88 1 KAPAK KONUSU Bir çatı tipi sprinkler sistemi, çatı kaplamasının hemen altına yerleştirilmiş olan bir boru ağından oluşmaktadır. Sprinkler başlıkları her yönde 3 metrelik aralıklarla yerleştirilmiştir. 68 °C çalışma sıcaklığına ve 'standart yanıt' termal hassasiyet sınıflandırmasına sahiptir. Minimum 0.5 bar basınç altında ve 561/dk akış hızı ile aynı anda en az 29 başlık çalışabilmektedir. Yüksek hacimli depolarda, çatı tipi su püskurtme sistemi kurmak için geçerli olan sınırlandırmaların belirleyici faktörü depolama düzeni ve depolanan malların türüdür. İzin verilen maksimum depolama yüksekliği 3.0 metre ile 7.6 metre arasında değişir. Su tatbiki en az 7.5 l/m2/dk ve en fazla 30 l/m2/dk olabilir. Yangın alanı için toplam su ihtiyacı 2300 I/dk'dan 11000 I/dk'ya kadar ve 6 ila 8 bar arasında olabilir. Yerel su tedariğinin bu talebi karşılama ihtimali olmadığından, en azından bir su depolama tankı ve pompaları gereklidir. Depolar için tercih edilen sistem, daimi olarak su ile dolan ve yangının kaynağına suyu anında ulaştırabilecek ıslak tip sistemlerdir. Diğer ıslak/kuru tip sistemler suyun donma ihtimali olan daha soğuk binalarda kullanılabilir ve bu sistemler genellikle en az % 25 daha fazla su tatbiki gerektirir. Çatı tipi sistemler daha düşük yangın tehlikesi içeren, alçak tavanlı depoların korunmasında daha ekonomik ve güvenlidir. Çatı ve Raf İçi Raf içi sistemler, raf yüksekliğinin çatı tipi su püskürtücüleri ile korunabilecek seviyeyi aştığı durumlarda kullanılır. Aynı zamanda daha alçak tavanlı depolarda çatıdaki su ihtiyacının ve çatı sisteminde kullanılan boru çaplarının azaltılması için çatı sistemleri ile birlikte kullanılabilir. Çatı sistemi yukarıda anlatıldığı gibi kalır fakat depolama rafları arasına kurulu su püskürtücüleri ile güçlendirilmiştir. Raf içi sprinkler boruları, depolama paletlerini destekleyen ve raf geçitlerinin tam ortasında .bulunan traverslerin arkasına yerleştirilmiştir. Sprinkler genellikle depolanan mallara 150 mm'den daha fazla yaklaşmayacak şekilde ve su deflektörü traversden 20 mm aşağıda olacak şekilde konumlandırılır. Sprinkler bu şekilde, yangını ilk fırsatta tespit edip 1 YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 96 saldırıya geçebileceği ideal konumdadır. Borular tehlikenin ciddiyetine bağlı olarak her seviyede ya da dikey olarak 3.5 metre aralıklarla yerleştirilebilir. Püskürtme kafaları yatay borular üstünde 1.4 metre ile 2.8 metre aralıklı olarak kurulabilir. Su püskürtücüleri, 68 °C çalışma sıcaklığında, 'hızlı yanıt' termal hassasiyet sınıflandırması ile çalışacak şekilde tasarlanmıştır ve minimum 2 bar basınçta 113I/dk akış hızı ile çalışmaktadır. Raflar arasında çalışması beklenen püskürtücü sayısı hangi kuralların kullanıldığına bağlı olarak değişir. LPC/BS5306 kuralları , her seviyede ve üç rafa kadar olmak üzere, her sırada üç püskürtücünün çalışmasını gerektirmektedir. Her ne kadar bu kurallar çatı tipi püskürtücülerle aynı anda çalışacak 45 raf içi su püskürtücüsü gerektirse de, BSEN 12845 kuralları maksimum dokuz püskürtücünün çalışmasını talep etmektedir. Raflar arasındaki geçidin genişliği çalışacak raf içi su püskürtücülerinin sayısını belirlemede esas faktördür. Bir yangın bölgesi için gereken toplam su ihtiyacı 6 bar ile 8 bar basınç arasında, 2700 I/dk'dan 9000 I/dk'ya kadar olabilir. lslak tip sistemler tercih edilirken, yine en az bir su depolama tankı ve pompaları gerekmektedir ve çiftli tank sistemin güvenilirliğini arttıracaktır. Daha serin binalar için bir alternatif olarak, ısı tespit sistemi ile kontrol vanasının çalıştırılmasına · dayanan ön-eylem sistemleri kullanılabilir. Çatı tipi ve raf içi sistemleri özellikle 'hangar tipi' depolarda yangına karşı korumada etkindir. Raf içi su püskürtücüleri genellikle bir kablo koruyucu ile hasara karşı korunmakta ve daha yüksek seviyedeki su püskürtücülerinin çalışması durumunda sudan korunmak için su siperleri ile monte edilmektedir. ESFR (Erken Müdahale Hızlı Yanıt) tipi başlıklar büyük düşme gösteren püskürtücülerle yangını mümkün olan en kısa zamanda zaptetme modundaki püskürtücülerdir. Bunlar 1980'Ierde FM Global tarafından ABD'de geliştirilmiş ve yakın zamanda LPC ve BS EN 12845 su püskürtücü kurallarına dahil edilmiştir. Büyük depo yangınları yerel halk için tahripkar olabilir. Bu binalar şehrin yerleşim merkezinin göbeğinde ise oluşturduğu hayati ve sıhhi tehlike daha da artar. Maksimum 9.5° eğime sahip, 13.7 metreye kadar olan tavan yüksekliği ve 12.2 metre depolama yüksekliğine sahip alanlar ESFR sistemi ile korunabilir. Bu su püskürtücüleri, normal su püskürtme sistemlerinde kullanılanlardan daha büyük ağız genişliğine sahiptir ve 3.5 bar basınçta 670 I/dk akış hızı ile çalışabilir. ESFR sistemlerinin faydası, raf içi su püskürtücülerine ihtiyaç olmadan, 12.2 metreye kadar istenilen her yükseklikte depolama yapılabilmesidir. ESFR koruma performansı hızlı yangın tespit ve yanıtlamaya bağlıdır ve normal bir su püskürtme sistemine göre daha az sayıda püskürtücü kafasının çalışması için tasarlanmıştır. İyi bir ESFR su püskürtücü performansı, daha fazla suyun nüfuz etmesine yetecek alanı sunan açık çerçeve depolamaya dayanmaktadır. Çalışan ilk birkaç ESFR su püskürtücüsünün büyümekte olan bir yangına yeteri kadar su ulaştırabilmesi çok önemlidir. öte yandan bina yapısı, ışıklar, kanallar, elektrik kabloları ve kablo tablaları gibi engellere karşı savunmasızdırlar. Yangın bölgesinde gereken toplam su ihtiyacı 8 bar basınç altında 5300 I/dk ile 9600 I/dk arasında olabilir. En az iki yarı kapasiteli su depolama tankı ve pompaları kurulmalıdır ve sadece ıslak tip sistemlere müsade edilmiştir. ■
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=