IMAKALE sonra toz ve kıl gibi hafif cisimleri kendisine çekme olayı ile tanımlanmıştır. Statik elektrik (elektriklenme) aşağıdaki şekillerde meydana gelir. Sürtünme ile: Ebonit çubuk yün kumaşa sürtüldüğünde; ebonitin (-), yün kumaşın (+) yüklendiği, cam çubuk ipek kumaşa sürtüldüğünde; camın (+), ipek kumaşın ise (-) yüklendiği görülür. Sürtünme ile elektriklenme yalnızca bazı yalıtkan maddeler arasında görülür. Etki ile: Yüklü bir cisme bir başka iletken cisim yaklaştırıldığında aynı tür yükler birbirini itip, zıt yükler birbirini çekeceği için cisimlerin üzerinde bir yük hareketi oluşacaktır. Dokunma ile: Yüklü bir cisim nötr veya yüklü bir başka iletken cisme dokundurulduğunda aralarında yük a lışverişi olur ve bir süre sonra yükler dengelenerek yük alışverişi durur. 1.3.Topraklama; Elektriksel bakımdan iletken bir parçayı bir topraklama tesisi üzerinden toprağa bağlamaktır. Elektrik, insanoğlu için vazgeçilmez güç yanında, statik elektrik önlemi alınmadığında/topraklama yapılmadığında kötü sonuçlar doğurabilecek depolanamayan ve bir işe yaramayan enerji kaynağıdır. Hele hele elektrik/statik elektrik yangın sonrası raporlarda sürekli yangın çıkaran bir günah keçisi olarak vurgulanmaktadı r. Öncelikle insan hayatını güvence altına almak için elektrik tesisatlarında, gerilim altındaki kısımlar yalıtılmakta ve bir tesisatın dış (açıktaki) iletken bölümlerini o tesisatın ana toprak ucuna bağlanmasıyla topraklama yapılmaktadır. Topraklama, topraklamak için kullanılan araç, düzen ve yöntemlerin tümüdür. Elektrik tesisatlarındaki yalıtımlarda meydana gelebilecek bir hasar sonucu oluşan hatalarda öncelikle can ve sonrada mal güvenliği amacıyla topraklama yapılmaktadır. Akaryakıt yüklü araçlar ile cephane yüklü araçların alt taraflarında aşağı doğru sarkıtılmış, oluşan statik elektriği toprağa akıtmak üzere yapı lmış zincir ya da tel gibi metalleri hemen hepimiz görmüşüzdür. Ya da sıvı yakıt yüklü tankerlerin, tank içindeki dalgakıranların aynı zamanda statik elektrik önleme tedbiri olarak da görebiliriz. 2. Statik Elektrik Oluşumu İki farklı yükteki malzeme birbirine değdiği zaman bir elektron transferi meydana gelir. Bunun sonucu bir malzemede negatif yük fazlalığı öteki malzemede pozitif yük fazlal ığ ı gözlenir ve iki malzeme birbirinden ayrıl ı rsa, her birinde artık yükler kal ır. Bu olaya elektrostatik yüklenme denir. Statik elektrik; toz metal parçacıkların pnömatik konveyörlerden geçmesi esnasında, buhar/hava ve gazların borular içerisinde taşınması konveyör bantlarının kendi hareketi herhangi bir taşıtın hareketi ve birbirine değen Toplama taşıyıc ı sı Görüldüğü gibi şebekedeki engelleme topraklamayı tamamlayamıyor. Resim 2. Şekillerde ıopraklaınanın önemi izah edilmekıediı: www.kcetas. co111.ır sitesinden alınmıştıı: YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 83 72 yüzeylerin hareketleri sırasında , her harekete bağlı olarak statik elektrik oluşabilir. Herhangi bir madde statik elektrik ile yüklenmişse, her zaman buna eşit miktar ama zıt işaretli yükler ortamda bulunur. Yüklenmenin sona ermesi ile artık yükler birbirini dengelemeye başlar. Yük boşalması işlemi, yüklü maddenin direncine ve topraklanma durumuna bağlıdır. Plastik malzemeler için bu yük boşalması saatler hatta günler alabilirken, gaz/buharlarda yük boşalmas ı (deşarj) diğer sıvı ve katı maddelere göre daha süratli olur. Bu nedenle, gazların deşarjı sırasında bir yangın oluşması ihtimali daha fazladır. Yanıcı gazlar ile işlem yapılırken daha dikkatli olmak gerekir. Ayrı ayrı bulunan pozitif ve negatif yüklerin aniden birleşmesinden yangın ve patlamalar meydana gelebilmektedir. Elektrik yükleri tek başlarına bir patlamaya ve yangına sebebiyet vermezler. Tablo 1'den de görü leceği gibi ortamdaki nem oranı arttıkça statik enerji miktarı azal maktadır. Statik yüklenmeler yüksek voltaj değerlerinde olduklarından bazen görünür hale de gelebilirler. lşığın görünür hale gelebilmesi için en az 60007000 volt civarında olması gerekir. Yani manyetolu çakmaklardaki görünür ışık yaklaşık 7000 voltluk değerde patlama yapan statik yüktür. Statik yükün voltajı fazla olmasına karşın, akımı çok zayıftır. Çıplak ayakla halı üzerinde yürürken ayakların karıncalanması statik yüktendir. İnsan vücudu bir direnç oluşturduğu kadar bir kondansatör görevi de yapar. İnsanların almış olduğu/yüklendiği statik elektrik hem sağlıklarına hem de kullanmış oldukları elektronik cihazlara zarar verir. Elektronik cihazları kullanma ve taşıma esnasında teknik personeller bilerek ya da bilmeyerek üzerindeki statik elektriği devre elemanlarına boşaltmakta (elektrostatik deşarj) o ekipmanları kullanışsız hale getirmekte ya da ömürlerini azaltmaktad ı r. Teknoloji ilerledikçe daha hassas elektronik malzemeler üretilmekte ve hassas bu küçük malzemeler statik yük önlemi olmadan dokunulduğunda kolaylıkla bozulabilmektedir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=