54 1 KAPAK KONUSU Tehlike ve Risk Kavramları Tehlike (hazard), çevremizde bulunan ve bize zarar verme olasılığ ı olan faktördür. Risk (risk) ise bu faktörle karşılaşıldığı zaman meydana gelebilecek zarardır. Böylelikle tehlikenin soyut, riskin ise somut bir kavram olduğu düşünülebilir. Tehlike herkes için söz konusu olabilir, belirli bir kişi veya grup için değildir. Ancak tehlike yaratan etmenle karşılaşma olduğunda bu tehlike, karşılaşan kişi veya kişiler için risk haline gelir. Riskte, bir etkene bağlı olarak belirli bir olasılıkla sağlık sorunlarının ortaya çıkmas ı söz konusudur. Örneğin , bir yangın durumunda insan sağlığı açısından sakıncalı çeşitli tehlikeler bulunabilir, bu faktörler yangın ortamında bulunmayan bir kişi için sorun yaratmaz. Ancak yangın ortamında bulunan kişiler açısından bu faktörler belirli bir olasılıkla zarar doğurur, yani risk oluşturur. Benzeri şekilde bir demir-çelik işletmesinde, dökümhanede, dokuma fabrikasında çeşitli sağlık ve güvenlik tehlikeleri olabilir. Ancak bu faktörler, söz konusu işyerlerinde çalışanlar açısından risk ol uşturur. Risk ve tehlike kavramları arasında bu şekilde bir fa rklılık olmakla birlikte günlük yaşamda bu iki kavram sıklıkla birbirinin yerine kullanılmaktadır. Risk Değerlendirilmesi ve Risk Analizi Risk analizi özellikle çalışma hayatında ilgi çeken başlıca konulardan birisi haline gelmiştir. İşyerlerinde bulunan çeşitli ortam faktörleri, çalışanların sağlığı bakımından risk oluşturur ve bu kişilerin sağlığının korunması için de işyerindeki faktörlerin kontrol altına alınması gerekir. O halde işyerlerinde risk değerlendirmesi ve risk analizi yapılması, çalışanların sağlığının korunması bakımından önem taşımaktadır. Çalışma hayatında daha öncelikli olarak üzerinde durulan risk analizi ve risk değerlendirilmesi yaklaşımı, genel yaşam ve genel olarak çevre faktörleri yönünden de uygulanabilir. Çevremizde bulunan çeşitli sağlık tehlikelerinin saptanması ve kontrol altına alınması toplumun sağlığının korunması açısından önemlidir. IYANGIN ve GÜVENLİK SAYI 99 Risk değerlendirilm esi ve risk analizi yaklaşımını n ilk adımı bir ortamda herhangi risk faktörünün bulunup bulunmadığı konusudur. Çevrede bir risk faktörünün varlığ ı durumunda da, söz konusu faktörün düzeyi belirlenmeli ve sağl ı k etkileri yönünden inceleme yapı l mal ı d ır. Sonuç olarak risk analizi yapı l ması , bir dizi teknik ve tıbbi çalışma yapılmasını gerektirir. Bu çalışmalar 4 aşama olarak ifade edilmektedir: 1. Tehlikenin tanımlanması (hazard identification): Risk değerlendirilmesi çalışmalarında ilk olarak yapılması gereken, bir ortamda sağl ık ve güvenlik için tehlike yaratabilecek herhangi faktörün olup olmadığının belirlenmesidir. Bunun için insanların söz konusu ortamda herhangi zararlı bir faktörün varlığını hissetme durum l ar ı sorulabilir. Bir işyerinde veya herhangi ortamda bulunan kişiler kendilerini rahatsız eden bir koku, gürültü, toz veya gaz gibi bir faktörün varl ığını ifade edebilirler. Bir işyerinde veya küçük bir çevrede aynı türden sağlık sorununun sık olarak görülüyor olması bu yönde uyarıcı olabilir. Tehlikenin tanımlanması bakımından hızlı olarak yapılacak basit ölçüm tekniklerinden de yararlanı labilir. Ortamda herhangi tehlikenin varlığı belirlendikten sonra risk analizi çalışmalarının diğer aşamalarına geçilir. 2. Etkilenmenin değerlendirilmesi (exposure assessment): Bir ortamda herhangi tehlike etmeninin varl ığı durumunda, bu etmenin ne kadar olduğunun, miktarının saptanması gerekir. Bu amaçla, söz konusu faktörün niteliğ i ne göre ölçümler yapıl mal ı dır. Bu ölçümler kimi zaman ortamdan alınan örneklerde yapılır, bazen da kişilerde değerlendirmeler yapılabil i r. Ortam havasından alınacak örneklerde toz, gaz, kimyasala Risk değerlendirilmesi ve risk analizi yaklaşımının ilk adımı bir ortamda herhangi risk faktörünün bulunup bulunmadığı konusudur. Çevrede bir risk faktörünün varlığı durumunda da, söz konusu faktörün düzeyi belirlenmeli ve sağlık etkileri yönünden inceleme yapılmalıdır. Sonuç olarak risk analizi yapılması, bir dizi teknik ve tıbbi çalışma yapılmasını gerektirir.
RkJQdWJsaXNoZXIy MTcyMTY=