!MAKALE Yangın Anında Oluşan Duman Miktarı ve Hareketinin Önemi Yanmakta olan farklı malzemelerden çıkan zehirli gazların tiirleri yapılan deneyler sonucu belirlenebilmektedir. Malzemelerden çıkan bu tip gazların tiiriine göre tehlike sınırlarının belirlenmesi de miimkiindiir. İnsanlar için belirlenen tehlike sınırları, kişinin fizyolojik yapısına, yaşına, cinsine ve yanma gazlarının ortam şartlarına bağlı olarak insanı etkileyiş biçimleri farklılaşır. --------ı 1. Giriş Yangınlarda oluşan can kayıplarının çok az bir yüzdesi alevlerin doğrudan teması nedeniyle oluşur. Bina içerisinde ani bir patlama olmadıkça; strüktürü güçlendirilmiş bir binanın çökme süresi genelde kaçış süresinden fazla olacağı için, göçük altında kalma nedeni ile oluşacak ölümlerin yüzdesi de fazla değildir. Bu tip olaylarda can kayıplarının pek çoğu bina içerisinde oluşan dumanın ve zararlı gazların solunması ile oluşan zehirlenmelerdir. Bu oran tüm ölümlerin % 75'ini oluşturur ki bu da çok fazla bir miktardır. Yanmakta olan farklı malzemelerden çıkan zehirli gazların türleri yapılan deneyler sonucu belirlenebilmektedir. Malzemelerden çıkan bu tip gazların türüne göre tehlike sın ı rlarının belirlenmesi de mümkündür. in- ,-----Mustafa Özgiinler sanlar için belirlenen tehlike sınırları, kişinin /990 yılında İ.T. ü. fizyolojik yapısına, yaşına, cinsine göre değişeMimarlık Fakıiıtesi Mimarlık bileceği ve ayrıca yanma gazların ı n yanma orBölümü'nden mezun olarak tanı şartlarına bağlı olarak insanı etkileyiş biİ.T.Ü. Fen Bilimleri çimlerinin fa rklılaşacağı için kesin bir rakam Enstiıüsü'nde Yapı Bilgisi olarak alınmamalıdırlar. Örneğin karbon içeren Programı yüksek lisansına tüm malzemelerde yanma anında çıkan, karbaşladı . 1992 yılından beri bondip ksit gazının , ortamdaki oksijen yetersizlii. T. ü. Mimarlık Fakülıesi ği nedeni ile daha tehlikeli olan karbonmonoksit !Mimarlık Bölümü, Yapı Bilgisi gazına dönüşmesi ile insan üzerinde yapacağı Anabilim Dalı, Fiziksel Çevre etki tamamen farklılaşacaktır. Kontrolü Birimi'nde araştırma görevlisi olarak Bina içerisinde serbestçe dolaşan bu tip zehirli çalışmaktadır. gazlar içeren duman tabakasının zehirleyici etkisinin yanında, sıcaklığı da kullanıcılar açısınSeden Acun dan büyük tehlike olabilmektedir. Birçok yan1997 yılında Yıldız Teknik gında, yangın başlangıcından çok kısa bir süre Üniversitesi Mimarlık sonra kaçış yollarını kullanarak binayı terk Fakültesi'ni tamamladı. i.T. ü. eden kullanıcılarda bile, giysi korunması olmaFen Bilimleri Enstitüsü Yapı yan yerlerde özellikle ısıya çok duyarlı göz kaBilgisi Prograını'nda yüksek paklarında yanıklar görülmüştür. lisans yaptı. 1999 yılından beri Mimarlık Fakültesi Yapı Dumanın zehirleyici etkisi, görüşü engelleyip Bilgisi Anabilim Dalı Yapı kaçışı zorlaştırması ve diğer tüm olumsuz etkiMalzemesi Birimi'nde leri göz ardı edilip yangının sadece ortam havaAraştırma Görevlisi olarak sını ısıtan bir ısı kaynağı olduğu varsayılsa bile, çalışmakıadu: artan ortam sıcaklığı tek başına ölüme neden IYANGIN ve GÜVENLiK SAYI 85 34 olabilir. Herhangi bir mekana 80-120 °c sıcaklığında hava üflendiğinde mekandaki canlıların fizyolojik yapı ve giysilerine bağlı olarak en fazla 15 dakika içerisinde ısı çarpması (Hyperthermia) nedeni ile hayatlarını kaybedecekleri kaçınılmaz bir gerçektir [1]. Birçok yangında çok kısa bir sürede binayı terk eden kullanıcılarda bile, giysi korunması olmayan yerlerde yanıklar görülmüştür. İnsan vücudunda deri sıcaklığının 44.8 °C'ye çıkmasını sağlayacak güçteki bir sıcak hava akımı bile hücre bozulmalarına sebep olacağından acıya ve ufak yanıklara neden olabilmektedir. Kaçış yollarında 60 °C sı caklıkta bir yüzeye dokunulduğunda 1O saniye içerisinde deride protein pıhtılaşması oluşacak ve acı veren yanığa sebep olacaktır [1 ]. Yangın mekanına yakın herhangi bir mekanda bile, ısınmış yüzeylerden ışınım yolu ile ve/veya sıcak gaz ve dumanın doğrudan bu mekana sızması ile ortam sıcakl ığının özellikle tavan hizasında çok kısa sürelerde yukarıda bahsedilen düzeyde tehlikeli değerlere çıkacağı ve bu mekana sızan dumanın başka bir bölmedeki yanma sonucu oluşan zehirli gazları da beraberinde getireceği bilindiğinden yangın mekanın-
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=