviıorı Adalet HUZUMLALI, Aydm ÖIKAYA,Berk .DALVER, ISSUE 77 .. Bülent CEDETA\, Cafer UNLU, Cem EGRIKAVUK, Cem GUROY, Cen g iz YENE. R, Doğanay SAMURAY, filiz MUMOGLU, . Gü. ner YAVUZ,Haldun ULGEH, Ha!u� YA. NIK. Hikmet AKIN, irfan ONER, lımail TURANLI, Kevork ÇILINGIROGLV, �orhan 1\IKEL, NecLmeevtetnint CAEKYOLYAAN,,NMuamhamnu\tAHHOINR,AOSArNha, nMAuKraStELE,GORkIKaAnVTUOKK, ER, Q.rhan KALAFATOGLU, Oıman Leve�t CELASUN, Oıman \AYL)MAN, O m e Sr aDf fieNt ÇK, OR\eUc eT ,p SY eArMdAaNr KÇ AERL i�KD, ESNe rI Z . �, a Rt eUnYaSnA LD, i SKeErL_ m, ReıeııuAlTDIRiL, EK , lezar KAYALIBAY, leydi Rıza GUNE. Y, Talat SAGIROGLU, Yalçın DURMU\, Yekta NIZAMOGLU * YAYIN KURULU Editorial Board Genel Yayın Yönetmeni- İdari ReklEaxmecMuütidvüerEüd/iıAodr v-eArıdimıeiıniııraıive ııenı Hanager Emine BANKOGLU Genel Yayın Yönetmeni -Teknik Executive Editor - Technical Muhittin TEKMAN (İşi. Makina Müh.) YaylıbnrYaöhnimetmeni/ E�iıor KARAALI Grafik Tasanm/ Graphic Deıign Navruz AYDlN Elif Hülr.a EMEK Şengiıl ASLAN R e sRpeoknl asmi b lSeaotfı şASdovreu m l u s u rtisement Sencer SEVER Bilgi İşlem/ Data Procming Berna KARAMAN Abone Soruııılusu/ Reıponıible of Readerı Rıdvan GUMET - Murat AKSOY E XYE ÖC UNT IEVTE İEMO I TMO !EIRA LKOEFZF IİC E : TEKNİK YAYINCIUK, TANITIM A. Ş. Bılmumcu, Barbaros Bulv;ıın Bahar Sk. No:2 l:◄-S 0:11-13 3◄349 8ı1ikıa1/İITAN8Ul ,-poıta:info@t,knikyayincilikc. om www.ttknikyayincilikc. om Ttl: O 212 271 aJ 19 pb, fak,: O lll 2881614 - 21138so /l' B aBsAı mS KTl a rRi IhNiT: :1h9 Ht na rOtf s2t0ı 0 4 * Yıll,a::;�;ıo°8:c1� TL (Fiyıılm lOY Oıhildir. Yıllık Abontlikıo b,ıo 8tdtli dıhil, T,k Gônd,rimltrdt Dahil değildir. ) Yurtdı_ıı Abonelik/Submipıion for AIHoad (W Ann l u inılı copy pricı: 7 1 orldwidt) .ı.l ıubmiptionı : SOS (Worldwidt} (Ponaıt indudtd) C Y.anpı w �ilı. Dffıisrnde: yayın&a,wıy.ww çi:ıim"rin her haklu mahfuzdur. hin-.. ,...CÖ".............. ilrubu ,dil,m<ı. Y.ıyınbnan tümy.w ibnbnn umMluajnnusonımluluit,ı pnrlanna. sor İbn sahiplfflne aittir. TULUMBACI Prof.Dr. Statik Elektrik ve Yangın Riski Abdurahman KlLIÇ m İTÜ Maklna Fakültesi Article MAKALELER Uzaktan Ölçüm (Telemetri) Sistemlerinin Kullanımı Yangın Önleme ve Kurtarma Çalışmalarına _...,_... Yardımcı Olabilir Mlke Langley Building Engineer-2004 Mart Atıl Gazlı Söndürme Sistemleri Tyler Aebersold Building Engineer, 2004 Mart Yangın Güvenliği ve Mühendislerin Görevi Satish Oesai Building Engineer, 2004 Mart fltl Yeni Yangın Yönetmelikleri İnşaat Mühendislerinin Zorlu Görevi Cilve Bradburn Building Engineer-2004 Mart Pasif Yangından Korunma Yöntemleri Aşırı Basınç Sonucu Yaşanan Patlamaları Kaldırabilir mi? Cafco lnternational Bui/ding Engineer 2004 Mart Kusura Bakmayın Şuna Bir Daha Dokunabilirmiyim? Building Engineer, Mart 2004 Saniyede Sektöre! Yangınlar Yıldırım Gök GOSB itfaiye Müdür, ,. ü __ _ Özürlüler İçin Giriş-Çıkış Yolları BCuuirltdFinagikEngineer-Aralık 2003 • • . T�hnicoı lnformalion TEKNiK BiLGi İş Sağlığı ve Güvenliği GP eörkah aDna nBı eş rmk ea rn l ı k _ . Evaluation DEGERLENDIRME Yangınlar 2003'te de Durmadı . Technical lntraduction TEKNII< TANITIM Mavili Elektronik'ten MaviGard SD64+ ::c::: :ıı:::c:: • Serisi Konvansiyonel :ıc:c :::ıı:::ı Sistem Yangın Alarm Sistemleri Kart-Sis'ten Akıllı Kart Okuyucu Yazıcı Terminali ' . . . New Re_guıotions YENi YONETMELIK Resmi Gazete'de 9 Aralık 2003'te Yayımlanan İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği (: � ' . . . . Voice Of Fir�man iTFAiYECiNiN SESi izmôtitl.. ., ıı,j • rı,,, ·.-_ GGf�
table of contents S R u e n k u l ş ................................................................................................................... 3 am Veren Firmalar İndeksi ......................................... ........ ........................... 6 Özel Ürün Tanıtım Dosyası Special Product Promatlon File Dijital Kayıt Cihazları EDS ELEKTR0NİK'ten Merit-Linln Markalı 4 Giriş Renkli Simplex Multiplexer Dijital Video Kaydedici ........................................................................................... 121 GL0BTECH'ten Arlnix Dijital Kayıt Cihazı .................................................................. 1 21 BİLMAK'tan CNB Markalı Dij i tal Kayıt Cihazı ............................................................. 1 22 AR-TECH'ten LG Markalı Dijital Kayıt Cihazı .............................................................. 1 22 BİGES'len VGuaıdReal Time VG8C-MPIV Görüntü ve Ses Transferi Sistemi .............. 1 23 CSU' dan Dedlcated Mlcros BX2 Dijital Kayıt Cihazı ................................................ 1 23 BİLGİ ELEKTRONİK'ten Vitec Markalı VDR 1016 Dijital Kayıt Cihazı ............................. 124 Yangın Hortumları BAREKS'ten Eschbach Synthetlc Poldur Profesyonel İtfaiyeci Hortumu .................... 124 KULELİ'den Yangın Hortumları ................................................................................. 1 25 KALAFATOĞLU'ndan Prafi Markalı Yangın Hortumları ............................................... 1 25 Ürün Tanıtımları Product lntroductlon CEBSAN'dan Yangından Korunma Aksesuarl arı .. .. .. . . .. .. .. .. .. . . . . . . .. .. . .. . . .. .. .. .. .. .. . . .. .. . . 93 SECURİTY C0MPANY'den SK-21 72 22 X Zoom Lensli Renkli Kamera ...................... 93 KULELİ'den Bükümlü Su Sprey Nozulu .... .............. .............................. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 İDEAL'den Tyvek-Pro.Tech Klasik Model Vücut Koruyucu ........................................ 94 FSS'den LSB Malkalı FXN Serisi Konvenslyonel Tip Detel<lörler .. .. .. ........................... 95 OKAS'tan Yüksek Hızlı PVC Kapılar .......................................................................... 95 ÖZGÜR ZAMAN'dan Elektronik Personel Kart Basma Saatleri . . . . . .. . .. .. .. .. .. .. . . .. .. . . .. .. . . 96 PARADOX'tan DNE-K07 Grafica Grafik LCD Keypad Modülü ................................. 96 KÖSE YANGIN'dan Zk Model TS En 671 - 2 Yassı Hortumlu Tüplü Tip Sıva üstü Yangın Dolabı .. .. ....................................................................... 97 AR-TECH'den Orix Markalı SRl 20 Harici Elektronik Siren ........................................... 97 AKSAY'dan SKUM FJM-80 Ser i si Monitörler .............................................................. 98 EKİN'den Sanyo VCC-XZ400P Harici Doy & Nlght Zoom Kamera ........................... 98 GÜRBÜZ'den TSEN671-1 TekKapaklı 2" Köşe Vanalı Sulu Sistem Sulu Sistem Yangın Dolapları .............. ................................ ................................. .... .... .. 99 MERKEZ MÜHENDİSLİK'ten Turnikeler ....................................................................... 99 POLİMEK'ten Parmak İzli Proxlmity Kart Okuyucu Terminal .......................................1 00 TELSAN'dan icom El Telsizleri .................................................................................. 100 Firma Tanıtımı Flrm lntroductlon TANRIKULU'nun Hedefleri Bilmiyor .......... ................................................................ 82 Haberler News Kuleli Kal iteden Vazgeçmiyor ...................... ................... ......................................1 02 Bauhaus İş Güvenliğine önem Veriyor ................................................................... 1 02 Denizcilikte Sertifika Şartı ........................................................................................ 103 Ateksls'de Yeni Yapılanma ......................................................................................1 04 Makina Mühendisleri Odası İzmir Şubesi'nde Yeni Dönem ..................................... 104 Boeing'ln Yeni Sistemi İlk Kez THY'de Deneniyor ....................................................... 1 05 Kart-Sis, Akıllı Kart Okuyucu İle Pazarda İddialı .........................................................1 06 FSS'den Bir Yenilik Daha .......................................................................................... 1 06 Kalafatoğlu'nun Büyük Gururu ................................................................................ 1 07 Bakırköy'ün Deprem Analizi Yapıldı ......................................................................... 1 08 Tübitak'tan Bir Uydu Daha ...................................................................................... 1 09 Anti-Virüs Firmasından Virüs Sürprizi ......................................................................... 1 1O İnternetin Son Belalısı Netsky-D ............................................................................... 1 1 O İspanya'dan Süper Bilgisayar Atılımı ....................................................................... 1 1 O Emo Mühendisl i k, Bilgilendirmeye Devam Ed i yor ...................................................1 1 1 Yanıklara Çare Var ................................................................................................. 1 1 1 Yoğun Seminer Programı ....................................................................................... 1 12 Cebsan'dan Kalite Atağı ........................................................................................1 1 3 Ekonomide Yoğun Trafik ............................. ...................................... ....................1 1 4 Abone Formu Subscription Form .................................................................................... 116 Fuar ve Kongreler Takvimi Fairs and Congres Türklye'de ve Dünyada 2003 Yılı ............................................................................ 1 26 Rehber Guide Yangın ve Güvenlik Konularında Satışa Sunulmuş Olan Ürün ve Cihazlar İçin Firma Seçim Rehberi ....................... ............................................................ ........ 127 Firma Tanıtım lndexi • MEKATRONIK ÇÖZÜM ORTAĞINI.Z Üç Kollu, Kırılan Kollu ve Deprem Sensörlü Turnikeler V 100 V200 V 300 V 500 V 400 F Bo1y0T0urnike M 100 Motorlu Turnike B Ele 3 k 0 t 0 r / o 6m 0 e 0 kanik Bariyer HRB Hidrolik Yol • Babası Firmamız Sadece Uygulama ve Dağıtım Firmalarına Hizmet Vermek! dir. � i ® {Q�� 6 ı n t r R ı n 6 Çolın Emeç Bulvarı 2 Cod No 15/1 A Ovcçlor 06460 ANKARA (O 3121 472 09 35·36 fok, (0 312} 472 09 37 mrı,I nrıl,mn nnıımn nno,nn,,ıııınn rnm
reklam indeksi fırmalar K 3 M ....................................................... 33 KALAFATOĞLU ..................................... 51 A KART-SİS ............................................... 65 ACCURO .............................................. 20 KORTEK.............................................. . 55 AKSAY .............................................. 43-49 KÖSE.................................................... 57 ALFA ....................................................... 7 KULELİ ............................................. 59-61 ARTECH ................................................ 79 KURTARIR ............................................ 17 ATEK ..................................................... 27 M ATEKSİS ................................................ 18 B MAVİLİ .................................................... 9 BAREKS .......................................... 53-103 BİLGİ .................................................... 31 MEYER SAAT ......................................... 11 BİGES .................................................... 21 BİLMAK ................................................ 63 N BTS ....................................................... 19 NFPA ................................................... 101 BURSAN ................................................. 1 NORM TEKNİK ................................ A.K.İ. C-D 0-Ö CEBSAN ................................................ 67 ODES .................................................... 16 csu ...................................................... 39 OPTİMA .................................................. 5 DRAGER ............................................... 54 ÖZGÜR ZAMAN .................................. 47 E EDS ....................................................... 48 s EEC ...................................... ARKA KAPAK SAĞLAM ............................................... 1 O ENERSİSTEM ......................................... 29 SAVEN ................................................ 1 05 SIEMENS ................................................. 2 F - C FETAŞ ......................................... 85-87-89 p FOKUS ............................................. 35-37 FRANKLİN ....................................... 73-75 PERA ..................................................... 41 GİRGİN ................................................... 8 GLOBAL ................................................ 25 T TANRIKULU ..................................... Ö.K.İ. H-İ TEKNO YANGIN ................................... 23 İDEAL .................................................... 77 TİTAŞ .................................................... 71 İZOCAM ............................................... 45 İSAF ...................................................... 91 Ü ıccı ...................................................... 83 ÜÇOK ................................................... 69 Yangın ve Güvenlik il Sayı 77 Mart 2004
GLOBAL SYSTEM TECHNOLOGY(UK) TÜRKiYE DISTRIBÜTÔRÜ alfama:>t Hemşire - Görevli Çağrı Sistemi
• • GIRGfN Endüstriyel Ekipmanları Tekstil Bilgisayar Gıda San. Tic. Ltd. Şti. ' ALÜMINIZE KEVLAR• KUMAŞTAN YANGINA KISA SÜRELi GiRiŞ ve TEMAS ELBiSESi NOMEX• YANGINA YAKLAŞMA ELBiSESi HOOD NITRIL KAUÇUK, ÇELiK BURUN ÇELiK TABAN iTFAiYECi ÇiZMESi � . ımn••mnmıı,ı ı+H• (YUz, Baş, Ense Koruyucu) FIREMAN V - VI - VIII iTFAiYECi ELDiVENi "lıffll•@!,ıojjjfo• PF 1000ec - pc - mc VlzörlU Gece ışıldayan iTFAiYECi BARETi Yangınla Mücadele Kıyafetleri ve Ekipmanları: Ceket-Pantolon (Nomex®, Kermel®, PBl+Kevlar® v.s. ) İtfaiyeci Bareti • İtfaiyeci Çizmesi • İtfaiyeci Eldiveni Hood (Baş Yüz Ense Koruyucu, Nomex®, PBI®, Kermel®) I ALEV ALMAZ PU iTFAiYECi YAĞMURLUĞU Alüminize Kumaşlardan Yangınla Mücadele Elbiseleri • İtfaiyeci Yağmurlukları Yangın Battaniyesi ve İtfaiyeci Hortumları • Özel Maksatlı Koruyucu Elbiseler Filitre Kumaşları • Ağır Hizmet Maksatlı Özel Kumaşlar Ürünlerimiz orijinal olup, EN, HupF Teil 1 / Teil 4, CE, NFPA, CAL-OSHA UL, SOLAS 74, ISO, Lloyds Norm ve Sertifikaları Taşımaktadır. Satış Portföyümüzde Bulunan Tüm Malzemelerin Türkiye Mümessiliyiz. Perpa Ticaret Merkezi B Blok Kat: 13 No:2373 Şişli-Okmeydanı / İSTANBUL Tel: (0212) 222 58 15-19-21 • Faks: (0212) 222 57 42 web: http://www.girginltd.com • e-mail: girginltd@superonline.com
•······ harezmic ] 1 Global teknoloji yarışında bir Türk imzası mavili "KALiTE" bizde büyük harflerle yazılır E�SO 9001 �� MAVİLİ ELEKTRONİK TİC.VE SAN. A.Ş. Ümraniye TR-34771 lstanbul Tel: (0216) 61 1 9800 (pbx) Faks: (0216) 61 1 9805 e-mail: mavili@mavili.com.tr www.mavili.com 9
1 1 0 OURS lHEIRS 1� - Leggerra - 1x 6Watt - Elektrik Kesintisinde 1 veya 3 saat çalışan tip - Elektrik varken/yokken çalışan tip - lndica (Çift yüzlü) -3,5 CCL lamba - 16.000 saat çalışma ömrü - 35 m görüş mesafesi - Elektrik kesintisinde 1 veya 3 saat çalışan tip - Elektrik varken/yokken çalışan tip - Raggio Laser - Laser projektör ile çıkışı nokta ile gösterme - 5 - 10 Waat - Elektrik kesintisinde 1 saat çalışma - Elektrik yokken çalışan tip www.beghell i-tr.info !Begtıellil Acil Aydınlatma Üniteleri 35 m WET CHEMICAL SYSTEM Davlumbaz Söndürme Sistemi Range Guard serisi nozulların koruma alanı daha büyük ve akış katsayıları daha küçüktür - Daha az nozul kullanılması nedeniyle borulama maliyeti ve işçiliği düşüktür - Akış katsayısı küçük olması nedeniyle söndürme merkezi küçük ekonomiktir. Range Guard serisi söndürme merkezi sürekli basınçlı ve manometrelidir - Basınç göstergesi ile her an kontrol edilebilir periyodik kontrolü kolaydır - Tekrar dolumu daha ekonomiktir www.rangeguard.info
··••·····················•···· . •• ······••• • ... ·• .. /_...·····aeı<çini z \.__ Uyuyor mu?) ••• • . . . . . . .. ü e Güvenlik Tur Kontrol Sistemi Guard Tour Manageme J , 2_v c,_c s 1.6 �(C7 ı(8O ((•9 • -- Access Giriş-Çıkış Kontrol Sistemi Proximity Card Readers 1 r ··••• • Personeliniz ····••...__\ Kaç Saat Çalışıyor?) ••••••••••••• ••............ .... .. . . · . , -t" • 1 V V l.. •ı.: \• \1 ı.• 'f tı Q " " .. .. .. ., li Personel Personel Devam Kontrol Sistemi Human Resources -HR Fc ıl f ... ahtar Keybank-Anahtar Yönetim Sistemi Key Management Solutions 1 .. ... , l<im Nereye Ne zaman gi • ? t•r Meyer Saat A.Ş. 1 25. Yıllık Başarısının Sırrını Duyurur : � fı'"r-rs....t.ıt 1 , ?1:ı - www.meY,er,com.tr, - info@meyer.com.tr' Tel : 2 ] 2 2. m u m ha n e c9a3d0.6434/AFaKxara2k1ö2y 2İ4st3a5n8b3u3l MEYER®
• • STATiK ELEKTRiK VE • • YANGIN RiSKi Static Electricity and Risk of Fire 1. Giriş Statik elektrik, elektrik yüklerinin bir cisim üzerinde birkimi ile o cismin yüklü duruma geçmesidir. Pratik olarak iş yapmayan elektrik türüdür, kontrolsüz bir enerji şeklidir ve zaman zaman boşalmalar yapar. Saçımıza sürdüğümüz tarakta, arabadan indiğimizde tuttuğumuz kapı kolunda, televizyon ekranınına elimizi sürdüğümüzde ve benzeri bir çok durumda statik elektriğe rastlayabiliriz. Statik elektrik yangınları, genel olarak yanıcı sıvı ve gazlar ile yapılan işlemlerde veya bu tür maddelerin depolanmasıvetaşınması sırasında problem oluşturmaktadır. Boru içinde akış halinde, karıştırmada, doldurma-boşaltma işlemlerinde, ovalama ve filtreleme işlemlerinde sıvı yüzeylerinde statik yükler birikebilir. Gazlar, yapılarında başka bileşenler (metalik oksitler) içerdikleri zaman veya spray gibi uygulamalarda elektrik yüklenirler. Eğer yüklenme yeterli ise bir kıvılcım meydana gelerek bir yük boşalması ve yanıcı madde buharı-hava karışımının tutuşması görülebilmektedir. Endüstriyel ve ticari işlemlerde, yangın riskinden dolayı statik elektriğin büyük bir önemi vardır. Endüstriyel ve ticari işlemlerde statik elektrik; genel olarak transport işlerinde, konveyörbantlarında, kaplama işlemlerinde, örtmeve doldurma işlemlerinde, basım ve matbaa işlemlerinde, karıştırma işlemlerinde ve sprey uygulamalarında görülmektedir. Elektrik yüklenmiş parçalardaki elektrik yüklerini dengelemek ve nötrduruma getirmek için; topraklama, nemlendirme, iletkenliğin artırılması ve iyonlaştırma gibi işlemleryapılır. Gerekli önlemleralınmadan önce, statik yüklerin konumunun araştırılması ve bu önlemlerden biri veya birkaçının uygulanması gerekmektedir. 2v.eSYtaütkikBYoüşkalelmrinasMı eydana Gelmesi İki farklı yükteki malzeme birbirine değdiği zaman, bir elektron transferi meydana gelir. Bunun sonucu, bir malzemede negatif yük fazlalığı, öteki malzemede pozitif yük fazlalığı gözlenirve iki malzeme birbirinden ayrılırsa, herbirindeartıkyüklerkalır. Bu olaya elektrostatik yüklenme denilir. Eğer iki malzeme iletken ise yüksek iletkenliğe sahip olan malzemenin yüzeyine eşit bir şekilde dağılır. Bu durumda ölçülebilir biryüklenmegörünmez. Ölçülebilir şekilde bir yüklenme olması için bu malzemelerden birinin yalıtkan olması gerekmektedir. Eğer bir malzeme W gibi bir değerden fazla bir dirence sahipse malzeme bir yalıtkan gibi davranır. İnsan vücudu bir iletken gibi rol oynar. Aynı yüklerin birbirini ittiği ve zıt yüklerin birbirlerini çektiği bilinmektedir. Bir yalıtkan yüzeyin üzerindeki yükler yakınında bulunan bir iletken yüzey üzerinde bulunan zıt işaretli ve eşit miktardaki yükleri çeker. İletkende bulunan diğer yükler yalıtkan yüzeye doğru itilir. Bu olaya endüksiyon denilmektedir. Eğer iletken daha uzak bir konuma getirilirse, yükler bütün yüzey üzerinde dağılmaya başlayacaktır. Bazı hallerde bu yükler bir kıvılcım oluşumu ile boşalabilir. Statik elektriğin oluşumu; a) Toz metallerin pnömatik konveyörlerden geçmesi sırasında, b) Buhar, hava ve gazların borular içinde taşınması sırasında, c) Konveyör bantlarının hareketi sırasında, d) Herhangi birtaşıtın hareketi sırasında e) Birbirine değen yüzeylerin hareketleri sırasında oluşur. Bir nesne statik elektrik yükler ile yüklenmişse, her zaman buna eşit miktarda ve zıt işaretli yükler ortamda bulunur. Yüklenmenin sona ermesi ile artık yükler birbirlerini dengelemeye başlar. Yük boşalması işlemi, yüklü malzemenin direncine ve topraklanma durumuna bağlıdır. Plastik malzemeler için bu yük boşalması süresi saatler ve hatta günler alabilir. Gaz maddelerde yük boşalması diğer sıvı ve katı maddelere göre daha süratli olur. Bu nedenle, gazların yük boşalması sırasında bir yangın kazası oluşması ihtimali daha fazladır. Gaz maddeler ile işlem yapılırken daha dikkatli olmak gerekir. Yangın ve Güvenlik m Sayı 77 Mart 2004 Ayrı hallerde bulunan pozitifve negatifyüklerin aniden birleşmesinden yangın ve patlamalar meydana gelebilmektedir. Elektrikyükleri tek başlarına bir patlamaya ve yangına sebebiyet vermezler. Statik elektrik kazalannın oluşması için; a) Statik elektriklenmenin tam oluşması, b) Ayrı yüklerin biryerdetoplanması ve elektrik potansiyel farkı oluşturması, c) Kıvılcımınyanıcı birkanşımın içinde oluşması, d) Kıvılcımın yeterli ene�iye sahip olması gerekir. Gaz-hava ve buhar-hava karışımlarında karışım içindeki yanıcı maddenin oranı arttıkça yangın riski artar. Sıvı üzerindeki buhar sadece alevlenme sıcaklığından daha fazla bir sıcaklığa sahipse patlama oluşur. Aerosol taneciklerinin sıcaklığı da alevlenme sıcaklığının üstüne çok hızlı bir şekilde çıkabilir ve herhangi bir kıvılcım halinde patlamaya yol açabilir. T3a. YşıannmıcaısSı ıvıların Dolumu ve Statik yüklenme, sıvıların katılarla teması sırasında oluşur. Bu olaygenelde pompalama, boru içinde akış, filtreleme, püskürtme gibi işlemlersırasında oluşmaktadır. Bazı durumlarda sıvı hidrokarbonlar içinde de yük birikimi olur. Eğerbu yük birikimi yeterli seviyeye ulaşırsa bir kıvılcım oluşabilirve eğer bu kıvılcım yanıcı bir hava-buhar karışımında oluşursa tutuşma meydana gelir. Filtreleme işlemleri sıvıların statik yüklenme egilimlerini arttırır. Yapılan testler, bazı filtreleme işlemlerinde statik yüklenmenin 1 00200 katarttığını göstermiştir. Yanıcı sıvılarda statik elektrik oluşumu; statik yüklenme kabiliyeti, iletkenlik, ve parlama sıcaklığına bağlıdır. Statik yüklenme kabiliyeti laboratuvarlarda yapılan testler ve ölçümler sonucu belirlenir. İletkenlik bir malzemenin topraklanması sırasında tuttuğu yük miktarının ölçümüdür. Az iletkenlik daha çok yük tutulması anlamına gelir. Eğer elektrik yüklü sıvı bir depolama tankı veya konteyner içine pompalanır veya transfer edilirse, aynı işaretli yükler birbirlerini sıvı yüzeylerine doğru iterler. Bu durum, sadece metal
kzoe yntl eeryi naer ar cs iı dn da ar l adreı ği l ei l ,taeymnaı szaemd eanndyaü s ı v ı dn ıengheaçvearliildeirt.emas halinde olan üst yüzeyi için s d ı i n k d kT a a a t ö n e z k e d la l i l l i r k m ı l n e e y t l a i a d n i n r k . ı c B ı o s ş ş ı bo i v s taı e i n l s e k ta l d a t o ik rı l e n d l eu v k r e u t r tl i m a k n o a k lu s ı ş n ı u s ü m ı s ra t a cb iod şal ruı ği l eu sbı vuı l üu sn taynü zt eayni kal ar ar ısnı n dd oa l db uu hr ua lrm- haasvı a sb ıi rr adsuı rnudma as tyaot il ka eç lme katmr i kaysüı ikçl ienr ai nşi na tğeı dhal i kk ei l i önlemler alınmalıdır. a) Üstten püskürtülerek doldurma ys ea pr bı l emsat md üaşl ı üvşeüsnı ev ı inzı inn dvoel rui lmm yeampeı l lı ri dkier.nD o l u m bd oo lrduul ar mr ı ab iuş l şe emki i sl daed edci zeasytna tei kdbi l imr yeül ikdl ei r n. mB ue nt ii np o l mbay) aMcaüğmı ykaünnı csı eolmdaoyl uamn s ıbvoı l ar ur ilçai nr ı y taapnı l mk ı an l ı daı rl t. taal tr at af ı rnadfaı n db au lnu ny ma paı ll ımv ae l dı doı rl d. uAr ymnaı zi şal emma intdaan kbı nu t b ü o rb rc u ü ) la l a Sr n t d a s o t o i l k u lu y m ş ü t k v ul e r e a n b c m o a ş k e a ş a lt e k ım k ış il d s h e ı ı r z a t ı a y s s l ı a n a d r b la a ir nl m ik m t i e n a i a m lıd u ı a r m . rt r. hDızollaurmdaydaoplıulı mrkeynapmılümmaklıdüınr. olduğu kadar düşük b a şdk)aDboi lruyma en sı cnı -apsaı nt ldaay ıtcaı nmk ı an di çdi en ephoamv pa avleayna mamasına dikkat edilmelidir. e) Eğer tankın içinde önceden kalmış bir tyeahnl iı kc eı hoal uv şat-ubrumh aa mr kaasrı ı şi çı mi n ı dvi ak rksaat l bi bu i rkşaer kı şi lı dme, dışaBrıoyrauaslıinstmeamlıdleırr.inde, sıvı akış halinde iken, bl eonrmu ec iodlau rr .l aBruı i sl ei stteemmal esr dı seı rsaı vs ıı nn ıdnastbai triks tyaütki kl eyr iünki n dk aernı şgı me lleanr ı mb uelsuingdeu rğeuktal i dkdi r i.r dYea, nbıocrıuhlaarvyaa-l ıbt ı lumhaalrı vBeö yml eectael ,ksı sı vı mı lial er ivyei bbi roşreukicldi deator ıparar aklsaınnmd aa lyı düıkr. do leunşgtuersaicaoğl uı kşat uzraulal urrazvael t ısl ıtra. t i k y ü k l e n m e n i n sk üi sçt Teüa m ld ş l ü e ın ğ r a in ü b e ni d l b ir e e k n n o z vn e e t r e . k y F ü n a ç e k ü a r k d t , a o k k o lu ış n m t h e u ı y z d n la i e ğ r r ı e b k r o u d y l o l u a l t u n la m ıl rı do ıl uğ şı nmd aa ns ı srtiastki ki de al ehkat r iak zydüı kr . bBouşnaul mn laas bı iel er akbaezra, y to a p n ra ıc k ı l - a p n a m rl a a l y ıd ı ı c r. ı madde doldurulan konteyner t a ş ı tSl aı vr dı laa rs tı vaışi çı ni nı rdkeesnt aptni köymü kal et irki nl absi rti ikkmt eeksei dr al ehkal i fdauzrl ua md ı ru. nBdua osl öa zy tkeokneur lseukdl eurri n. Ak uy rruı c ao l mk uarsuı ay tümk loesnfme re yşiaar tr ltaı rrmı nadkat aydaı r p. ıBl aunotl aayş ı imk i aş eskt ai l dt iek od öl unşmmeaskitnaddeı rn. , Byior ilnvcei dt eu kr uemr l edkal etreak rear sl eı nk dl ear ikni sürtünmeden, ikinci durumda iseyakıtdolumu yh aa rpeı lkı rektei ns ı real es kı nt dr i ka l eonl umşeanni n s ot al mt i ka ys üı dkı rl e. nTma şeı t, tyeükkesrel ekk tvaeş yı t o sl ueny ki ru rhuı zol al mr ı an sd ı ad uarrut amr .u nBdüay vü ek tl ea nn mk eerdl eerni n ddool al dyuı roul ul mş aa cs aı sk ı rpaost aı nndsai yset l af tai kr kyı ün kı n bb ii rr ikkı ev nı l cyı mü kal enrei nd eznı t oyl mü kal emr laesdı ieç ni ngseı vl eı yn ümzeesyii ngdee rneakki ri . l Be ud i dl eecnegke l yeamkeı t i dş leepmoi sduonl uumn bi yoi rbui l ra şr ı en kı ni l dv ee topraklanması ile yapılabilir. 4. Endüstriyel ve Ticari İşlemler i ş l e Smtdaet i ks oer ul enkot rl ui kş, t uernmdaüksttar di ı vr . eÜ rtei ctai mr i şbei rkçl i no ek vv ee ybau pn aı l abnai şğl el ı mo l al erraekgöönrlee smt al et irki feal er kkl tı dr i kı r.o l u ş u m u 4.1 Kayışlar g ü çLaaskttiak rvı me dı veeri dküazt ı kmayaılşzleamr veelyear i nV tkraanysı şpl aorrıt, ivşel edmelrei rki as yı r ıaş sl aı nr dg ae ns et al lti ki kl ey ükkul reur l veeyiüyki lbei nr iyr .aLl ı at ksat ink oolaaramk ıçnaı nl ı şçıor.kSüür tstüünndmeenbiinr sdı ceaektkl ı ğisaiyçleı kçaarl.ışYmüak r t bmi rai kl zi me mi i l ee tl ek rei nköuzl l ealnl i kı l laerraeks aöhni pl eannetbi si ltma tei kkkt eadyiırş. Ak aypr ılcaan aörzaek ldtai pyiül ektbkier ink i mb i ri ömn laelnzeebmi lei r . iBl eu kt iap ybı işr sk üorreukml i ao luayr agkuyl aennı ri l ek en mn keas pi gl aemr eak mmeakl zt eedmi r .eVs iknai n ys ıaşhl ai pr ı ddüezğki l adyi rı şf laakr agti bbi as tzaı t iskı ycüakkl el ı kn mv ee en ğe iml i mdi nue y gru ü e m k n l e e la l n l r ik e ın l b e d i la y ir a . V v B a u kş n a h u y ı n z ış l d a la ı r ş r d ı ı a n d d ha a a e r k e l o e k n k e v t t r e e ik y t t ö y ik r ü l e b k r a le in n r d t i la e il r e n ı smtaaltzikemyüektabşiırnikırikmein,gsöı rülmez. Ancak sıcak bir cak birortamda çalışılırken vbeayhaseydüiklesbeiklirh. ızlara çıkıldığında statik yüklerden y e a şi t t Ç a v k a e la lı ş r z m ı v ta e y s ü ş ı k r a a l f e s tl r ı a n e r d s y a a a , m h rd i e p ı t m t a ir l ı .y m B la a u k t a y o r ü p a k rl a a le ğ r r k a a t a gy ş e ış ı ç l y a e ı r c r a . ı Tr ionpdrea kbt au nl ugn eal ne cyeükkol el arndzeı tnygüekl leenr mi l eekl iadyi rı .ş Bü zaez ı dkuı sr uı mml laarr ıdna yyaülkıtkdaen nkgı seı ms ilnair l as aizğollea me dai lkm iişç mi n ebtaul Yangın ve Güvenlik m Sayı 77 Mart 2004 b b b u a ö k ğ lg ı ı s e o ım l l e u r ş la in tu r d t r o m iğ p e a ra s r b ı k s ö la a lg n ğ e m la le a n r m l le ıd a e ır lı . l e v Yk e ü t y r k i a k k sı seı mk dl aörnı nmı ne vheı zşl aar ı nı nd tao, paryarkı cl aanyma t a k ft ası ygüek rl eenkme bei l di r a, zhi raaf ya üzkl asoel ka hc ıazğl aı nr ddaans tnaot ri k lma naal mş aar yt l aa br di l ai r . yYüükkddeennggeel es innmi n essai ğsl aa ğn md uarsuı mv ea gs iesttier iml e ibni l me l ee sk it ri çi ki noyl aartaakk lnaör ıtnr ve makara şaft ması gerekmek la te rı d n i ı r n . da topraklan4.2 Kaplama ve Doldurma İşlemleri f la ak n a m K t a u a y p a g la ç u m ı l s a a ı n n , a ö d n r a t m m n a e b l z i v r e e b m i d ri oe nl e öd z u b e r e m ll n ik a z le i e ş ri r l n e i e ş m l g ele ö m r ri e l u e f y a r g d rk u ir l ı , ok al aprlaakm iasvi me ldeonl dd ui rri lmi r lae ri ş. l eEmn dl eürsi kt rui dl l aençı l mo ka kçteaşdi ıtrl.i d Un e a y s , g k i u n a l i a n p n v la a iz m c k a a o k z k m i a te e lı s n t i o n lı t ğ e , k ı v n a e a p s v la ı e c m a da k o l vl ı d ğ e u ın d r a m o , l d m a u d a r e k m r in a in a l m iğ h a i ı n z d e ı görKeaspelçaimlir.a yapılacak malzemede statik yük s z b t i e a ri m t k ik i e m y n ü i i k n k a b c p i i r n l i a k s m im in a e i s s b e il ç a in i ğ le d l c i ı r d e le ı k r r . m i B n a i a nl z z im e ı d m a u e l r e u öd m z il e d la ll i i ğ r k d l i e a mr i b a ne u l bağlı olarak iyice azaltılabilmektedir. Örn iletken silindirler gösterilebilir. Bu işlemeikyoalapraank operatörler, iletken ayakkabılargiymelidirl lışma platformunun da iletken ve topraklearn. mÇaış oml mı naı ns ıtneamdi zi k tkuattuel md i al ms eı ol i dpi er . rAa työr ırcüan çyaal ı lşı tmı l ma ıoşr tbai r ds ıuvrıul amr ıan gkeul ml l aenmı l deı ğs iı aoçr tı saımn dl aarnd aö ni yei mb il ri dhi ra. vYaalnaınc ı dn ıı rnmyae tyear pl i mo l amkaddaı ğgı edruerkul i md i rl a. Dr doağ az lohr al avnaml aı nş dhı ramv aa landEımğearynaepmılmleanlıddiırr.me bir sorun yaratmıyorsa oy ratpa mı l mı na sbı aağl ıı ln an eb mi l ei nc ienk %ö n5l0e' dmel en r ddeanh abfi rai dzilra. Amyarl ııcvae, ms ı vü mı kkoünnt esyendeorll ue mr i ki şal ep aml ıi dk au pr uaml ı bdiar şbeukl ui l dne yapılmalıdır. 4.3. Basım ve Matbaa İşlemleri e l e kEt rnodsüt astti rki dper obbal esmı ml e vr i en emr aa st bt l aa na mi şal ekmt al deı rr .i nKdae ğv .ı tsl a. gr ıinb i ki şelsemmel e, kr iast lıar amsaı n, dk aı v sı r tma at i k, çyeükkmbei r, i kbiümkimoel f dm a a a rk h k l a ı t o a a l d m z ır a . s k Kt t a a a t d ğ ik ı ı r t . y k D ü a a k li h t l e e a s n ç i m n o e k e g n o e öl m r u e r i s . ç t e F a r a t e i k k n a y k t ü a k k ğ a l ı e t ğ la nı r m d d ı a e n ai çğeırrdl ıi ğğ iı nnıeemt kmi l ei kr t. aAr ıykr ıacğaı dbıon yyuützl aeryı vk ae l i kt eı vsri nı l mi vae kabGiliyeentei ldoelğarişairk. statik elektrik yükler, kağıtların preslerden geçmesi sırasında meydana çıkarlar.
Kağıt silindire girerken, silindirler arasından geçerken ve silindirlerden çıkarken elektrik yüklenir. Plastik veya diğer sentetik malzemelere basım işlemi sırasında elektrikyüklerinin birikimi daha fazladır. Statik yüklerin yok edilmesi için en geçerli yöntemlerden birisi silindirlerin topraklanmasıdır, fakat bazı durumlarda topraklama işlemi tek başına yeterli olmayabilir. Bu işlemler sırasında statik nötrleştiriciler de kullanılabilir. Statik nötrleştiriciler işlemin bütün safhalarında kullanılmalıdır. Bütün işlemlerde olduğu gibi statik nötrleştiricilerin yerleşim konumu da işlem sırasında önemlidir. Genel olarak nötrleştiricilertopraklanmış metal kısımlardan mümkün olduğu kadar uzağa ve işlemi aksatmayacak şekilde yerleştirilmelidir. Nemlendirme de statik kontrol açısından alınacak tedbirler arasındadır. Genel olarak %45 ile %60 arasında bir bağıl nem miktarı yeterli olmaktadır. Ayrıca ortamın havalandırması da iyi bir şekilde yapılmalıdır. Yanıcı sıvıların hava-buhar karışımları da ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Bazı hallerde statik yüklerin birikimi silindirler arası pres basıncının azaltılması, kağıt giriş açısının değiştirilmesi, mürekkep ve kağıdın iletkenliğinin artırılması ile de azaltılabilir. 4.4.Karıştırma İşlemleri Yanıcı sıvılar karıştırma işlemlerinde oluşacak sürtünmelerden dolayı statik elektrik yük birikimine uğramaktadırlar. Yanıcı sıvıların kanştınlması işlemlerindestatikyüklerin dengelenmesi için karıştırma işlemini yapan makinaların hareketeden kısımlarının birbirleriyle elektrik bağ yapması ve topraklanması gerekmektedir. Böylecebu kısımlarda birikecek yükler dengelenecektir. Genel olarak bu tip işlemlerde metal ve diğer iletken malzemelerin kullanılmasına dikkat edilmelidir. Topraklama ve bağlama işlemleri sıvı yüzeylerindeki yük birikimini engellemez. Üstünde buhar boşluğu bulunmayan sıvı depolama tankları kanştırmaişlemlerindestatikelektrikaçıdantercih sebebidir. Statik yük birikiminin etkilerini azaltmak için iletken sıvılar kullanılmalı veya iletken katkı maddeleri sıvının iletkenliğini artırmak için katılmalıdır. 4.5 Sprey Uygulamaları Sprey ile yapılan boyama işlemlerinde yangın, genellikle statik yük boşalmasıyla oluşur. Statik yükler sprey boya yapılan nesne ve sprey tabancasında birikmektedir. Bu yüzden iş parçası ve sprey ekipmanları arasında bir elektriksel bağ oluşturulması ve bütün kısımların ayrıca topraklanması gerekmektedir. Yanıcı ve patiayıcı sıvılarda kıvılcım oluşabilir ve elektroşok yarlanmaları görülebilir. Bunun için bu tip işlemlerde çalışan personelin de iyi bir şekilde korunması gerekir. Personel uygun kıyafetlere sahip olmalıdır. Kıvılcım iletutuşmaların önlenmesi için ortamda bulunan bütün cisimlerin (insan vücudu dahil olmaküzere)topraklanması ve bazı kısımların elektrik yüklerin transferine imkan verecek şekilde birbirlerine bağlanması gerekmektedir. Ayrıca üretici uyarılarıdikkate alınmalı ve işlem sırasında ortamda gerekenden başka ekipmanların bulunmamasına dikkat edilmelidir. 4.6 Plastik Konteynerler Yalıtkan konteynerlerendüstride yanıcı sıvıları depolamakta ve taşımakta kullanılmaktadır. Bu konteynerler çeşitli boyutlarda imal edilmektedir. içinde az bir iletkenliğe sahip sıvı taşıyan plastik konteynerde kıvılcım oluşma riski azdır. Eğeriletken biryanıcı sıvı taşınmaktaysa, kıvılcım oluşma riski daha fazla olur. Çünkü konteyner yüzeyindeki yükler sıvının da yüklenmesini sağlamaktadır. Ayrıca konteynerin toprakla temas etmemesi yüklerin dengelenmesini engellemektedir. 5. Statik Elektrik Yangınlarının Kontrolü Elekriksel bağ ve topraklama işlemleri iletken cisimlerde tehlikeli potansiyel farkların ortaya çıkmasını önlemekte ilk kullanılan önlemlerdir. Ayrıca yanıcı sıvıların ortamdan uzaklaştırılmasına, yük birikiminin kontrol altına alınmasına veya yük dengelenmesinin sağlanmasına da dikkat edilmelidir. Bilindiği gibi statik elektrik birbirine temas ederek hareket eden cisimlerde meydan gelmektedir. Bu hareketin hızının azaltılması ile yük birikimi azaltılabilmektedir. Örneğin; düşük iletkenlikle bir madde boru veya filtreler içinden geçerken statik yükler ile yüklenecektir. Akış hızının azaltılması ile bu yüklenmenin tehlikeli boyutlara ulaşması engellenebilir. Bu yöntem endüstriyel ve ticari işlerde üretim hızını etkilediği için pektercih edilmez. Statik yüklerin engellenmesi ve tehlikeli sınırlara ulaşmasının önlenmesi için birtakım önlemleralınmaktadır. Bu önlemleralınmadan önce statik yük birikiminin ölçülmesi ve yüklenmenin oluşabileceği bölgeler tespit edilmelidir. Statik elektriğin oluşturabileceği kazaların derecesini tahmin etmek için statik yüklerin konumunun ve büyüklüğünün bilinmesi gerekmektedir. Bu amaçla elektrometre, elektrostatik voltmetre, ve elektrik alan ölçüm cihazları geliştirilmiştir. Yüklü iletkenlerve iletken olmayan Yangın ve Güvenlik m Sayı 77 Mart 2004 cisimler için kullanılan ölçüm metotları birbirinden ayrılmaktadır. Bir yalıtkan cisim üzerindeki voltaj her noktada farklı olabilmekte ve ölçüm cihazının ölçüm metoduna göre değişebilmektedir. Sıvı ve toz maddeler için en iyi ölçüm elektrometre ölçüm cihazları ile yapılmaktadır. Burada ölçülen büyüklük kütle başına düşen yük miktarı cinsinden veya hacim başına düşen yük miktarı cinsinden yük yoğunluğudur. Yalıtkan yüzeylerde bulunan yüklerin belirlenmesi elektrik alan şiddetine göre yapılır (birim uzunluktaki voltaj). Yalıtkan cisimlerde yük yoğunluğu her nokta için farklı olduğundan, elektrik alan ölçüm metodu daha iyi sonuç vermektedir. 5.1 Topraklama ve Elektriksel Bağ İletken bir nesne direkt olarak topraklanabilir veya başka bir iletken cisimle elektriksel olarak yük transferine izin verecek şekilde bağlanabilir. Bazı cisimler kendiliğinden topraklanmıştır. Bu cisimlere örnek olarak toprak altından geçen borularveyatopraküzerine konulan büyükdepolama tankları gösterilebilir. Elektriksel bağlama, genel olarak cisimler arasındaki potansiyel farkını azaltmak için yapılmaktadır. Öte yandan topraklama işlemi cisimler ile toprak arasındaki potansiyelfarkı azaltmak için yapılır. Topraklama veya bağlama işlemini yapacak olan kablonun minimum boyutları mekanik mukavemeti ve akım taşıma kapasitesi ile belirlenir. Bağlama işleminde esnek kablolar kullanılmalıdır, çünkü devamlı olarak bağlama ve sökülme yapılabilir. Herhangi bir sorun teşkil etmemesi için esnek kablolar tercih edilir. Ayrıca elektrik güç devresinde bir sorun yaratmamak için çok yüksek dirençlerin kullanılması uygun olmaz. Bunun içinoptimum birdeğerbulunmalıdır. Burada elektrik güç devresinin güvenliği daha fazla önem kazanmaktadır. Kabloların yalıtılabilir veya yalıtılmayabilir. Bazen yalıtılmamış kabloların kullanılması daha uygun olabilir. Böylelikle kabloda oluşacak herhangi birtahribatı gözle görme imkanı vardır. Kaynakveyaözel bağlama vidası gibi bağlantı çeşitleri kullanılarak kablolar cisimlere direkt temas edecek şekilde bağlanmalıdır. 5.2 Nemlendirme Statik elektrik yükleri, kuru havalarda nemli havalara göre daha çabuk bir birikim eğilimi gösterir. Endüstride kullanılan kağıt, tahta gibi cisimler kendilerini çevreleyen atmosfere göre belirli bir nem miktarına sahiptir. Bu nem miktarı havadurumuna bağlıdırve cisimlerin iletkenliğini artırmaktadır. Böylelikle statik yüklerin boşalmasına daha çabuk bir şekilde izin vermektedir ve tehlikeli olabilecek bir yük birikimi meydana gelmemektedir. Cisimlerin iletkenliğinin bir ölçüsü de havanın bağıl iletkenliğidir. Bağıl nem (izafi nem); nemli hava içindeki su buharının mol oranının aynı sıcaklık ve basınçtaki doymuş havadaki su
d vb e e u y ğ h a e a rr d d ın i a r ın . h Y a m ü o f k a l s z o e l r a k a ) b n c a ın i ğ a s ı i l bm n ö e le lü m r n s d m t e a e ğ t s i e k i r i l y l e e ü r e ik n ld l d e e e r e i n ( d % i b l 5 e o 0 n şs aa l hmi pa soı lnuar . yÖe tt ee cyeaknddearne,c %e d3e0b' I ai r rnae vma mr ai nk t ba ar ı nğaı l nem miktarlannda cisimler kuru bir yapıya sahiptir svtea ti yi ki ybüi rkel er nyma l eı t kdaanh agki boi l adya vo rl uarn. Bı r luairk. i Bb öa ğy ıl lenl iek ml e db ua rğuı l mn eu ma rmaiskıtnadr aı h keer fsai nr kbl ı i ör zç ei zl l gi ki t eykoi kmt uarl z. Ye ma nei için farklı etkileryaratır. Ortamın sıcaklığı arttıkça Sb uonğau kbhaağvl ı aol al arrdaakdoı şrtaarmı dıankbi ma ğuıtl lnaek mn ei dmema zi ka l ı r . tarı aiçzefakat bağıl nem miktarı fazla olabilir. Eğer riye birmiktarhava alınırve bu hava ısıtılırsa a bD y a ü l ğ ş aı ü r l n ı k n e d bm a a ğ m s ı t l i k a n t t e a ik m r ı y d d ü ü e k ş ğ l e e e r r . r B l a e ç u ri ı n d s d ı u n e r d u s a m t n a ö ti z ö k e n y l e l ü ik m k le l l e i d kr i i ı r n ş . bl aor şdaal mh aavs ıadnaı nh an ez mo rl oelnadciar iğl mı nedsai ns, tbaat izkı edluerkutmr i k ad uçrı du ma nd ab ior lçuömzsüumz eotl kaibl ei rl mi n ed ketneddoi rl a. Fy ıafkaazltabni reçmo kl i inset emnl me neddi irği l img ei bsi ,i , ymi nael zbei rmç oekl edr ui nr ueml e dk tar i hk ay vü ak lneı rni üzerinde biretki yarat rn zy üe zmeeyl el erri inn dt eem, si zt aytüi kzyem ü y k a le l z e r. r i Öi v n e b y e i a ri ğ k p i i n e m , t p r i o b la l a s s ğ t ıv i ı k l ı l n m a e r a m ın l % 1 Ö00zedteoolalrsaakdneeğmişlemnedzir.me işlemi yüzeylerinde d niç u e in y m m b t i u a r t ç y a a ö b n z ile ü c n m is v i m oel a f le a b r z d il la m e b , e s ir k t i a t ş e t le i d k m i e r. l e s F ı k c a t a r k i k k al t ı p ğ y rı o ü n k a b s l i e he m t k iy l s eaı r çi cy aü kkllıek rl ai nr dnaekmi i şdl ee mn leetrkdei l evnemyeü zd ei ğyi l emr ianddde ek il es rt adtei k, sztüamtikyeolellakrtıraiğriannemtkailelıdriınr.i azaltmak için başka çö5.3 İletkenl iğin Artırılması m a lEzleemk ter ol esrti natyi ük zyeüykl el erri n ddeü şdüakh ai l keot kl aeynbl i ki rtşeek i kildebirikebilrnektedir. Butipmalzemelerd artı rılarak ve direnç azaltılarak_statik yeüilkeltekreinn tmeahlsikı esaoğlulaşntmuraakctaakdsıre."viyelere çıkmadan boşalrt m a lKz eamt ı emnai nl zyeamp eı sl eı nrad eb ai lşektak ei l entlki ğeinam ıar ml z eamk ei çl ei nr katı labilir. Sıvı yakıtlarda ise iletken katkı maddeleri sıvıya ilave edilerek yük birikimi kontrol edilebil mektedir. Endüşükkullanımsıcaklığındayeterl tarda iletkenlik sağlaya k şekilde katkı madidmeik ca si e ib la d ir v i ş le e e n ek d i k ld i a lm e t k ç e ı ö l m id zi ü a r. n d Bm d ir e e b s s a i i n d ş i i k n r, a k a ö a k n s r e ı i ş t m a ım k li d ı h nir u d i s ç e u in s o d l d u e a ş r a a ilac h v a a e k t d a mBl ai l i cn mı k leasr yi güekrl ee nk emneby ii rdfaahr kal ıdnaokatrat ı rdaac;ai kl ettı rk. e n katkı maddelerin statikyüklenmeyiaz Bu maddeler statik yüklerin daha çaabltmukadbıoğşıdaırl . mm aadsdı neı lveenznı töktur bt ui rpdl aurr ul amdaa gh ea ç a be suikn iestakği l el aşme ar ekk ri çm tadır. iletken katkı maddeleri topraklama ve elektri rak mkaslzeel bmaeğlyaümzaeiyşlleemrinledrei ilebbe irikr be ma iş roulaygnuslatantaik yr uülkml ear ilnı dtırra. nBsöf eyrliei çl i ki nl eu ysgt autni ki l eetl ek ek nt ryi koyl l aürkol el urşi nt ui n transferi daha kolay bir şekilde gerçekleşir. 5.4 İyonlaştırma az ri s B a u ğ B l a ay m a a ı c h ç a a l k a ll ş e ç e rd e k e i ş ld h it e a li i v le s a t t k sa e t t a i n k t i b k n i y rö ü h t k a rl l l e e e ş g n t e i r b t ic i o ri i ş l m ca e i lm h k a t a e z s d l ı a n ir r . ı kgualzl al anrı lı mn iaykotnaldaışr .tBı r ıul mcai hsaı zel as rahsaı nvaa ngı nö rveeçyaal ıbşaaşr ak ak sBtua tci ki healzelkatrrı ink kyuülkl al enrı imn ıksoı rnat rsoı nl üdnadçeekş ui t ll il amnüı lhı rel anr . dtoi szl vi k. sp. )r do b l emmal ketrai (dçı re. vCrieh as ezll aprr, oübr el et i mm il eern; gseı cl l ae mk l ıek , oğ yecek şekilde uygun konumlara yerleştirilmelidir. 5.5 Endüktif Nötrleştiriciler b c e is s imi t le t çe is k d e e o n b l au b ş i y r a ü c b k i i s l l m e im r e y k üü t z z e e e d r y ir in . l e d E r e ğ d k e e i r y s c o ta is ğ t i u m ik n y l k a ü ü ş k r a e le c s r a e s k l e b r ir tır. iEt mğ eerl ecr ii ssi omn ukcüur eysüekl l edreeğni l saez, eyğürki l il ke yr i an r bı çi rabpi ırni nai sahip olan yüzeylerde birikecektir. Eğer bir cisim eh ağ vr i al i kvyeayraı ç baapşı dk ae ğbei rr igsaı fzı r ial eyçaekvı nr es lae, nöi yr noer sk ao lvae yr aokğ;ubnilruiğğun heanvi na kn eı ns(kvienyuacbua, şbkua nboi r kgtaazdıan k) ii yyoünk laşmasını ve daha ilet lbauml uankat an deı rn. dTüo kp er aykül akk n e e m ğ n ı e ş br i br y h i ü r a k iğ l l e ü n g e b e n ir l i m n c e i ü s s z m i e ni i r n s in y a d a ğ e kmı naısnı na ı ys ea ğr l leaşytai rrial mk iyşüskel ü, i cğins ei mhdaevkai ynüı nk lieyroi nntl ao pş or al ağ na agke çsma ğe lsai nr . e Bv eu ymü ke tdoednugne svi en irni mk ul i lri uğl imyaüszı ne ay gy ee ogmö reet br i saiğnıel h, yaür ekkyeot ği nuenbl uağğul ı dn ıar .vBeucei ssma si nai gğön ree değişik tipte nötrleştiri comb' denilen cihazcbileirrdmizeatyanl beadirlmınişützir.e'Sritnadtiek çeDiğseitlri ibğinr eulyegrinulyaemrlaeşistierilmbier smi eiletaol ltueşlti unrbualmşkuaştburi r. telilBeirsyaarıllımtkaasnıdüızr.erindeki yük yoğunluğu mutlak bir büyüklükt Br i sui nyeü kbyaogğl ı uo ü n l r a lu f r a ğ a k u k a n b t a k ir v o d e n e u k ğ m e iş a s im i v n e g g c ö e is s o m t m ei r e n m t g r e i e k k o ş t m e e d k el i t e r. Yangın ve Güvenlik il Sayı 77 Mart 2004 çbüamğ l ıl eor ilnaer agköyr ea psıtlaatni k enl öe kt rtlrei kş tai rliacni l e şr iind dyeetrileöşl tirileceği konum belirlenir. 5.6 Elektrik Nötrleştiriciler v iş e le p E m a le l m e k r u t i r k s ik , ı r y na ö ü s n t ı r n , l e d ip ş a e ti b r k ic i v r i i l e k e e r k n y a ü ğ s k t ıt a s g e ti i k k b y i v m ü o k lt a a le l j z l r a e in m ç b a e o lı l ş e ş a a ri n n l mm iaşsyı nü ızseayğl el arri n. Byuack i ıhnaı nzdl aar si yt oant i ki zyeüok ll emr ul eşyi lüekt kl eenn b i r aEtlme kotsrfi ke rnyöat rrlaetşatri rai ck i yl eürki nl eyr iabnoı cşı avl teı r .p a t l a y ı c ı gmaazm, sa ısvı nı av ed i tkokza tbeudl ui l mn aenl i doi rr. tYa ümkl abrodşaa lkmual l as ı ny ıl la oluşacak bir kıvılcım bu orta sebebiyet verebilir. mlarda birtutuşmaya 5.7 Yanıcı Karışımların İçin Uygulanan Diğer Yöntemler a yö nl n a Y t t e a ıl m a n n ı l c e s ı r t a k b t a a ik z r ı y e ş ü n ım k t l e e la k ri r n b i a l b e ş o ı ç ş n a a a l l m y ış e a ı t l s ı e r ı k r n l e i ı o s nl a m y ğ u a la k y y a a a r b c ı i d a lir a k . Bmuatlaerddbairkleurlleanilaılmveakotlaadraır.k bazı değişik uygulaçe g a zBl ai rr ti al anvkei e dri il sei rnedke kbaurl uı şnı ma nı nyyaannı cı cı sı ı vözı yeal l iağsi na li ys iı tri ar ms ıensdi as akğal ar nı şaı bmi l iırn. Byua yn ömnat esmı ngı rel an er ı l l ii kçl ee ri şi sl ei nme girdMiğei kzaamnikanhauvygaulalanndmırmakataydoırl.uyla yanıcı sıvı çn ıekma rl eı l anbdi li ri ri l.eAr ey kr ı cnao rhma va al ynaı nnymöan sl eı nn ıdr li ar i lrmı deı sş iıynl ae ye ad ni l eı cmı teodzi ğv ei oyrat agma lzal radr aı n uszt aatki kl aeşl et ı kr ıtl mr i ğai ns ıkmo nütmr o l kün B dü u r n . lardan başka statik yüklenmeye maruz k rt l aar dl aanneukzi pamk laanşltaı rraı nr avkegmüav keinnlai bl ai rr ıknoynaunmı caı og eat imr i l mesi sağlanabilir. 5.8 Çalışanların Statik Elektrik Riski ru a t mi no ss af enr vl eür cd uedsut abtiirki lyeüt kkel enr gl ei byi üdkal ev rnaenbı ri lvi rev keub u ya üy ka l kekr abbi r ı kl aarçı nb zi nevmo il nt ae kt ae dmaar sçı ı ks ao bn i ul i rc. uYnüdkal evnemy ae bi şal ezrı di me aç laal tı şi aş lne mp el er sr iosnoenl iuncgui yosl ui l eş ar iböi lni re. mB ul i dt üi rr. mG ieyssi inl eeri izni nsvt aet i k ey yü ek cl eerki kşoe lkai lyd eb ii lreşt keekni l döez ebl liirki kt e r m olmasına dikkat edilmelidir. Deri bılar yükleri kolayca zemine ilettaebbailnirlıvaeyiankskaan vzeücmuindinunileun yüklenmesini engelleyebilir. Ayrıca tkenliğideönemli olup nemin azolduğu öortaemğilanrzdeamzienme iilnetiçkiennelkesvthraalöanr kleomnluelmr aalılnıdmır.alı, rnEndüstriyel ve ticari işlerde çalışan perz k s ı e o v m n ılc e i ı n l m in v l ae s t t u i a l t e u ti t ş k k m e e a n le y a a k y t n r a e ik k d k e y a n ü b k o ı ll m a b r i a r k m ik u i a m ll s ai ı n n iç e ıl in m m il a e a t lı k r d e u ı n r z . yÖazleı t lkl i ak lne l saes nt i tkeatyi ka kt ak abbaın, llaı satyi kat kakbaabnıllı abro tt learrcvi eh edilmelidir. 0
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=