DUMAN TAHLiYESI 1 Niçin Doğal Duman Tahliyesi? M e,len iyetiıı başlaııgıcıııdaıı b u yana, ateş ve duıııaıı insanlık içiıı eıı öııeıııli araçlar olıııakla kalmayıp, ay111 zamanda iıısaıılığııı eıı büyük diişmaııı olıııııştur. Sadece ıııal varlığıııa zarar vermekle kalmayıp, sayısız iıısaıım da öliimiiııe yol açaıı yaııgııı felaketleriııiıı sayısmdaki artış, yaııgıııla ıııiicadeleııiıı ııiçiıı öııem kazaııııuıya devam ettiğiııi açıklaıııakta,tır. Binalarda yaııgııı çıkmasıııı öııleıııek teıııel olarak imkansız olduğu içiıı, dıııııaıı ve ısı boşaltma sistemleri (SHE), önleyici yaııgııı koruma sistemleri içerisiıule merkezi bir öııeııı kazanmaktadır.____ _ _____ Eııro Secıırity, 01/2005 Bir yangın durumunda, sadece yangın ve sıcak lık değil, daha çok yanma sonucu oluşan duman ve zehirli gazlar tehdit oluşturur. İlk etapta duman, dumana maruz kalan insanların sağlık ve hayatlarını tehdit eder. Önleyici yangın koru manın en önemli görevi, kaçış ve kurtarma yolunun dumandan uzak tutulmasıdır. Yanmakta olan binalarda bulunan insanlara, kendilerini güvenli bölgeye atma şansı sağlanmalıdır. Kur tarma birimleri, yangının müteakip tahribatlarını azaltmakla birlikte, insanları, hayvanları ve mal varlıklarını kurtarabilmelidirler. Yapısal yangın koruma, günümüzde o kadar gelişmiştir ki, normalde kullanılan sağlam inşaat malzemelerinden yapılmış olan yanan bir binada, nadiren çok az insan direkt yangın nedeniyle ölmekte ya da yaralanmaktadır. Ölüm ve yara lanmaların esas nedeni, yangından yayılan son derece zehirli gazlar olmaktadır. Bina malzemesine saldıran, kurtarma ve sön dürme yolunun önünü kesen, ve yangını binanın yanmayan kısımlarına taşıyabilen duman ve yanma gazları, yangın kurbanlarının neredeyse % 90'ının ölüm sebebidir. Yangın kurbanları, aslında duman kurbanlarıdır! Akciğerlerden sadece birinin sıcak dumanla dolması, kesin ölüm anlamına gelebilir. Ani yönelme kaybını, panik, bilinç kaybı ve sonuçta da yardımsızlık takip eder. Yangın dumanına bağlı ölümlerin nedenlerin den birisi, dumanın içeriğinde bulunan zehirli bileşenlerin ölümcül etkisidir. Diğer taraftan, sözde yıkıcı etkili bileşenler, hemen sonra akciğerlerde ve soluk borusunda tahribata yol açar. Yangın kurbanlarının zehirlenmelerinin ve ciddi iç yaralanmalarının nedeni, genellikle bu iki nedenin birleşik etkisidir. Bu nedenle, küçük çapta hasar yaratan yangınlarda bile çok kısa bir sürede büyük miktarlarda oluşan dumanın hızlı ve belirli bir şekilde boşaltılması, özellikle önemlidir. Bu dumanın nedeni, bugün ısı ve ses yalıtımında kullanılan ve yandığında büyük miktarlarda duman çıkaran yanıcı inşaat malzemeleridir. Örneğin, 10 kg' lık yanan köpük las tiği, sadece bir saat içinde 25.000 m3 duman gazı üretir; 15 m yüksekliğindeki bir merdiven boşluğu, sadece bu miktarda yakılan köpükten çıkan dumanla tamamen dolar. Bir yangın daki risk, yanma ürünlerinden kaynaklanır; ve açığa çıkan duman gazı, oksit ve termal enerjinin üstesinden gelmenin en iyi yolu, bunların dışarıya boşaltılmasıdır. Bu önemli görev, dumanı etkili şekilde binanın dışına taşıyan ısı ve du man boşaltma sistemlerince gerçekleştirilir. SHE sistemi bulunmayan oda ve binalar, bir kaç dakika içerisinde tamamen dumanla dolar. Bu duman tabakası, aktif ve pasif kurtarmayı imkansız kılar. Sıcak ateş gazlarından kaynaklanan yapı üzerindeki termal yük, binanın çök mesine yol açabilir. Bu nedenle, duman ve ısı boşaltma ekipmanı, yangın koruma konusun da vazgeçilmez bir bileşendir. Duman Boşaltma Esas Olarak Nasıl Gerçekleşir? Doğal olarak duman boşaltma işlemi, dumanı, insanlarca kullanılan hava tabakasının üzerinde sabit bir duman katmanına bağlayacak şekil de, duvarların alt kısımlarındaki hava giriş açıklıkları ve duvarın veya tavanın üst kısmında bu lunan çıkış delikleri ile ısı kaldırma prensibini kullanır. Bu sınırın altında daha düşük duman alanı ve onun da altında, siyah zehirli duman gazı katmanı yer alır. Bu duman boşaltma me todunda, zehirli duman tabakasının alçalarak düşük duman alanına karışmasına yol açabi leceğinden, duman katmanı sınırlarında hiçbir kıvrılma olmadığı önemlidir. Dumanın Boşaltılmasında Doğal (NRA) veya Mekanik (MRA) Duman Boşaltma Sistemleri Kullanılabilir Duman, ısı ve sıcak yanma gazları gibi yanma ürünleri, oda içinde yükselerek, tavanın hemen altında bir duman ve yanma gazları tabakası oluşturur. Yangın yanmaya devam ettikçe, bu duman gazı tabakası gittikçe kalınlaşır ve çok kısa bir zaman zarfında tüm oda bu gazla dolar. NRA'nın yardımıyla bu tabaka, yangının daha oluşum aşamasından başlayarak, termal kaldırma prensibi uyarınca direk olarak dışarı atı lır. Gerekli olan hava girişleri, gerekli olan hava kitlesi dengelenmesini sağlar ve ısıl kaldırma nın etkisini artırır (baca etkisi). Özellikle büyük odalarda yangın durumunda, duman gazlarının yayılması ve boşaltılması büyük ölçüde odadaki hava akımına bağlı olduğu için, buna karşılık gelen duman boşaltma ekipmanı, elbette ki rüzgarın etkisinden korunma lıdır. Bu da rüzgar basıncının dış dağılımından etkilenir. Dumanın yayılışını göstermek için yapı- YANGIN ve GÜVENLiK SAYI 891 153
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=